Neerlandia. Jaargang 68

Uit de tijdschriften

Flandern-Dienst. Orgaan van de ‘Gesellschaft zür Förderung der flämischen Kultur’.

Sinds september 1963 werden ons vijf afleveringen van bovengenoemde periodiek toegezonden, op het verschijnen waarvan wij bij deze gaarne de aandacht vestigen. Het ongeveer maandelijks in gestencilde vorm uitgegeven blad vermeldt geen namen van redactieleden of auteurs van bijdragen en deelt zijn publicaties in naar de secties van het bovengenoemd genootschap, dat het vertegenwoordigt, te weten die voor Nederlandse taal, literatuur, beeldende kunst en inlichtingen, terwijl hier later nog een sectie voor toneel aan is toegevoegd.

Wij begroeten de oprichting zowel van genootschap als orgaan van harte en verheugen ons over de energieke wijze, waarop beide gedurende hun nog korte bestaan blijk geven de vervulling van de op zich genomen taken na te streven. Al moet ons anderzijds van het hart, dat wij de beperking van beider doelstellingen tot een gedeelte van het Nederlands taal- en cultuurgebied, die zowel in de namen van genootschap en blad als in een deel van de inhoud van dit laatste tot uiting komen, betreuren.

Men vraagt zich af, wat van deze kunstmatig aandoende slagboom de reden mag zijn. Natuurlijk kan ieder zijn voorkeur hebben voor de literatuur of cultuur van een sector van een taalgebied. Maar zulk een individuele voorkeur kan toch moeilijk tot motief dienen b.v. tot oprichting van een organisatie ter bevordering van de Duits-Zwitserse cultuur, evenmin als zij o.i. voor een vertaler aanleiding kan zijn in boeken te vermelden, dat deze b.v. uit het Oostenrijks zijn vertaald.

In vrijwel alle belangrijke handboeken van de Nederlandse letterkundige geschiedenis en bloemlezing van de Nederlandse literatuur worden Nederlandse en Vlaamse literaire stromingen en dichters of schrijvers tezamen behandeld. Vroeger meestal in aparte hoofdstukken of paragrafen. Tegenwoordig wordt zelfs deze scheiding vaak nog overbodig geacht en wordt de Vlaamse en Nederlandse letterkunde eenvoudig als één samenhangend geheel beschouwd.

Deze laatste behandelingsmethode stemt dan overeen met die in de meeste werken over Duitse literatuurgeschiedenis, waarin Duits-Zwitsers als Gottfried Keller en Conrad Ferdinand Meyer of Oostenrijkers als Stefan Zweig en Arthur Schnitzler zonder meer tot de literaire exponenten van het Duits taalgebied worden gerekend. En dan zijn Duits-Zwitserland en Oostenrijk in het Duitse taalgebied nog maar betrekkelijk kleine stukken.

Zeker heeft vooral het Vlaamse proza zowel in de tijd van Timmermans als in de latere decenniën belangrijke en ook voor buitenlanders aantrekkelijke werken voortgebracht - en het is verblijdend, dat in de sectie literatuur van de Flandern-Dienst tot op heden blijkbaar minder de levensovertuiging van de auteurs dan de kwaliteit van de aanbevolen werken als criterium dient; al betreuren wij het hier wederom, dat in deze rubriek uitsluitend op Vlaamse schrijvers en dichters de aandacht wordt gevestigd - maar geldt dit eerste niet ook bij uitstek voor de Noordnederlandse dichtkunst van na 1880? En hoe kan men b.v. bij de behandeling van het expressionisme Van Ostayen noemen en Marsmann onvermeld laten of bij die van de psychologische ro-

[p. 74]

man op Roelants de aandacht vestigen en Vestdijk veronachtzamen? Dit zou toch een geweldadig scheiden zijn van wat in wezen één is.

En bij dit alles is nog te bedenken, dat naar mijn twaalfjarige ervaring als lector in het Nederlands aan de Universiteit te Bonn, de Noordnederlandse literatuur in Duitsland nog aanmerkelijk minder bekend is dan de Vlaamse. En dat niet alleen bij het grote publiek.

