Neerlandia. Jaargang 67

Portret van het Nederlands Cultureel Contact

Dit jaar viert het Nederlands Cultureel Contact, in de wandeling altijd het N.C.C. genoemd, zijn derde lustrum. De vereniging is dus opgericht in 1948, als een goede vrucht van de kwade boom oorlog. De bewustwording van het één-volk-zijn, gedurende de oorlog begonnen, zette zich immers in die eerste na-oorlogse jaren nog door en als resultaat ontstonden nationale organen, waarin organisaties met verschillende geestelijke achtergrond zich samen gingen beraden over het wel en wee van het Nederlandse volk.

De naam Nederlands Cultureel Contact was veelzeggend en getuigde van een voorzichtige aanpak. Men had geleerd uit het falen van het Nationaal Instituut, dat onmiddellijk na de oorlog was opgericht om het nationale bewustzijn te verdiepen en de nationale saamhorigheid te versterken. Het had echter, aldus dr. De Vrankrijker in zijn onlangs verschenen boek ‘Volksontwikkeling’, de weg naar samenwerking met andere organisaties niet gevonden; deze zagen doodgewoon een mededinger aan het werk, dus een verder gaande verbrokkeling.

In 1948 werd er dus geen instituut opgericht - uit die naam sprak reeds te veel een drang naar daden - maar een contactorgaan, dat ten doel had ‘het houden van gemeenschappelijk beraad omtrent de culturele vorming van het Nederlandse volk tussen die organisaties en instituten, welke zich tot taak stellen de culturele opvoeding, ontwikkeling en ontspanning van het Nederlandse volk en/of groepen daaruit, voor zover niet door het onderwijs daarin wordt voorzien’. (art. 3a van de statuten)

Zag men geen taken, die uitgevoerd konden worden, daden, die gesteld moesten worden? Toch wel, maar slechts die waartoe de leden met algemene stemmen het besluit zouden nemen.

De voorzichtigheid, die in acht werd genomen, de afwachtende houding, die werd aangenomen, bleek wijs. De organisaties behoefden niet bang te zijn dat hier een orgaan in het leven was geroepen, dat vanuit een op te drukken eenheidspatroon wel eens aan de gang zou gaan om het gelaat van de Nederlandse cultuur te boetseren. Neen, men wachtte behoedzaam af, of zich van onderaf, door een contact, door een uitwisseling van ideeën, misschien een gemeenschappelijk inzicht zou kristalliseren. Nu, na vijftien jaar, mag men wel zeggen, dat er een beter begrip voor elkaars werk is gegroeid en dat men, waar mogelijk, gezamenlijk het culturele werk in Nederland bevordert.

Dit alles is mogelijk geweest door de financiële steun, eerst van Neerlands Volksherstel en het Prins Bernhard Fonds, later in ruime mate door een jaarlijkse subsidie van het Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen. De band met dit Ministerie werd het vorig jaar bij herhaling zichtbaar, toen Z.E. Mr. Y. Scholten een gehele dag doorbracht in het huis Randenbroek in Amersfoort, waar het N.C.C. sinds 1960 gevestigd is, om een demonstratie van een werkgroep van het N.C.C., die voor de Musische Vorming, bij te wonen. Het hoofd van de afdeling Volksontwikkeling, Mr. L.B. van Ommen, neemt steeds intensief deel aan het beraad en op vele andere ambtenaren, ook van andere afdelingen, wordt zelden vergeefs een beroep gedaan.

Het huis Randenbroek werd zoëven genoemd. Het N.C.C. is bijzonder gelukkig dat de gemeente Amersfoort, die een culturele bestemming zocht voor het statige buiten, waar eertijds de bouwmeester Jacob van Campen gewoond had, het huis na de restauratie, die in overleg met de toekomstige bewoners plaats had, ter beschikking stelde aan dit orgaan van samenwerking voor de cultuur. (zie foto op blz. 79)

Het biedt kantoorruimte aan het N.C.C. en het Nationaal

[p. 79]

Overleg voor Gewestelijke Cultuur en bovendien zijn er prachtige vergaderzalen, die gehuurd kunnen worden door aangesloten en verwante organisaties.

De aangesloten organisaties - onlangs werd de honderdste lid - vertonen een grote diversiteit. Dat kan ook niet anders als men de doelstelling leest, waarin opvoeding, ontwikkeling en ontspanning broederlijk tezamen voorkomen. Het zijn voornamelijk landelijke organisaties. Om er enkele te noemen: De St Adelbert-Vereniging, het Centraal Dansberaad, het Christelijk Nationaal Vakverbond, maar ook het Nederlands Verbond van Vakverenigingen en zowel de Nederlandse Katholieke Arbeidersbeweging als de Middenstandsbond, de Nederlandse Radio Unie, de VARA en V.P.R.O., de Nederlandse Federatie van Beroepsverenigingen van Kunstenaars, de Vereniging tot stichting van Volkshogescholen en die op Katholieke grondslag, de Nederlandse Amateur toneel Unie, enz. De vrouwenorganisaties heb ik nog niet genoemd. Die zijn niet alleen in hun eigen ‘top’, het Ned. Vrouwen Comité aangesloten, maar ook de meeste van de landelijke verenigingen nemen deel aan het beraad.

