Neerlandia. Jaargang 67

[p. 71]

De nieuwe statuten en het huishoudelijk reglement van het Algemeen Nederlands Verbond

In het meinummer van vorig jaar deelden wij mede, dat het verbondsbestuur in zijn vergadering van 12 mei in grote lijnen een voorstel voor een statutenwijziging had aanvaard, welk voorstel in algemene zin ook de instemming verwierf van de op 2 juni 1962 te Goes gehouden algemene verbondsvergadering. Op basis daarvan werd aan een speciale commissie opgedragen een ontwerp statuten en een ontwerp huishoudelijk reglement uit te werken, welke beide in het najaar van 1962 gereed kwamen. De ontwerpen werden ter beoordeling aan alle afdelingsbesturen toegezonden. Sindsdien heeft een uitvoerige mondelinge en schriftelijke gedachtenwisseling plaats gevonden met als resultaat dat het verbondsbestuur in zijn jongstleden vergadering zijn goedkeuring heeft gehecht aan de eindredactie van de voorstellen, die thans aan de a.s. algemene verbondsvergadering ter beslissing zullen worden voorgelegd.

De laatste herziening van de wet van het Algemeen Nederlands Verbond en van het daarbij behorende huishoudelijk reglement had plaats in 1950; de statuten werden bij koninklijk besluit van 25 oktober van datzelfde jaar goedgekeurd. Men zal zich afvragen of het na 12 jaren reeds nodig was tot een vernieuwing der statuten te komen. Dit is inderdaad het geval en de reden daarvoor vindt U samengevat in het redactionele artikel van ons meinummer van vorig jaar. In het kort komt het er op neer, dat gaandeweg de behoefte was gerezen aan een nauwkeuriger omschrijving van onze doelstelling en aan een meer doelmatige bestuursvoering. Van de gelegenheid om hieraan te voldoen is tevens gebruik gemaakt een aantal andere punten te herzien en waar nodig uit te breiden in dier voege, dat wat niet noodwendig in de statuten thuis behoort naar het huishoudelijk reglement is overgebracht.

Het komt ons voor dat wij onze leden zeker niet moeten vermoeien met een opsomming van alle veranderde artikelen, in feite neerkomend op het afdrukken van de volledige ontwerpen. Wat onze leden wel zal interesseren - en wat zij bepaald ook moeten weten - dat zijn de ingrijpende verbeteringen en aanvullingen. Zij, die kennis willen nemen van de volledige ontwerpen statuten en huishoudelijk reglement, kunnen daarvan inzage nemen op het secretariaat van hun afdeling, resp. op het verbondskantoor te 's-Gravenhage, dat behalve op zaterdag, geopend is des morgens van 9-12.30 uur en 's middags van 2-4 uur.

De doelstelling van het A.N.V.

Besloten is het doel van de vereniging in de statuten in zeer algemene termen te omschrijven en een uitwerking daarvan in het huishoudelijk reglement te geven, ten einde de procedure bij eventuele latere wijzigingen minder omslachtig te maken.

Artikel 2 van het ontwerp statuten is aldus komen te luiden:

1.	Het Algemeen Nederlands Verbond beoogt bij alle Nederlands-sprekenden en hun stamverwanten het bewustzijn van saamhorigheid te verlevendigen en hun gemeenschappelijke belangen te bevorderen
2.	Het onder 1 genoemde doel wordt in het bij de statuten behorende huishoudelijk reglement nader omschreven.
3.	De vereniging tracht haar doel te bereiken met alle wettige middelen die daaraan bevorderlijk zijn.

In aansluiting daarop zal artikel 1 van het nieuwe huishoudelijk reglement luiden

Ter voldoening aan het bepaalde in artikel 2 onder 1 der statuten wordt het doel van het Algemeen Nederlands Verbond als volgt nader omschreven:

1.	Het Algemeen Nederlands Verbond beoogt: a. het bevorderen van de integratie van de Nederlandse cultuurgemeenschap binnen Europa; b. de samenwerking tussen de verwante Nederlandse en Zuidafrikaanse cultuurgemeenschappen, ter verrijking van beider beschaving en ter beveiliging van hun gemeenschappelijk erfgoed; c. het bewaren van het Nederlands bewustzijn bij de leden van de Nederlandse cultuurgemeenschap, die elders ter wereld zijn gevestigd, en aldus de Nederlandse cultuur in den vreemde te verbreiden
2.	Het Algemeen Nederlands Verbond streeft dit doel na met eerbiediging van de verscheidenheid van godsdienstige, levensbeschouwelijke en politieke stromingen.

