Neerlandia. Jaargang 68

[p. 29]

Band en de Vlamingen in Wallonië
André de Ké

In dit artikel wordt een beschouwing gewijd aan het werk door Vlamingen voor Vlamingen in Wallonië. Hebben zich daar dan zoveel Vlamingen gevestigd, in Wallonië, met een geheel anders geaarde bevolking, met een taal, die de meesten der inwijkelingeen niet verstaan noch spreken, althans niet ten tijde van hun vestiging aldaar?

Men mag aannemen dat tussen de 50.000 en 55.000 Vlaamse gezinnen zich ophouden in Wallonië en dan bedoelen wij Vlamingen, die als Vlaams willen doorgaan. Deze gezinnen wonen in drie Waalse provincies en wel in Luik, in hoofdzaak arbeiders, in Namen, zowel arbeiders als boeren en in Henegouwen, boeren, middenstanders en een kleine groep van arbeiders.

De Vlaamse arbeider in Wallonië is fabrieks- en mijnarbeider en in mindere mate bediende. Onder de middenstanders treft men vooral slagers en bakkers aan. De arbeiders vonden in eigen streek geen emplooi, pendelden aanvankelijk om zich daarna met hun gezin in Wallonië te vestigen. Er zijn nu nog een 10 tot 12.000 arbeiders uit Limburg, die dagelijks naar Luik trekken.

De boeren hadden gebrek aan grond in Vlaanderen. Deze boerengezinnen zijn gewoonlijk rijk aan kinderen, die onmogelijk gezamenlijk konden leven van vaders erf.

Het aantal boeren, dat naar Wallonië verhuist, neemt nog steeds toe. Komt er in Wallonië ergens een boerderij vrij, dan valt die meestal in Vlaamse handen.

‘Wat heben ze voor ons gedaan toen we ons dorp verlieten om in Wallonië werkgelegenheid te vinden? Noch de burgemeester, die een kiezer verloor, noch de pastoor, noch één enkele vereniging heeft zich om ons bekommerd.

Vlaanderen interesseert ons niet meer!’

Dat was de harde aanklacht die dikwijls terugkwam bij een enquête vorig jaar ingericht door BAND, bij Vlamingen, die in Wallonië verblijven.

De meeste emigranten hebben inderdaad ondervonden dat niemand hen te hulp kwam, dat er geen enkele vereniging was in Vlaanderen die de uitwijkeling behulpzaam was.

Ondanks het feit dat tienduizenden Vlamingen uitweken naar Wallonië, was er in het Waalse landsgedeelte geen organisatie die hen opving en over de eerste moeilijkheden heenloodste.

Iedereen was opzichzelf aangewezen. Als men bedenkt dat de emigranten eenvoudige arbeiders en boeren waren, dan is het toch duidelijk met welke enorme aanpassingsproblemen die mensen geworsteld hebben!

Wel werden links en rechts initiatieven genomen door enkele moedige geestelijken.

Maar van een georganiseerde hulp voor de Vlamingen in Wallonië is slechts sprake sinds de oprichting van BAND.

Welke organisatie is BAND?

Een emigrant, namelijk de heer Sevenants uit Annevoie, kwam na enkele jaren verblijf in Wallonië onder de indruk van het groot aantal Vlamingen dat in de omgeving van Namen verbleef.

Een onderzoek wees uit dat er in andere centra van Wallonië evenveel Vlamingen verbleven.

De heer Sevenants meende dat een georganiseerde aktie onder de Vlamingen mogelijk moest zijn. De besturen van de plaatselijke bonden gingen akkoord een organisatie op te richten, die ondermeer tot doel had alle initiatieven te coördineren en een blad uit te geven, dat HET bindmiddel bij uitstek zou worden.

Zo werd vijf jaar geleden BAND gesticht, een organisatie opgebouwd door Vlamingen en voor Vlamingen in Wallonië.

Hoe werkt BAND?

Besloten werd kontakt te leggen met de Vlamingen in Wallonië via het blad BAND. Het eerste nummer van dit maandblad werd op achthonderd exemplaren gedrukt.

Er stond een oproep in, opdat de lezers adressen van Vlamingen zouden laten geworden aan het sekretariaat. Die oproep werd fantastisch beantwoord.

Nog binnen het jaar beschikte het bestuur over zesendertig duizend adressen van Vlamingen in Wallonië.

De manier waarop de meeste adressen aan het sekretariaat werden meegedeeld is zeer typisch voor de mentaliteit van onze mensen! Het gebeurde... naamloos!

