Neerlandia. Jaargang 67

[p. 73]

[Nummer 5]

Zuid-Afrika
en wij

Zuid-Afrika maakt het ons niet gemakkelijk. En als wij schrijven: Zuid-Afrika, dan beseffen wij onmiddellijk, dat wij moeten zeggen, wat wij daaronder verstaan. Want dit woord omvat een onvoorstelbaar grote variatie van mensen en mensengroepen in een verscheidenheid, waarvan wij zelfs in de verdeelde samenleving met haar honderden gans verschillende en deels tegenstrijdige aspecten, die Nederland en België vormen, geen voorstelling hebben.

En als wij preciseren: de Zuidafrikaanse regering, dan moeten wij daar direct bijvoegen: volk en volksvertegenwoordiging in hun grote meerderheid. Inderdaad maakt de politiek welke deze meerderheid daar volgt, het ons niet gemakkelijk om onze sympathie en onze verbondenheid met deze zuidelijkste leden van de Nederlandse stam te bewaren.

Ons Verbond houdt zich buiten de politieke zaken als zodanig. Maar omdat wij hier te maken hebben met een levenshouding en een denkrichting van een volk, die zich in deze politiek uitdrukken, heeft deze politiek rechtstreeks te maken met ons Verbond en bepaalt zij onze gevoelens ten opzichte van de A's van ons A.N.V. Wanneer nu die politiek in onze ogen scherper vormen gaat aannemen, wordt het moeilijk voor de N's en de V's begrip op te brengen, om niet te spreken van sympathie.

Wij zijn - op onze veilige afstand - van oordeel, dat er regelingen kunnen worden gevonden die geen verontwaardiging en verbittering wekken; wij geloven - gemakkelijk ver als wij buiten Z.A.'s zware problematiek staan - dat een omkeer van de mentaliteit nodig en mogelijk is, waardoor de zaken een minder scherp aspect krijgen. Wij beseffen ook, dat Zuid-Afrika's bestaan als westers blank volk op het spel staat. Maar wij geloven

[p. 74]

Bantoe-nederzetting

nog altijd, dat de weg tot zelfbehoud ook kan worden gevonden zonder de richting van steeds straffere wettelijke maatregelen.

Verandering in de geestesgesteldheid is daartoe allereerst nodig, en het verheugt ons bijzonder, dat de tekenen daarvan te bespeuren zijn. Begin mei nog kon men vernemen, dat de synode der Nederduits-Gereformeerde kerk in Noord-Transvaal het beginsel heeft aanvaard, dat blanken en niet-blanken dezelfde kerkdienst kunnen bijwonen.

In dit opzicht - verandering in de geestesgesteldheid - zien wij ook een taak voor ons Verbond. In het redactioneel artikel ‘De eerste letter van het A.N.V.’ (juli-augustusnummer vorig jaar) schreven wij (bl. 114):

‘Het doordringen van en met de waarden die de Nederlandse stam in zijn geschiedenis heeft leren zien als de wezenlijke voor volk en wereld, zal onze zuidelijkste stamverwanten kunnen helpen de juiste weg te vinden in de moeilijke en unieke situatie, waarin zij door de ontwikkeling der dingen in eigen land zijn terecht gekomen. Deze waarden, waarvan als voornaamste zijn te noemen: vrijheid van het individu - van welke ontwikkeling of ras ook - om zelf over zijn leven, arbeid, taal, godsdienst, levensovertuiging, politieke richting, het onderwijs voor zijn kinderen, te beslissen; recht op eigen oordeel en het vrij uiten daarvan; eerbied voor de overtuiging van anderen en voor de menselijke waardigheid, zijn evenzeer cultureel als principieel te noemen. Wie, zoals het A.N.V. kan doen, deze waarden cultureel helpt integreren, ook zuidwaarts beneden de evenaar, zal bijdragen tot principiële zuivering, tot bezinning op doctrines die in 't licht van deze waarden mogelijk niet (meer) kunnen bestaan, of ànders moeten worden verstaan.’

Wie in deze richting denkt betreurt het te meer, dat er in Nederland een uitzending via het beeldscherm mogelijk is geweest van een gedeelte ener eenzijdig negatief samengestelde film. Daarbij werd van het voorhanden, reeds eenzijdige materiaal, juist dat gedeelte uitgezonden dat negatief was, terwijl het positieve dat in het overige toch ook wel aan bod moest komen, achterwege werd gehouden.

Elders in dit nummer geven wij enkele reacties op deze verwerpelijke handelwijze weer^*). Hier moet het ons toch wel van het hart, dat deze eenzijdigheid niet strookt met de eerbied voor de overtuiging van anderen, die wij ook als een der grote waarden van onze cultuur noemden.

Telkens weer treft het, hoe veel van wat over Zuid-Afrika in Nederland wordt gezegd, geschreven of vertoond, van een vijandelijke gezindheid a priori uitgaat. Ook de meeste reacties van de t.v.-redacteuren in de pers over de bedoelde uitzending waren hiervan weer een duidelijk bewijs. Kennis van datgene waarover men het heeft, schijnt met betrekking tot die republiek niet nodig te zijn, om van een poging tot begrip ener totaal andere situatie dan de onze maar te zwijgen. Er zijn gelukkig redacteuren, die een beter besef hebben van de eisen ener objectieve berichtgeving. Maar ten aanzien van de andere voelt men hier het verwijt van farizeïsme in zich opkomen. Een farizeïsme, dat gemakkelijk in een ander, tegengesteld, farizeïsme omslaat, als de beoordelaar enkele jaren temidden van zulk een situatie zou moeten leven.

Kennis, begrip en eerlijke documentatie mogen wij toch ook wel verwachten van de volksvoorlichters, die het beeldscherm als medium gebruiken en daarmee enorme invloed kunnen uitoefenen op gedachten, gevoelens en overtuigingen der kijkers. Zoals wij van onze Zuidafrikaanse stamverwanten verwachten, dat zij het ons niet te moeilijk zullen maken, om begrip en sympathie voor hen te kunnen blijven gevoelen.

Bantoe-school

*) Zie kroniek, Zuid-Afrika.