Neerlandia. Jaargang 67

Nederlandse Antillen en Suriname
Afschaffing der slavernij in 1863

In het juninummer van Neerlandia konden wij wegens plaatsgebrek geen aandacht schenken aan de herdenking van de afschaffing van de slavernij, nu een eeuw geleden. Hoewel dit juli-augustusnummer niet eerder dan medio augustus verschijnt, menen wij toch een korte beschouwing te moeten wijden aan dit voor Suriname in het bijzonder, maar ook voor de Ned. Antillen, belangrijke feit. Slavenroof, slavenhandel en slavenarbeid (slavernij): drie weerzinwekkende woorden, die iedere blanke nu nog het schaamrood op de kaken moesten jagen bij de gedachte, dat onze voorouders zich met deze kwalijke praktijken hebben bezig gehouden en fortuinen verdiend met het leed van duizenden medemensen. Het bekende door miljoenen gelezen Uncle Tom's Cabin heeft ons iets geleerd over de slavernij in de katoenstreken van Noord-Amerika, vele publicaties kunnen ons inlichten over de verfoeilijkheden van de slavenroof in Afrika, de slavenhandel en de ontzettende scheepstransporten, waarbij duizenden slaven het leven lieten.

Het boek van de Ierse journalist en uitgever, Sean O. Callaghan: De slavenhandel in deze tijd, een felle aanklacht tegen de slavenhandel, die nog steeds bloeit, een uitgave van Nijgh en Van Ditmar in Den Haag, in Neerlandia meermalen aangekondigd, kan ons in opstand brengen tegen dit mensonterende bedrijf en het feit dat zoiets in de 20ste eeuw nog mogelijk is.

Voor de Nederlandse slavenhandelaars was Curaçao indertijd de grote markt, zoals Liverpool dat was voor de Engelsen. In Suriname met zijn plantages bloeide de slavernij het weligst. De Bosnegers aldaar zijn afstammelingen van de weggelopen slaven. Zal het leven der slaven op de plantages vaak niet gemakkelijk geweest zijn, voor de huisslaven waren de levensomstandigheden aanmerkelijk beter.

Voor de slaven in Suriname, die in het geheel niet waren voorbereid op de afschaffing van de slavernij, voor deze bevolkingsgroep, die niet minder dan 70% van de totale bevolking uitmaakte, was de afkondiging van de afschaffing der slaverij nauwelijks een verheugend bericht. De werkelijke emancipatie van de geestelijk en lichamelijk verwaarloosde negerslaven voltrok zich dan ook heel geleidelijk.

In Suriname, de Nederlandse Antillen, maar ook in Nederland en dan in het bijzonder in Den Haag en Amsterdam, waar vele Surinamers en Antillianen zijn gevestigd, is het eeuwfeest van de afschaffing der slavernij opgewekt gevierd. In Paramaribo is een tentoonstelling gehouden over de slaventijd. Amnestie van alle gevangenen werd verleend, die hierop neerkomt, dat de straftijd met een zesde werd verminderd. Vier personen, die de emancipatie van juli 1863 persoonlijk hadden beleefd, werden gehuldigd. Premier Pengel hield een radiorede en men vierde feest.

De vice-minister-president zond namens de Nederlandse regering gelukwenstelegrammen aan de gouverneurs van Suriname en de Nederlandse Antillen.

Regisseuse Emily Werner heeft als onderwerp voor een televisie-documentaire de afschaffing van de slavernij in 1863 genomen. Het programma was opgebouwd met oude prenten en gesprekken met in Nederland wonende Surinamers, wier groot- of overgrootouders nog slaaf zijn geweest.

d K.