Neerlandia. Jaargang 67

[p. 190]

36e Nederlands Congres: Resoluties

Algemene resolutie, namens de bestendige commissie voor de Nederlandse congressen uitgebracht op de slotzitting van het 36e Nederlands congres

In het besef, dat een hecht samengaan van de twee delen van de Nederlandse cultuurgemeenschap in een eenwordend Europa vereist is, heeft de Bestendige Commissie voor de Nederlandse Congressen het 36e Nederlands Congres in het teken gesteld van de culturele integratie van Nederland en Vlaanderen. Voor een dergelijke integratie volstaan de traditionele vormen van culturele samenwerking tussen staten niet meer. Blijft een intensieve uitwisseling van personen en cultuurgoederen ook een van de pijlers van een culturele integratie, daarnaast dienen gemeenschappelijke structuren opgebouwd te worden waarbinnen de eenheid van de Nederlandse taal- en cultuurgemeenschap gevestigd kan worden, en moeten organen voor een gemeenschappelijk cultuurbeleid in het leven geroepen worden. Hierdoor zal ook genoemde uitwisseling ten zeerste gestimuleerd worden. De Bestendige Commissie voor de Nederlandse Congressen is van oordeel dat de voorwaarden voor een culturele integratie van het Nederlandse taalgebied geschapen dienen te worden, enerzijds door een hierop gericht cultuurbeleid van de Nederlandse en Belgische regeringen, anderzijds door de samenwerking en de gezamenlijke inspanning van organisaties, die representatief zijn voor het culturele leven in Nederland en Vlaanderen.

De Bestendige Commissie onderschrijft daarom volledig de nota, die de gemengde commissie ter uitvoering van het Belgisch-Nederlands cultureel accoord ruim een jaar geleden tot de twee regeringen gericht heeft over ‘de Belgisch-Nederlandse culturele samenwerking in de naaste toekomst’, en waarin omstandig de noodzaak van de culturele integratie van het Nederlandse taalgebied gestaafd wordt en middelen aanbevolen worden om deze integratie tot stand te brengen.

De opstellers van deze nota verdienen warme hulde voor hun visie, die richtinggevend is voor de toekomst.

In een slotconclusie van de nota verzoekt de gemengde commissie ter uitvoering van het Belgisch-Nederlands cultureel akkoord de regeringen een ‘Hoge Raad voor de Nederlandse Cultuur’ op te richten, ter behartiging van, zoals de opstellers van de nota het formuleren, ‘de versterking van de innerlijke kracht van de Nederlandse beschaving, de culturele integratie van het Nederlandse taalgebied en de uitstraling van de Nederlandse cultuur in het buitenland’. In december 1962 sloot de 12e Conferentie der Nederlandse letteren zich bij dit advies aan.

Op haar beurt dringt de Bestendige Commissie voor de Nederlandse Congressen er bij de regeringen op aan, dat zij een ‘Hoge Raad voor de Nederlandse Cultuur’, conform het voorstel van de gemengde commissie voor het cultureel akkoord, oprichten.

Wil een gezamenlijk cultuurbeleid van de twee regeringen een maximum aan rendement opleveren, dan zijn een nauw samengaan en een gestadige wisselwerking van overheids- en particuliere sector noodzakelijk.