Wat hier voor de literatuur is betoogd, zou men voor het object van de tweede sectie, de beeldende kunst, met niet minder klem kunnen aantonen; terwijl reeds uit de inhoud van het hier besproken blad blijkt, dat de geproclameerde scheiding voor de sectie Nederlandse taal, zoals vanzelf spreekt, helemaal niet meer vol te houden is.

Gelukkig wordt in het ‘ten geleide’ van het eerste nummer van de ‘Flandern-Dienst’ de beperking tot de bevordering van de Zuidnederlandse cultuur slechts als een voorlopige doelstelling gekenschetst en wordt opgemerkt, dat deze niet als een star principe, doch als een ‘einstweilige Schwerpunktbildung’ dient te worden opgevat.

Welnu, wij hebben er alle vertrouwen in, dat zowel de teleurstelling, die een zo eenzijdige liefde in het noorden wekt, als de verlegenheid, die zij in het zuiden bij de oordeelkundigen te voorschijn roept, het bestuur van het genootschap en de redactie van zijn orgaan spoedig zullen doen inzien, dat het vooral in deze tijd, waarin door de genoten van de aloude Nederlandse stam een grootscheepse poging wordt ondernomen om tot integratie, tot eenheid van hun gezamenlijke cultuur te komen, voor buitenlanders niet taktvol is door een beperking van hun genegenheid tot een deel van het geheel deze poging, zij het wellicht ongewild, in zeker opzicht eerder te bemoeilijken dan te bevorderen. In zeker opzicht, want wij nemen met dit openhartig naar voren gebracht bezwaar onze boven uitgesproken erkentelijkheid voor de door genootschap en blad bij voortduring daadwerkelijk betoonde liefde voor onze taal en cultuur zeker niet terug.

Dr. J.M. Jalink.

Ons Erfdeel, 7de Jg., nummer 3, maart 1964.

Uit deze driemaandelijkse periodiek stippen we aan, dat de heer André Demedts een in België opkomend streven hekelt om nl. de namen van buitenlandse steden aan te duiden in de oorspronkelijke taal, dus Köln, Paris, London, Roma enz.

Wij hebben, zo merkt hij op, sedert eeuwen een eigen naam voor aardrijkskundige plaatsen, bergen en rivieren en uit eerbied voor ons zelf en uit verbondenheid met onze sociale en nationale gemeenschap mogen wij van dat gebruik geen afstand doen.

De heer Jozef Deleu schrijft, dat aan het kollege te Kapelle- bij Duinkerke de heer Robert Victoor in dit schooljaar aan 20 leerlingen van het eerste jaar en 15 leerlingen van het tweede jaar Nederlandse lessen geeft, buiten de gewone klasuren om en twee uren per week. Robert Victoor leidt nog een andere cursus aan het Lycée des Flandres te Hazebroek, waar 30 leerlingen, verdeeld over twee groepen, de Nederlandse lessen volgen.

Frans-Vlaanderen hoopt binnenkort over enkele Frans-Vlamingen te beschikken, om Nederlands te onderwijzen. Alsdan zal de Franse overheid geen enkele reden meer hebben om het Nederlandse onderwijs niet officieel in te voeren.

Mr. J. Fleerackers: ‘Wetenschappelijk onderzoek en wetenschapsbeleid in Vlaanderen’, Streven, maart 1964 (jrg. XVII, nr. 6), blz. 532-543.

In dit artikel behandelt de heer Fleerackers de huidige stand en de toekomstperspectieven van het wetenschappelijk onderzoek en het beleid dienaangaande in Vlaanderen in vergelijking met het Belgische totaalbeeld. De vraag is, of het wetenschapsbeleid op voldoende wijze de Vlaamse deelneming mogelijk heeft gemaakt. Nauwkeurige gegevens, dit in tegenstelling tot die voor het gehele H.O., ontbreken voor het post universitaire wetenschappelijk onderzoek.