De vraag is wel eens gesteld, of het niet gewenst is in de algemene formulering van het doel der vereniging, zoals deze in de statuten is weergegeven, vooral tot uitdrukking te brengen: de handhaving van de Nederlandse taal in de Europese gemeenschap. Zonder daaraan ook maar iets tekort te willen doen, is het verbondsbestuur van mening dat onder de korte algemene omschrijving van het doel in artikel 2 der statuten alles is te brengen waarnaar het Verbond streeft. Zo behoort het beschermen en hooghouden van ‘onze taal’ zeker tot een gemeenschappelijk belang. Als eerste middel om ons doel te bereiken wordt voorts in het huishoudelijk reglement genoemd:

‘het steunen van de Nederlandse en Afrikaanse taal- en letterkunde’.

Over de achtergrond van het huidige artikel 2 sub 2 der statuten (het onthouden van bemoeiing met aangelegenheden van zuiver godsdienstige of staatkundige aard) heeft nimmer twijfel bestaan. Wel is steeds gediscussieerd hoe men deze bepaling in de praktijk moet verstaan. Het is nu eenmaal zo, dat het A.N.V. bij het tenuitvoerleggen van zijn doeleinden telkens in meer of mindere mate in aanraking komt met vraagstukken van politieke aard, zonder over politieke kwesties op zichzelf een standpunt in te nemen. Het is gebleken ondoenlijk te zijn in de statuten een zodanige bepaling op te nemen die niet alleen voor het heden bevredigt, maar die ook in de toekomst zal voldoen. Verandering in statutaire bepalingen brengt, zoals eerder is opgemerkt, een omslachtige procedure mee.

Het verbondsbestuur heeft daarom om praktische redenen besloten een uitspraak over dit - ongetwijfeld onmisbare - doch in de praktijk zo moeilijke punt over te brengen naar artikel 1 onder 2 van het huishoudelijk reglement. Door de gekozen formulering meent het verbondsbestuur de bedoeling van de bepaling het beste onder woorden te brengen.

Wat de middelen betreft om het doel van de vereniging te bereiken is in het huishoudelijk reglement een niet-limitatieve opsomming gegeven, in hoofdzaak overeenkomend met de middelen, zoals die in het huidige artikel 2 van het huishoudelijk reglement staan vermeld, enerzijds aangevuld met enige nieuwe middelen, terwijl anderzijds enkele middelen zijn weggelaten, die in de loop der jaren tot een dode letter zijn geworden. Zoals opgemerkt, de middelen worden niet uitputtend genoemd; integendeel, het zijn voorbeelden bedoeld als richtlijnen, die te allen tijde kunnen worden aangevuld.

Leden en begunstigers

Het Verbond blijft onderscheiden:

ereleden,
gewone leden en
begunstigers.

Gewone leden kunnen voortaan alleen natuurlijke personen zijn. Zij betalen een minimum jaarlijkse lidmaatschapsbijdrage,

[p. 72]

zoals in het huishoudelijk reglement wordt genoemd (momenteel ten minste f 10, - Ned. Crt. of de tegenwaarde daarvan in andere valuta). Huisgenoten van leden kunnen volstaan met een contributie van f 3, - per jaar. Zij die jonger zijn dan 25 jaar of studeren aan een bepaalde inrichting van onderwijs en de leeftijd van 30 jaar nog niet hebben bereikt, behoeven niet meer dan f 5, - Ned. Crt. per jaar te betalen.

Begunstigers zijn natuurlijke personen, rechtspersonen of verenigingen zonder rechtspersoonlijkheid, die ten minste een jaarlijkse donatie geven van f 250, -.

Overeenkomst met andere verenigingen

Een nieuwe bepaling is, dat het A.N.V. met andere verenigingen, wier doel of werkzaamheid daartoe aanleiding geven, een overeenkomst kan aangaan om tot een bijzondere vorm van samenwerking te komen (gedacht is daarbij aan de mogelijkheid van een ruimere verspreiding van ons maandblad, nauwere samenwerking bij speciale eventualiteiten enz.). Zulke verenigingen betalen een jaarlijkse bijdrage aan het A.N.V.. Wij noemen als voorbeelden het Verbond der Vlaamse Academici en het Genootschap De Nederlanden in Europa in zijn huidige vorm.

Afdelingen enz.

In de mogelijkheid tot het oprichten van afdelingen, haar inrichting en werkwijze - behoudens enkele detailkwesties - is geen verandering gekomen. Behalve vertegenwoordigers kunnen ook correspondenten worden aangesteld.

De algemene verbondsvergadering en het bestuur

Aan de algemene verbondsvergadering zullen in de toekomst meer bevoegdheden worden toegekend dan voorheen. Zo verkrijgt de algemene verbondsvergadering het budgetrecht, zij beoordeelt het beleid van het hoofdbestuur en van het dagelijks bestuur, keurt goed of verwerpt de rekening en verantwoording over het afgelopen verenigingsjaar en kiest - behoudens de hierna te noemen uitzondering - de leden van het hoofdbestuur. Vooral deze laatste bevoegdheid verschaft de algemene verbondsvergadering de mogelijkheid tot grotere invloed op de bestuursvoering.