Dit 36e Nederlands Congres is onder meer bedoeld als een getuigenis van de wil om te komen tot een integratie van de culturele werking van verenigingen en instellingen die het congres schragen. De culturele integratie op het particulier vlak moet stoelen op de zelfwerkzaamheid van de organisaties, die deze integratie als doelstelling aanvaarden. Voor een doeltreffende werkzaamheid in deze is het dringend gewenst, dat ook op het particulier vlak gemeenschappelijke organen tot stand komen om de integratie te bevorderen. Ter staving hiervan wordt verwezen naar de reeds eerder vermelde nota van de gemengde commissie ter uitvoering van het Belgisch-Nederlands cultureel akkoord, waarin op blz. 191 met betrekking tot het terrein van de volksontwikkeling de vraag opgeworpen wordt ‘of de oprichting van een gemeenschappelijk orgaan op dit gebied niet wenselijk is’. Over dit vraagstuk is in de afgelopen maanden in ruime kring overleg gepleegd. De noodzaak om op particuliere basis een dergelijk gemeenschappelijk orgaan, een Bestendig Secretariaat, op te richten, werd unaniem beseft. De instelling hiervan op de kortst mogelijke termijn wordt nagestreefd. Waar de eigen materiële middelen van de organisatie in de particuliere sector waarschijnlijk niet toereikend zijn voor de instandhouding van zulk een orgaan, hoopt men, dat een beroep op de regeringen om materiële bijstand te verlenen, niet tevergeefs zal zijn. Het behoeft geen betoog, dat de Bestendige Commissie voor de Nederlandse Congressen, voorzover in haar vermogen ligt, dit initiatief met alle kracht zal steunen, mede in de overweging, dat op deze wijze een ‘Hoge Raad voor de Nederlandse Cultuur’, zoals is bedoeld in het voorstel van de gemengde commissie ter uitvoering van het Belgisch-Nederlands cultureel akkoord, spoediger te realiseren zal zijn en effectiever zal kunnen werken. Wil een dergelijke Raad over de noodzakelijke ruime bevoegdheden en ruime materiële middelen kunnen beschikken om daadwerkelijk de culturele integratie van het Nederlandse taalgebied te kunnen bevorderen, dan is een zekere ervaring met de werking van een orgaan als bovenvermeld Bestendig Secretariaat van groot belang. Mede op basis van zulk een praktische ervaring zouden aan de bedoelde Hoge Raad, behalve de functie van adviescollege voor beide regeringen, concrete uitvoeringstaken opgedragen kunnen worden.

In afwachting daarvan zou reeds thans de mankracht in de ambtelijke sector zodanig versterkt moeten worden dat de toenemende Noord-Zuid Contacten in het verenigingsvlak en bij de gezamenlijke representatie van de Nederlandse cultuur in Europees internationaal verband in volledig samenspel met de overheden van beide staten kunnen worden verwezenlijkt.

Resoluties van de sectievergaderingen

Enkele algemene conclusies uit de resoluties van de sectievergaderingen, waarin een groot aantal vertegenwoordigers uit de

Julien Kuypers en Mr. J.L.M.Th. Cals
fotoreportage Pierre Vissers, Antwerpen

[p. 191]

diverse sectoren van het sociaal-culturele leven van beide landen zijn samengekomen.

1.	Een nauwer contact van gelijkgerichte culturele verenigingen en instellingen in Noord en Zuid is noodzakelijk voor de opbouw van een structuur voor culturele integratie op het particuliere vlak.
2.	Er is, zowel in Nederland als in Vlaanderen, grote behoefte aan praktische documentatie en informatie over het sociaalculturele leven in het andere deel van het Nederlands taalgebied; dit als voorwaarde voor een vruchtbare samenwerking. Enkele secties hebben besloten een inventarisatie op te maken van sociaal-cultureel werk, dat in de beide landen afzonderlijk geschiedt, maar dat zich mede tot integratie zou kunnen lenen.
3.	In vier secties werd besloten een centrale contactgroep te vormen, teneinde de problemen in verband met de integratie te bestuderen en concrete voorstellen tot nauwer samenwerking te formuleren. Voor een enkele groep is reeds een datum voor een eerste bijeenkomst vastgesteld.
4.	Het voorgaande kan slechts verwezenlijkt worden indien op het particuliere vlak een Bestendig Bureau voor culturele integratie als coördinerend lichaam wordt opgericht. Gebeurt dit niet, dan blijven de in de resoluties naar voren gebrachte desiderata vrome wensen.
5.	Het is noodzakelijk, dat de beide regeringen op ruime schaal middelen ter verwezenlijking van de culturele integratie in de particuliere sector ter beschikking stellen.

