Neerlandia. Jaargang 68

[p. 26]

Structuurbeeld van het Benelux middengebied
Mr. W. Melis

Naar aanleiding van de publicatie van een manifestbrochure door de B.R.E.S.-groep (Benelux Regionale Economische Samenwerking): ‘Zeven gewesten rond een verdwijnende grens’ heb ik in het juni-nr 1962 van Neerlandia een vrij uitvoerige beschouwing gewijd aan de pogingen die van verschillende zijden werden aangewend om niet alleen de reële eenheid van wat Gerretson en Knuvelder in de twintiger jaren ‘Midden-Nederland’ hebben genoemd, te beklemtonen, maar ook om de vele hinderpalen weg te werken, die deze eenheid zowel op cultureel als op economisch gebied belemmeren.

Bij gelegenheid van de besprekingen tijdens de Groot-Kempische Cultuurdagen te Hilvarenbeek in het jaar 1960, die gewijd waren aan het probleem van de ruimtelijke ordening van het Benelux-middengebied, was het duidelijk geworden dat diverse groepen zich bezig hielden met de studie der problemen, verband houdend met de ontwikkeling van het Benelux-middengebied en ook dat men het onderling niet eens was over de grenzen van dit middengebied, dat volgens de epigonen van Gerretson samenvalt met het oude hertogdom Brabant, - in actuele termen uitgedrukt: met de huidige provinciën: N.-Brabant, Nederl. Limburg, Antwerpen, Belg. Limburg en het arrondissement Leuven, terwijl de anderen uitgaan van de stelling dat het het gehele gebied omvat dat ligt tussen de grote rivieren in het Noorden en de taalgrens. Volgens hen omvat het dus ook de provinciën Zeeland, Oost- en West-Vlaanderen en geheel Vlaams Brabant.

Van deze diverse groepen zijn er thans nog twee actief: de BRES-groep, die gevormd wordt door de directeuren van de Economisch-Technologische Instituten der drie Nederlandse grensprovinciën en de directeuren van de Economische raden der vier Vlaamse provinciën en van het Vlaamse gedeelte van de provincie Brabant.

De andere groep, die reeds sedert 1957 actief aan het werk is, werd in het leven geroepen door enerzijds het Vlaams Economisch Verbond en anderzijds de Kath. Werkgeversorganisatie in Noord-Brabant en Nederl. Limburg en de Kamers van Koophandel in deze provincies. Reeds in 1957 heeft deze groep het initiatief genomen tot het bijeenroepen van een eerste studiecongres te 's-Hertogenbosch, dat hoofdzakelijk gewijd was aan beschouwingen van de historische positie in sociaaleconomisch opzicht van dit Benelux-middengebied (zoals het door het Comité beperkt werd tot het gebied ten oosten van de Schelde). Tijdens de bijeenkomst in 1959 te Antwerpen werd een onderzoek ingesteld naar de mogelijkheden van samenwerking op het gebied van



de ruimtelijke expansie en naar aanleiding van een door dr. J. Moons aldaar voorgedragen inleiding over de ‘Aspecten van de economische structuur en groei van het Benelux-Middengebied’ werd een commissie ingesteld, die de door de heer Moons gestelde problemen nader zou onderzoeken. Het eerste studierapport van deze commissie: ‘Bijdrage tot de opbouw van een structuurbeeld van het Benelux-Middengebied’ werd dan voorgelegd tijdens de in 1961 te Maastricht gehouden bijeenkomst.

Thans hebben wij kennis kunnen nemen van het tweede rapport dat door de ‘Studiegroep Benelux-Middengebied’ (de Hasseltse studiegroep genaamd) tijdens de IVe Regionale Benelux-contactdag 1963 werd voorgedragen en dat onder de titel ‘Tweede bijdrage tot de opbouw van een structuurbeeld van het Benelux-Middengebied’ werd uitgegeven door het Vlaams Economisch Verbond.

En alhoewel deze studie geen andere pretentie heeft dan een fragmentarische bijdrage te zijn, die allerminst aanspraak maakt op volledigheid, kan men slechts eerbied hebben voor de ontzaglijke documentatie welke hier, tevens verwerkt in talrijke cartogrammen en vergelij-

[p. 27]

kende statistieken, ter beschikking wordt gesteld. Afzonderlijke hoofdstukken werden gewijd aan de hiërarchie van kernen in het Benelux-middengebied en de bereikbaarheid van de achterlanden; - de culturele accomodatie en de onderwijsfunctie van de kernen; - de functie van de Antwerpse haven voor het bestudeerde gebied en ten slotte de Bevolking en haar bedrijvigheid. Voor wie vele van de hier gepubliceerde cartogrammen en tabellen van naderbij bekijkt is het opvallend hoe harmonieus de provincies Noord-Brabant en Nederl. Limburg zich hebben kunnen ontwikkelen in een betrekkelijk korte periode in tegenstelling tot het Belgisch gebied dat gelegen is tussen de rijksgrens en een lijn die loopt van Antwerpen, over Mechelen, Leuven, St. Truiden, Hasselt tot Maastricht met uitzondering dan van de in Belgisch Limburg gelegen mijnstreek.

Deze cartogrammen wijzen ook op de dringende noodzakelijkheid om eindelijk te gaan voorzien in het tot stand brengen van een aantal grensoverschrijdende wegen en vervoermiddelen ten einde de zo noodzakelijke interpenetratie op economisch en cultureel gebied mogelijk te maken. In dit verband stellen wij de vraag of de hogescholen van Tilburg en Eindhoven, op amper 20 km van de grens ook geen uitstekende studiegelegenheid kunnen bieden voor tientallen studenten uit het Benelux-middengebied, en waarom er voor deze studiegelegenheden geen actieve propaganda wordt gevoerd De Hasseltse studiegroep is van mening dat haar rapporten nog te fragmentarisch zijn om aanleiding te geven tot het formuleren van algemene besluiten.

Wij menen nochtans dat deze algemene besluiten, en zelfs dat een zo volledig mogelijk plan voor de ruimtelijke ordening en de economische ontwikkeling van het gehele Benelux-Middengebied dringend nodig zijn, ook voor het gebied gelegen ten westen van de Schelde, opdat er actief zou kunnen worden gestreefd niet alleen naar het afbreken van de barrières die de integratie van het middengebied belemmeren, maar ook om op een concrete basis tot de uitbouw te komen van een harmonieus geheel.

En daarom juist zien wij met belangstelling de verdere studierapporten van de Hasseltse groep en ook die van de BRES tegemoet opdat de algemene besluiten zeer spoedig zouden kunnen worden vastgelegd in één groot streekplan voor het Benelux-middengebied.

Bij het ter perse gaan van dit nummer werd bekend dat H.K.H. Prinses Irene en don Carlos de Bourbon Parma zijn verloofd. Het Algemeen Nederlands Verbond wenst hen beiden geluk met deze stap.