Neerlandia. Jaargang 68

Frans Vlaanderen
Lode Hoex
Kultuuroogst in Zuid-Vlaanderen

Het bewustzijn van saamhorigheid op ekonomisch gebied tussen Zuid-Vlaanderen en de Beneluxlanden wint gestadig veld in de zakenwereld, vooral in het Rijselse. Daarmee groeit ter plaatse het besef van het nut van het Nederlands, inzonderheid in handelszaken, in het ‘Europa van morgen’.

Het tijdschrift ‘Notre Flandre’ - Zuid-Vlaams Heem vermeldde in een van zijn jongste nummers firma's op Frans grondgebied gevestigd, die hun waren met Nederlandse gebruiksaanwijzingen te koop bieden.

Ekonomische konjunktuur gunstig voor het Nederlands

Aanzienlijke zaken kiezen een Nederlandse handelsnaam. Een van de meest bekende, meest modern uitgeruste in Zuid-Vlaanderen werkzame maatschappijen stelt zich aan haar kliënteel voor onder het briefhoofd: ‘'t Herlevende Huis’. Andere geven eenvoudig aan hun produkten een Nederlandse naam. Zo vindt u in de winkels ‘Vlaamse Kaas’ en ‘Echte Rijselse Babbelutten’. Op dorstige dagen heeft u keuze tussen ‘Kerelsbier’ en ‘Reuzebier’. Deftige handelshuizen stellen een Nederlands uithangbord ten toon. De handelaars voelen zich hoe langer hoe meer genoopt de klanten te verwittigen dat men hen er in het Nederlands te woord staat. Zelfs ver bezuiden de taalgrens, op de markt te Werven, hoofdstad van Tierasse, trekken pittige opschriften

Ruïne van de abdij bij Watten

[p. 65]

in het Nederlands de aandacht op drie nevens elkaar gelegen uitstalramen.

Drukkers leveren uit voorraad aanplakbiljetten van verscheiden formaat met de tekst: ‘Hier spreekt men Vlaams’.

Tentoonstellingen van groenten en bloemen worden aangekondigd door spandoeken in het Nederlands. Op de Rijselse Jaarbeurs, die in het jongste verleden reeds voorbeeldig in onze taal adverteerde, prijkt nu het Nederlands aan de ereplaats boven de hoofdingang.

In de kranten verschijnen aankondigingen van aanzienlijke nijverheids- en handelsfirma's ter plaatse, die naar Nederlandskundige krachten zoeken.

Gemeenschappelijke markt op toeristisch en kunstgebied

De gemeenschappelijke markt tekent zich ook af op toeristisch gebied. Aanduidingen voor het bezoek aan monumenten, verklarende teksten onder bezienswaardigheden in kerken en op openbare pleinen, worden (bijna) overal in het Nederlands aangebracht. Nederlandse folders en gidsen worden door steden of door verenigingen voor vreemdelingenverkeer uitgegeven.

In het huidige vooruitzicht van de Europese ‘eenwording’ werken in Zuid-Vlaanderen ekonomie en toerisme in zekere mate gunstig voor het Nederlands. Deze strekking vergemakkelijkt het werk van onze landgenoten, die hun invloed doen gelden om de taal waar het kan toegang te verschaffen. Men stelde onlangs vast dat op kunsttentoonstellingen te St.-Omaars, te Rijsel, schilders eentalige Nederlandse titels, Noen, De Bazin, enz., aan hun doeken gaven. Het beroemde Rijselse zangkoor der ‘XXX’ bracht op zijn jongste a capella programma het gedicht van Gezelle: ‘O Maria die daar staat’, op muziek gezet door Herman Roelstrate.

Winposten

Een kultuur uit zich niet alleen in de taal, hoe belangrijk deze voor het volkswezen is. Haar gaafheid hangt ook van de waarde van de andere uitingen van het geestesleven af.

De vereniging Vlaamse Vrienden in Frankrijk stelt zich als programma tot de ontwikkeling en bloei mede te werken aan een cultuurleven dat zich geheel naar de Nederlanden richt. In dit opzicht werden op verscheidene gebieden successen geboekt, die tot bevrediging stemmen.

De verscheidene kringen te Rijsel, die geregeld voordrachten inrichten, hebben alle, voor de eerste keer, op de rooster der lezingen een ruime plaats toegekend aan onderwerpen die betrekking hebben op de Nederlanden.