DE VOLGENDE RESOLUTIES WERDEN DOOR DE SECTIE-VERGADERINGEN AANGENOMEN:

Sectie I: Culturele samenwerking tussen Nederlandse en Vlaamse Provinciën

Na vruchtbare besprekingen en ter sprake gebrachte voorstellen werd tot het volgende besloten:

1.	De noodzakelijkheid tot het oprichten van een centraal contactbureau voor coördinatie en administratie van Nederlandse culturele aangelegenheden is onontbeerlijk. Die rationele organisatie (op eenvoudige wijze) moet samenbundelen, voorlichten en bijdragen tot het met meer kracht verdedigen van alle elementen, die het Nederlandse cultuurleven raken.
2.	Publiciteitsorganen (Pers, Radio, T.V. enz.) zijn belangrijke elementen voor het verschaffen van ruimere gegevens over Zuid en Noord en moeten meer en meer aangewend worden voor wederzijds dienstbetoon.
3.	De voorlichtingstechniek meer geïntensiveerd worden en de berichtgevingorganiek aangepast.
4.	Streven naar uitwisseling tussen bepaalde provinciën (wederzijds peterschap) doch onder controle van een algemene culturele organisatie.
5.	Op het bestaande cultureel schema moet voortgebouwd worden. De samenwerking tussen het Vlaams en Nederlands overheidspersoneel moet ruimere algemeen Nederlandse culturele integratie betrachten en bewerken.
6.	Nederlandse functionarissen in Euratom en Europese organisaties moeten nauwer gegroepeerd worden en samenwerken, ten einde de Nederlandse volksgroepen ook daar ‘in blok’ tot gelding te doen komen (de Vereniging voor Internationale Relaties (Vlaanderen) wenst toe te treden tot een eventueel bundelingsbureau van het Nederlandse cultuurwezen).
7.	Er dient bijzondere aandacht te worden besteed aan de Nederlandse taal als instrument voor integratie, speciaal door de Noord-Nederlanders. Het middelbaar onderwijs is in deze van het grootste belang.
8.	Op gemeentelijk plan moet een inniger culturele samenwerking bewerkstelligd worden tussen Nederlandse en Vlaamse centra; vooral voor de grensgewesten is dit van uiterst groot belang.
9.	De onvoldoende feitenkennis inzake organisaties en initiatieven in het andere land moet verholpen worden. Met betrekking hiertoe zou een ‘vademecum’ samengesteld moeten worden.

Algemeen besluit

De deelnemers aan deze sectie legden unaniem bereidheid aan de dag om te komen tot een coördinatie en samenwerking inzake het cultuurbeleid op provinciaal en regionaal vlak.

Sectie II: Sociaal-culturele en toeristische aspecten van de regionaal-economische samenwerking

Deze sectie verlangt, dat de overheid aan weerszijden van de grens een krachtig en doelmatig beleid voert inzake natuurreservaten en recreatiegebieden, rekening houdende met de geografische eenheid van het gebied en met de totale behoeften van de gebieden aan weerszijden van de grens (als voorbeeld wordt verwezen naar de noodzaak van de natuur-bescherming van de Kalmthoutse heide).

De sectie verlangt, dat de grote ondernemingen in de particuliere sector zouden medewerken aan het behoud van de natuurreservaten; dit naar een voorbeeld gegeven door enkele Nederlandse levensverzekeringsmaatschappijen.

Sectie IIIa: Volksontwikkeling in Internaatsverband

Uit deze sectie is een commissie volksontwikkelingswerk in internaatsverband voortgekomen. Voorgesteld wordt:

