De redactie van Neerlandia, welke mij vroeg een portretstudie van de ‘Federatie van volkshogescholen op katholieke grondslag’ te geven, zou mij kunnen verwijten meer over de afzonderlijke instellingen dan over de landelijke bundeling te hebben geschreven. Daar de federatie echter bestaat uit deze instituten, vermag ik haar gezicht niet te schetsen zonder de volkshogescholen te karakteriseren die deze federatie vormen.
Dit gezicht wordt nog iets duidelijker, wanneer ik mag wijzen op hetgeen de federatie als haar voornaamste taak ziet, namelijk:
a) Het zich in gezamenlijk overleg bezinnen op de juiste normen van het volkshogeschoolwerk;
b) Het bevorderen van een goede samenwerking met de ‘Vereniging tot stichting van volkshogescholen’ en haar instellingen.
Deze samenwerking heeft o.a. geleid tot een wederzijds aanvaarden van hetgeen men een gezamenlijk uitgangspunt zou kunnen noemen.
De betrokken formulering luidt:
‘De leiding van alle bij de landelijke commissie “Volkshogeschoolwerk Nederland” aangesloten volkshogescholen, gaat uit van de christelijke en algemeen menselijke waarden, welke de grondslag vormen van onze Nederlandse en Westerse cultuur’.
Op grond van deze clausule van samenwerking namen alle leden van onze federatie, zijnde: de stichting ‘Geerlingshof’ met drie volkshogescholen - ‘Geerlingshof’, ‘kasteel Schaloen’ en ‘Europahuis Borgharen’, alle drie in Limburg, alsmede ‘Het Witte Huis’ te Borne (Twente) en ‘Drakenburgh’ te Baarn, zitting in de landelijke beraadcommissie, waarin ook alle volkshogescholen van ‘De Vereniging tot...’ vertegenwoordigd zijn.
Men zou zich kunnen afvragen of, gezien deze nauwe samenhang, de volkshogescholen op katholieke grondslag nog een eigen landelijke instantie nodig hebben.
Dit lijkt mij geen principiële, maar een organisatorische kwestie. De structuren der beide landelijke instanties zijn historisch gegroeid. Voor de toekomst lijkt mij één landelijke centrale niet tot de onmogelijkheden te behoren.
De heer Lugtmeyer heeft de leiding van de volkshogeschool te Eerbeek, de heer Beerends van de volkshogeschool te Baarn. In de Bestendige Commissie voor de Nederlandse Congressen wordt de Vereniging tot Stichting van Volkshogescholen vertegenwoordigd door Dr. A.L.M. Knaapen, de Federatie van Volkshogescholen op Katholieke grondslag door de heer F. Erens.
In het decembernummer 1962 van Neerlandia publiceerden wij een artikel van de hand van Dr. M. van Haegendoren over de Vlaamse Volkshogeschool, de Stichting Lodewijk de Raet.