Zo bereikte een naamloze brief, die vierhonderdtachtig adressen bevatte, het sekretariaat!

Het bestuur meende dat het een grap was. Bij wijze van steekproef nam men er een vijftal adressen uit.

Inderdaad, in de aangeduide straat woonden Vlamingen. Alle adressen bleken naderhand juist te zijn.

Reeds bij de stichting van BAND werd voorzien dat de organisatie over een eigen sekretariaat zou beschikken, waar onze mensen voor alle problemen zouden kunnen aankloppen.

Eigenaardig genoeg, de meeste problemen die de mensen komen voorleggen op het sekretariaat, sproten voort uit taalmoeilijkheden. De Vlaamse emigranten hebben zich wel een beperkte woordenschat eigengemaakt waardoor ze zich verstaanbaar konden maken bij de Waalse medeburgers, maar wanneer het gaat om kontrakten, fakturen of betalingsbewijzen, ja dan gaat het niet meer.

[p. 30]

Bestendig wachten op het sekretariaat een dertigtal dossiers op een oplossing.

Als men bedenkt dat de organisatie over geen vrijgestelde beschikt, begrijpt men best welke opoffering, welk idealisme gevraagd wordt van het bestuur.

Kent BAND succes?

‘Zelden werd zoveel, door zo weinigen bereikt!’

Laten we even de nuchtere resultaten bekijken.

Vooreerst is er het jaarlijks kongres te Namen, dat is uitgegroeid tot een gebeurtenis waarmee rekening gehouden wordt.

De ruime aanwezigheid van de pers, zowel de Nederlands als Franstalige, is daar het beste bewijs van!

Over het vierde kongres dat op 18 november 1962 te Namen doorging brachten zowel B.R.T. als R.T.B. een uitgebreid verslag.

Er is ook aktie van BAND voor een degelijk onderricht in de tweede taal op de Waalse scholen!

Verheugend is het vast te stellen dat Waalse ouders deze eis steunen. Sinds het tweede kongres heeft BAND voortdurend geijverd voor een Nederlandse taalles in de Franstalige radio en T.V.

Tot driemaal toe werd een afvaardiging van het bestuur door de bevoegde minister ontvangen.

Wanneer nu beslist werd dat van 1 januari 1964 af de R.T.B. een Nederlandse taalles zal inrichten, dan betekent zulks voor BAND een nieuw succes!

Verder is er het sociaal hulpbetoon, waarvan reeds sprake.

Er is de reizende bibliotheek, een schenking door het Noordstarfonds. Duizenden boeken worden in kisten van het ene naar het andere centrum gebracht. Verheugend is het vast te stellen, dat ook Waalse medeburgers Nederlandstalige boeken komen afhalen!

Er is ook de zielszorg.

Nagenoeg alle Vlaamse emigranten zijn van huis uit rooms-katholiek. Wat het bisdom Namen betrof, dus de provinciën Namen en Luxemburg, tot vorig jaar kon nergens gebiecht worden in het Nederlands. Een afvaardiging van BAND vroeg een onderhoud aan op het bisdom.

Resultaat: In verschillende kerken van kloostergemeenschappen kan nu gebiecht worden in de moedertaal.

De toekomst?

De werking van BAND gaat verder ondanks verdachtmaking, zoals de bewering van een weekblad, dat de organisatie geen ander doel heeft dan voorzitter Sevenants in het parlement te loodsen, en ondanks de uiterst geringe belangstelling en steun uit het Vlaamse land.

Slechts een paar honderd abonnees op het blad in het Vlaamse land!

Gelukkig is er de steun van de Kultuurraad voor Vlaanderen, van het Noordstarfonds, de kulturele stichting van de Vlaamse verzekeringsmaatschappij - De Noordstar en Boerhave - en van de V.T.B. - V.A.B.

Voor de nabije toekomst voorziet BAND de inrichting van Nederlandse taallessen in verschillende centra van Wallonië.

Daar is geld voor nodig. Daarvoor rekent BAND op Vlaanderen!

‘De Vlamingen in Wallonië zijn onze eerste ambassadeurs!’ verklaarde pater Brouns op het tweede kongres. Om elk misverstand te vermijden, BAND ijvert niet voor een stelsel van faciliteiten in Wallonië!

Op het kongres van vorig jaar verklaarde voorzitter Sevenants: ‘Onze organisatie eerbiedigt strikt de kultureleen taalhomogeniteit van Wallonië. Wat we wensen is, dat onze mensen ook in Wallonië, zichzelf blijven!’