1.	De commissieleden zullen in Nederland en Vlaanderen een beperkt onderzoek instellen naar alle instituten voor volksontwikkelingswerk in internaatsverband, daarbij een onderscheid makende tussen instituten met als hoofddoel het zelfbeoefenen van volksontwikkelingswerk en instituten of organisaties, die als nevendoel volksontwikkelingswerk in internaatsverband beoefenen en daartoe gelegenheid bieden. Aan het overzicht van namen en adressen der instituten ware te verbinden een korte omschrijving van taken, activiteiten enz.
2.	Door de gezamenlijke instituten, werkend op het terrein van de volksontwikkeling in internaatsverband (eventueel gesplitst naar hoofd- en nevendoel), een instantie in het leven te laten roepen, die de effectieve samenwerking op meerdere gebieden uitwerkt, o.a.t.a.v. uitwisseling van programma's en inleiders, kaderopleiding, gezamenlijke cursussen e.d.
3.	Een onderzoek te doen instellen naar die praktische informaties, die het onderling begrip van Noord en Zuid vergemakkelijken; een duidelijke inventarisatie dus van die begrippen, die de situatie verduidelijken, want zelfs in de benaming van sommige toestanden doen zich moeilijkheden voor door onbegrip.
4.	Programma's op te stellen en inleiders aan te geven voor Vlaamse cursussen in Nederland en omgekeerd. Een gezamenlijk algemeen-Nederlands programma op te stellen voor cursussen in het buitenland en ook anderszins in het buitenland en in Europees verband als Nederlandse eenheid op te treden. Daarbij zouden specifieke Nederlandse waarden, zoals de vrijheidsgedachte, centraal gesteld kunnen worden.
5.	Al deze activiteiten mogelijk maken door het verstrekken van overheidssubsidies. Bij subsidieregelingen waar beperkende bepalingen ten aanzien van het buitenland worden getroffen, Vlaanderen - cultureel gezien - niet als buitenland te beschouwen en niet te betrekken binnen beperkende bepalingen, dit voor zover het het cultuurbeleid: in Noord-Nederland betreft.
6.	Een volstrekt onbelemmerd grensverkeer (hier wordt gedacht aan de nog steeds bestaande douaneperikelen en aan de ontoereikende verkeersverbindingen) is een absolute voorwaarde

[p. 192]

voor een culturele integratie, met name voor die gewesten van Noord en Zuid, die aan elkaar grenzen en van nature op elkaar aangewezen zijn.

Sectie IIIb: Volksontwikkelingswerk buiten Internaatsverband

In deze sectie kwamen deelnemers samen, die functies bekleden in organisaties van volksontwikkelingswerk buiten internaatsverband; van Nederlandse zijde: de Bond van Nederlandse Volksuniversiteiten, de Maatschappij tot Nut van het Algemeen, de Katholieke Culturele Federatie, van Vlaamse zijde: de Stichting Lodewijk de Raet, het Davidsfonds, het Nationaal Christelijk Middenstandsverbond - Culturele Dienst, de Bond van Grote en van Jonge Gezinnen, het Erasmusgenootschap - afdeling A.N.V. Oost-Vlaanderen. Daarenboven waren ook vertegenwoordigers aanwezig van de radio en t.v. uit beide landen en van het schriftelijk onderwijs.

De vergadering moest vaststellen, dat vele belanghebbende en belangrijke organisaties voor cultureel werk buiten internaatsverband niet vertegenwoordigd zijn. De sectie is dus niet geheel representatief geweest voor dit werk in Vlaanderen en Nederland, maar meent toch met voldoende gezag een aantal voorstellen te kunnen doen. Hoewel de deelnemers namens radio- en televisieinstellingen en namens instellingen van schriftelijk onderwijs niet of vrijwel niet direct in deze sectie thuishoren, is er toch tussen deze sectoren en het volksontwikkelingswerk een zeker verband. In ieder geval wensen zij hun verlangen tot een nauw contact van het volksontwikkelingswerk met radio en televisie en met schriftelijke onderwijsinstellingen tot uitdrukking te brengen.

De vergadering kwam spoedig tot het besluit, dat een nauw onderling contact van Noord en Zuid op het gebied van het volksontwikkelingswerk

Aandachtige toehoorders bij de openingszitting
fotoreportage Pierre Vissers - Antwerpen

buiten internaatsverband een absolute noodzaak is.

De sectie volksontwikkeling buiten internaatsverband is van mening, dat het in het belang is van de culturele integratie van Noord- en Zuid-Nederland wanneer de leidende functionarissen van de organisaties in Noord- en Zuid-Nederland voor het volksontwikkelingswerk buiten het internaatsverband overgaan tot het instellen van een contactgroep, die regelmatig samenkomt, zulks met het doel:

a.	het inventariseren van bestaande organisaties en/of initiatieven; het hechter maken van de wederzijdse contacten.
b.	te komen tot uitwisseling van doelstellingen, werkmethoden, technieken e.d., zomede tot verdere vormen van samenwerking.
c.	het onderzoeken en waar mogelijk en gewenst het bevorderen van het tot stand komen van organisatorische verbanden.
d.	het bespreken van vraagstukken, liggende op het terrein van het volksontwikkelingswerk buiten internaatsverband, welke zowel Noord- als Zuid-Nederland raken.
e.	het geven van adviezen aan de betreffende instanties in vraagstukken, die verband houden met het volksontwikkelingswerk buiten internaatsverband en die van belang zijn voor de culturele integratie van Noord- en Zuid-Nederland.