De achterstand in deze is evenwel nog groter dan in het H.O. Schrijver noemt een aantal cijfers.

Oorzaken, buiten psychologische en sociologische, zijn: de nadelige spreiding van Nederlandstalige centra voor wetenschappelijk onderwijs en onderzoek (de meeste zijn in één provincie, Brabant, gevestigd), de unitair-gerichte beurzenpolitiek en de unitaire verdeling van credieten. Schrijver ziet een behoorlijke oplossing voor de toekomst slechts mogelijk door de versterking van de eigen structuur en een zelfstandig beleidsvermogen, in concreto een vérgaande culturele autonomie (inclusief het hele onderwijs), geografische decentralisatie van de centra van wetenschappelijk onderzoek, een evenwichtige verdeling van nationale fondsen en voor de Vlamingen een betere samenstelling van het bestuur van die fondsen.

W.

J. Kerkhofs S.J.: ‘Structuurhervormingen voor het universitair onderwijs in Vlaanderen’, Streven, april 1964 (jrg. XVII, nr. 7), blz. 623-634.

Schrijver geeft eerst een samenvatting van de oorzaken van de Vlaamse achterstand bij het universitair onderwijs en vervolgens bespreekt hij en neemt hij stelling t.a.v. de vraag, hoe de toename van studenten opgevangen moet worden. Hij verkiest om te beginnen de vestiging van candidaatsopleidingen (candidaturen), afhankelijk van bestaande universiteiten, boven de onmiddellijke oprichting van een universiteit te Antwerpen. De candidaatsopleiding wil hij hervormen door een campusstelsel in te voeren.

W.

‘Rotterdam’, kwartaal uitgave van de gemeente Rotterdam; Tweede jaargang 1964, nummer 3. Bureau Voorlichting en Publiciteit, Stadhuis Rotterdam.

Dit nummer van het uitstekend geredigeerde, altijd interessante kwartaalblad, waarin Rotterdam op de beste wijze wordt gepresenteerd, opent met een lezenswaardige bijdrage over ‘Revolutionaire opleidingsmethoden op de grootste muziekschool (8000 leerlingen) van Europa, dat is de muziekschool van Rotterdam, een stad met een rijk geschakeerd amateuristisch muziekleven. Niet minder dan 92 over de stad verspreide lescentra schenken gelegenheid aan de Rotterdamse jeugd om vertrouwd te geraken met de internationale taal der muziek.

De methoden, toegepast in klasseverband, worden op heldere wijze uiteengezet en de kosten aan de lessen verbonden zijn zo redelijk, dat vrijwel ieder kind met muzikale aanleg leerling van de Muziekschool kan worden. Het voordeel van deze massale opleiding is o.a., dat daar ook het toekomstig concertpubliek van Rotterdam wordt gekweekt.

Over de metrobouw, waarbij vele bijzondere moeilijkheden moeten worden overwonnen, die in een met vele foto's verlucht artikel worden uit de doeken gedaan, krijgt de leek een uitstekende voorlichting.

Een derde artikel beschrijft de Rotterdamse markt en de typisch Hollandse marktkoopman, in het bijzonder de standwerkers, die naast de zgn. stille kramers hun waren aan de man brengen.

Anton Kloppers, redacteur van de N.R.C. (kunst en letteren) schenkt in dit nummer aandacht aan invalide bejaarden-zorg, sedert enkele jaren ondergebracht in het Westerziekenhuis, een reactiveringscentrum dat onder de bekwame leiding van dr. S. Braadbaart reeds internationale belangstelling geniet. Er komt geregeld bezoek uit het Verre Oosten, landen achter het IJzeren Gordijn, Afrika, Italië en elders.

Tot slot een gesprek met architect Herman de Haan, die met zijn gezelschap op 7 januari uit Rotterdam weer vertrok naar de republiek Mali in West Afrika voor zijn voortgezet onderzoek in de Tellemgrotten, waaraan de gemeente Rotterdam ook financiële steun verleent.

Al met al een publikatie, die ieders waardering en belangstelling verdient.

dKA

[p. 75]