Om de diversiteit, die gehandhaafd moet blijven, want de cultuur is veelvormig en veelzijdig, wat overzichtelijk te maken en het beraad wat effectiever, zijn er werkgeroepen gevormd, waarin men de eigen specialisatie aan de orde kan stellen. Ik noem u enkele: de werkgroep Musische vorming, Massacommunicatiemiddelen, Vrijetijdsbesteding in de open lucht, sport en toerisme, Volksontwikkelingswerk, Internationale aspecten. Daarnaast zijn er commissies, soms in combinatie met andere samenwerkingsorganen: die voor het contact met België - intensief en jaarlijks uitlopend op een gemeenschappelijke conferentie, die door het Belgisch-Nederlands Cultureel Akkoord gefinancierd wordt - de commissie-opleidingen, de commissie voor het contact met de International Recreation Association, de commissie Politieke Waakzaamheid, enz.

Laatstgenoemde commissie heeft in januari een aantal kamerleden tot een gesprek uitgenodigd. De stellingen, die als leidraad voor deze uitwisseling van gedachten dienden, laat ik hieronder volgen, omdat ze een duidelijk beeld geven van de problematiek, waarmee het N.C.C. zich in de huidige situatie bezighoudt.

1 De volksontwikkeling mag zich verheugen in een groeiende belangstelling, ook van de zijde van de regering. Daarbij moet het culturele aspect van de volksontwikkeling, haar essentiële kenmerk, blijvend worden onderstreept. Daarom zou de samenhang met onderwijs, kunsten en wetenschappen nog duidelijker dan tot dusver moeten uitkomen door de volksontwikkeling in dit gehele complex te integreren.

Men zou zich daarbij kunnen voorstellen, dat sommige onderdelen van het maatschappelijk werk, die sterk gelieerd zijn aan het culturele werk, het dorps- en buurthuiswerk - samen te vatten onder het hoofd cultureel opbouwwerk - onder verantwoordelijkheid van het Ministerie van O., K. en W. zouden kunnen worden verricht. Zij passen organisch zeer wel in dit totaalbeeld.

2 Door een betere integratie zou met name het innige verband van de volksontwikkeling met de massa-communicatiemiddelen duidelijker kunnen uitkomen, ook in de programma-opzet. Tevens dient opgemerkt dat dezerzijds de culturele integriteit gaarne mede bewaakt zal worden, als de regering besluit reclame in de televicie toe te laten. Dit zal eens te meer nodig zijn als de commerciële televisie over eigen zendtijd zou gaan beschikken.

3 Bij de herziening van de onderwijsraad, waarover in de Mammoetwet wordt gesproken, ware te overwegen de culturele organisaties in te schakelen, opdat het onderwijs in de volksontwikkeling een perspectief en een complement vinde.

4 De musische vorming zou voor een groter deel van de bevolking toegankelijk moeten worden gemaakt. Vandaar dat een subsidie-regeling voor het gehele terrein van de musische vorming overweging verdient.

5 Bij het in het motto genoemde perspectief voor het volksontwikkelingswerk baart de voorziening van kadervorming uit kwantitatief en uit kwalitatief oogpunt voortdurend zorgen. Daarom moeten bezoldiging, selectie en opleiding van krachten in zowel het direct pedagogische werk als in de ambtelijke sector nader onder ogen worden gezien.

6 De toenemende Europese integratie dwingt tot een sterkere bezinning op de culturele fundering van de gemeenschappelijke

Cliché overgenomen uit: N.C. Contact Nr. 2 (april) Uitgave van J. Muusses te Purmerend.

[p. 80]

Europese cultuur, zowel in haar verhouding tot de andere continenten als tot die der nationale culturen. De veelheid van organisaties op dit gebied dwingt tot een nadere bezinning omtrent prioriteit en rolverdeling.

Op verzoek van de Kamerleden zelf wordt het gesprek dezer dagen voortgezet en zo blijft de aandacht van de volksvertegenwoordiging gevestigd op het belang van de volksopvoeding, die, volgens de slotresolutie van de Unesco-wereldconferentie over ‘Adult education’, zomer 1960 te Montreal, als normaal onderdeel van het onderwijs- en opvoedingsstelsel moet worden gezien, terwijl de overheden haar als zodanig tegemoet moeten treden. Met minder kan onze tijd niet toe.

Een resolutie, die niet als een mooi gebaar zonder uitwerking behoeft te blijven, want het vorige jaar is die aanvaard door de Europese conferentie van ministers van Buitenlandse Zaken.

Wij gaan dan ook met opgewektheid, onder aanvoering van de voorzitter, Dr. J.A. de Koning, die van de oprichting af met bekwame hand de vereniging bestuurd heeft, ons derde lustrum vieren. De sociale voorzieningen zijn voor het merendeel voltooid. Nu kan het zoeklicht op het culturele werk gericht worden.

Henriëtte W. Boersma-Smit.

Mevrouw Boersma-Smit vertegenwoordigt het N.C.C. in de Bestendige Commissie voor de Nederlandse Congressen.