De verwezenlijking van deze besluiten is echter afhankelijk van een organisatorische infrastructuur. Vele organisaties voor cultureel werk buiten internaatsverband beschikken niet of in onvoldoende mate over gekwalificeerde en hiervoor vrijgestelde medewerkers, zodat een regelmatig contact een overbelasting van de bestaande secretariaten met zich mee zou brengen. Daarom wenst deze sectie dat een Bestendig Secretariaat tot stand zou

[p. 193]

komen om het contact op dit gebied organisatorisch en administratief te ondersteunen.

Een dergelijk secretariaat zou een voldoende personeelsbezetting moeten krijgen.

De sectie heeft tenslotte de voorzitter en verslaggever opdracht gegeven om einde januari 1964 een officieuze contactgroep uit Noord en Zuid bijeen te roepen.

Sectie IV. Problemen bij de Integratiepoging van het Onderwijs

Naar aanleiding van de inleiding door Dr. H.J. de Vos en de besprekingen in deze sectie gevoerd, is men tot de volgende conclusies gekomen.

Noodzakelijk is:

1.	Het stimuleren van de uitwisseling van studenten en hoogleraren van de Nederlandstalige universiteiten.
2.	Bevorderen van de uitwisselingen van klassen (lager-, middel- baar onderwijs) voor acht of tien dagen.
3.	De mogelijkheid te scheppen voor leraren en onderwijzers om voor een beperkte tijd hun leeropdracht in Nederland en respectievelijk in Vlaanderen te krijgen, dit tot in 1967 de effectus civilis verkregen wordt en het vrije verkeer van leerkrachten mogelijk is. Eventueel zou dit als ruil tussen verschillende onderwijsinrichtingen opgevat kunnen worden.
4.	De wenselijkheid meer overeenkomst te brengen tussen de onderwijsboeken in Noord en Zuid, alsmede het vaststellen van een eenvormige terminologie.
5.	Intensieve samenwerking is vereist tussen de Commissie van het Belgisch-Nederlands Cultureel Akkoord en de Benelux Economische Unie voor beroepsopleiding op ieder vlak.
6.	Na het bekomen van de effectus civilis en de volledige gelijkschakeling van het onderwijs in Noord en Zuid, zal bij het oprichten van nieuwe universiteiten en kandidaturen in Vlaanderen rekening gehouden moeten worden met de bestaande inrichtingen in Nederland.
7.	Als taak van het op te richten centraal secretariaat voor integratie zou o.m. ook de bundeling van de bestaande particuliere initiatieven tot contact met het onderwijs onder ogen gezien moeten worden.
8.	Een waarachtig culturele autonomie van Vlaanderen zal de integratie op onderwijsgebied stellig bevorderen, en is dan ook noodzakelijk. Dit zal ook toelaten een hogere subsidiëring te bekomen van overheidswege waar deze nu ver beneden de behoeften blijft.

Sectie V: Uitwisseling van amateurtoneel

De sectie ‘Amateurtoneel’ (nr. 5) van het 36e Nederlands Congres, in vergadering op 2 november 1963 te Antwerpen bijeen;

In overweging nemend dat dit congres voornamelijk ten doel heeft de versterking van de innerlijke kracht van de Nederlandse beschaving, de culturele integratie van het Nederlandse taalgebied en de verspreiding van de Nederlandse cultuur in het buitenland;

Overwegend verder dat ter verwerkelijking van deze doelstelling Nederland en Vlaanderen ten zeerste gebaat zijn met een doeltreffende werkzaamheid op het veelzijdige gebied van het volksontwikkelingswerk;

Vaststellend dat reeds verscheidene jaren tussen Nederland en Vlaanderen bestaat een uitwisseling van amateurtoneelgroeperingen, georganiseerd door het Comité Amateurtoneel België-Nederland in het kader van het Nederlands-Belgisch Cultureel Verdrag;

Verzoekt de regeringen van Nederland en België aandacht te besteden aan de beslissing van enige projecten in de sector van het amateurtoneel.