De volksuniversiteit nodigde R. Huyghe uit om over Watteau, als Vlaams schilder en volgeling van Rubens, te spreken. De maatschappij voor aardrijkskunde had het over de Noordnederlandse inpolderingen.

Bij de middaguren voor kunst en letteren werden eerst de Nederlandse verzamelingen van het Rijselse Museum, dan het gebruik van het Pikardisch door J.B. Poquelin (Molière) behandeld. Het jaarlijkse voorlichtingsweekeinde van de ‘Baraque Foraine’ werd aan Van Gogh en de humor gewijd.

Het Goethe-Institut deed beroep op de heer Albert Chatelet, conservator der musea te Rijsel, met: de betrekkingen van Matisse en Vlaminck met die Brücke, en op Prof. Heinz Ladendorf (Keulen) met: de nalatenschap van Watteau in Duitsland. De kultuurhaarden brachten een geleid bezoek aan de galerijen van de Hollandse School in het Paleis voor Schone Kunsten. De ‘Ciné-Club des Flandres’ bekroonde een film over de Vlaamse schilderschool.

Vijftig maal Gaston Martens

Het meest opvallende onder al deze initiatieven werd door het ‘Théâtre Populaire des Flandres’ genomen. Dit reizende toneelgezelschap, dat reeds tien jaar bestaat, vierde de 80ste verjaardag van Gaston Martens, met ‘Paradijsvogels’, in de vertaling van de Zuid-Vlaamse romanschrijver André Obez, in niet minder dan dertig steden en belangrijke gemeenten op te voeren. Het stuk werd in de ganse uitgestrektheid van de Franse Nederlanden, tot en met Abbegem en St.-Kwintens, gespeeld, in galavertoningen in de stadsschouwburgen evenals in volksvoorstellingen in kinozalen. Te Rijsel alleen werd de klucht ‘Les Gueux au Paradis’ tientallen keren vertoond zowel in de stedelijke Opera als onder de tent in de buitenwijken, ter gelegenheid van wetenschappelijke congressen en van studentenbijeenkomsten en iedere avond als vast nummer gedurende de wekenlange reeks der ‘Nuits de Flandre’.

Van zijn kant koos het ‘Centre Dramatique du Nord’ voor zijn speeljaar een vertaling van ‘Suiker’ van Hugo Claus. Een twintigtal vertoningen vonden plaats in de voornaamste Zuid-Vlaamse steden van Torkonje tot St.-Kwintens.

De Franse televiste helpt mee

Het ‘Centre Dramatique du Nord’ (Torkonje) mag ook op een andere, hoogst verdienstelijke verwezenlijking aanspraak maken. Zijn leiders wisten de Franse televisie te overtuigen van een ‘Emission Poétique’ uit te zenden ter ere van Zuid-Vlaamse dichters, die wel van Franse taal, maar van Vlaamse ingeving zijn. B. Claeys

Rijsel, één van de poorten van de citadel

heeft van deze uitzending een onvergetelijk uur van schoonheid gemaakt. Een rijke keus uit gedichten werd voorgedragen op de plaatsen zelf die ze bezingen: verzen van Verlaine onder het belfort van Atrecht, van Marceline Desbordes-Valmore langs de Skarpeoevers, van Emmanuel Looten aan het Noordzeestrand met als begeleiding de wilde zang van de bruisende golven. In zijn inleiding wees P. Mac Orlan (Peronne) op de betekenis van het Nederlands: ‘la poésie de notre pays tient en un mot de néerlandais’.

Deze Vlaamse geest dringt - of sijpelt - door tot in kringen waar zijn uitwerking eer onverwacht is.

Een groot warenhuis van Rijsel, met bijhuizen te Dowaai, Kamerijk, Valensijn, geeft op geregelde tijdstippen een soort volkskundige kataloog uit, die de klandizie uitnodigt de traditionele Vlaamse volksfeesten degelijk te vieren: dat iedereen zijn verwanten en vrienden gepaste geschenken, Vlaams van smaak en stijl, aanbiede.

Zulke bemoedigende uitslagen sporen de Vlaamse Vrienden aan, elk op zijn werkterrein en in zijn invloedssfeer, het kultuurleven in hun land in de lijn van de Vlaamse volksaard te trachten hoe langer hoe meer te bezielen.