Zij beveelt de regeringen van Nederland en België daartoe aan:

1.	Een nauwe samenwerking tot stand te brengen tussen de in de beide landen bestaande bibliotheken voor het amateurtoneel en hierbij bijzondere aandacht te besteden aan overleg over de keuze der stukken (repertoire) en te streven naar eenheid van taalgebruik.
2.	De opleiding van regionale of provinciale toneeladviseurs in het artistieke en technische vlak, alsmede die van amateur-regisseurs in Nederland en Vlaanderen, naar het voorbeeld van wat dienaangaande reeds in beide of een van beide landen bestaat, met kracht ter hand te nemen.
3.	De instelling van een algemeen-Nederlands toneeltoernooi te organiseren voor de beste verenigingen of kringen van amateurtoneel in Nederland en Vlaanderen.
4.	De uitvoering van een en ander op te dragen aan het Comité Amateurtoneel België-Nederland en dit Comité de geldelijke middelen hiervoor te verstrekken.

Sectie VI: Bevordering van Jongerencontacten

Conclusies:

1.	Er liggen belangrijke potentiële mogelijkheden om jongeren met elkaar in contact te brengen; de stijgende belangstelling voor sommige bestaande initiatieven bewijst dit; de methodiek blijkt voor het succes belangrijk te zijn.
2.	Zwakke punten zijn: - het tekort aan financiële mogelijkheden, terwijl Duitsland en Frankrijk per jaar 500.000 jongeren zullen uitwisselen en jaarlijks 20 miljoen D.M. ter beschikking stellen. - te weinig bekendheid van bestaande initiatieven. - het ontbreken van een autonoom jongerensecretariaat als informatiecentrum. Dus: wenselijk is een wetenschappelijke studie van sociologische en psychologische hinderpalen.
3.	Overwogen werd een blijvende contactvergadering tussen vertegenwoordigers van jeugdgroepen op te richten om de contacten te bevorderen. Dit zal zo spoedig mogelijk nader onderzocht en uitgewerkt worden, in Nederland samen met de N.J.G.

Sectie VII; Studenten

Deze sectie ziet in de democratisering van het Onderwijs een verdere stap voor de Cultuurontplooiing van de Nederlands-Vlaamse gemeenschap en meent dat discussie op deze basis verdere contacten moet leggen tussen Nederlandse en Vlaamse studenten. Zij vraagt met aandrang dat in het Nederlands-Belgisch Kultureel Akkoord ruime kredieten zouden voorzien worden voor de vertegenwoordiging van Nederlandse en Vlaamse afgevaardigden op elkaars studievergaderingen en congressen.

Zij vraagt in het kader van de culturele integratie, de oprichting van een permanente Nederlands-Vlaamse studentencontactcommissie.

Zij vraagt om, ter bevordering van de culturele integratie tussen Noord en Zuid (cfr. Brochure: ‘De Belgisch-Nederlandse culturele samenwerking in de naaste toekomst’):

-	de studietoelagen, die elk van beide regeringen aan ingezetenen van het eigen land geeft, ook bestemd zouden kunnen worden voor studie in het andere deel van het taalgebied.
-	de studenten uit beide landen zonder verdere formaliteit aan alle Nederlandstalige Universiteiten en andere onderwijsinstellingen zouden kunnen studeren en examens afleggen en een voortdurend wetenschappelijk samengaan zou bestaan van hoogleraren en wetenschappelijke werkers van deze instellingen.
-	tenslotte de algemene geldigheid van alle in Nederland en in België bestaande diploma's met gelijke vestigingsrechten zou erkend worden, niet alleen in het onderwijs, maar geleidelijk aan in alle beroepen.