Alle ereleden, leden en begunstigers hebben toegang tot de algemene verbondsvergadering, doch evenals tot dusverre zal het stemrecht uitsluitend worden uitgeoefend door vertegenwoordigers van de afdelingen, waarbij het aantal door ieder van hen uit te brengen stemmen afhankelijk is van het ledenaantal van hun afdelingen. Hieraan is toegevoegd dat leden die niet bij een afdeling zijn aangesloten door middel van een gevolmachtigde kunnen stemmen, indien zo'n gevolmachtigde ten minste 25 leden vertegenwoordigt.

Het verbondsbestuur, voortaan te noemen het hoofdbestuur, is tot dusverre samengesteld uit de leden van het dagelijks bestuur, de afgevaardigden van de afdelingen, die ten minste 100 leden tellen (twee of meer afdelingen, welker gezamenlijk ledenaantal 100 overschrijdt, kunnen tezamen een afgevaardigde aanwijzen), benevens enige raadgevende leden. Deze samenstelling wordt nu wat gewijzigd. Gezocht is naar een doelmatiger bestuursvoering. Het A.N.V. beweegt zich namelijk meer en meer op terreinen waarvoor gespecialiseerde kennis is vereist. Al deze kennis kan en mag men niet verlangen van de leden van het dagelijks bestuur, noch van de afdelingsafgevaardigden.

Er is ernstig over gedacht, al naar gelang van de behoefte, deskundigen op die speciale terreinen uit te nodigen als adviseurs deel te nemen aan vergaderingen van het hoofdbestuur. Dit heeft echter zijn bezwaren, wanneer het gaat om dié verenigingsbelangen, waarmee het Verbond regelmatig te maken heeft en die nauw betrokken zijn bij het te voeren algemene beleid. Specialisten op die gebieden kunnen niet alleen maar adviseurs zijn, willen zij hun taak zien als deel van het algemene verbondswerk. Daarom moeten zulke personen deelnemen aan de bestuursvoering in haar geheel. Besloten is bedoelde verenigingsbelangen te doen vaststellen door de algemene verbondsvergadering, die daarbij zorgvuldig zal moeten afwegen of zo'n verenigingsbelang wel een permanente vertegenwoordiging in het hoofdbestuur rechtvaardigt - wij denken o.m. aan de betrekkingen tussen Nederland en Vlaanderen, aan Zuid-Afrika en de Nederlandse cultuurgemeenschappen in de West - en die, indien dit het geval is, de daarvoor meest geschikte persoon zal benoemen. Een voordracht daartoe kan uitgaan van het hoofdbestuur, van een afdeling of van ten minste vijf gewone leden.

Ook de leden van het dagelijks bestuur, bestaande uit een algemeen voorzitter, twee voorzitters, een eerste en een tweede secretaris en een penningmeester, zo nodig nog aan te vullen met een zevende lid, worden door de algemene verbondsvergadering gekozen.

Naast deze functionarissen zullen in het hoofdbestuur zitting hebben maximum zes afgevaardigden van de gezamenlijke Nederlandse en Vlaamse afdelingen, gekozen in een bijeenkomst van deze gezamenlijke afdelingsbesturen.

Alle hoofdbestuursleden worden voor drie jaar gekozen, doch elk jaar treedt volgens rooster een derde der bestuursleden af; de aftredenden zijn terstond herkiesbaar.

Werkgroepen en commissies

Van veel belang is het nieuwe artikel 23 van het huishoudelijk reglement, waarin is neergelegd dat het hoofdbestuur werkgroepen of commissies kan instellen voor op zichzelf staande werkzaamheden. Het hoofdbestuur kan een afgevaardigde van zo'n werkgroep of commissie uitnodigen met een raadgevende stem aan de bestuursvergaderingen deel te nemen, voor zover door de algemene verbondsvergadering niet een speciaal bestuurslid zal worden benoemd om een dergelijk verenigingsbelang in het hoofdbestuur te behartigen. Deze laatste toevoeging ziet dus weer op de benoeming van de hiervoor genoemde deskundigen, die dus ook een commissie of werkgroep in het hoofdbestuur kunnen vertegenwoordigen.

Adviesraad en de commissie voor advies over het financieel beheer

De algemene verbondsvergadering kan een adviesraad instellen, wiens taak het zal zijn eigener beweging of op verzoek van het hoofdbestuur advies uit te brengen over belangrijke aangelegenheden, de vereniging betreffende. Het is de bedoeling dat deze adviesraad zal bestaan uit vooraanstaande personen.

De tot dusverre jaarlijks te benoemen commissie voor onderzoek van de jaarstukken komt te vervallen, omdat deze commissie, sinds een jaarlijks accountantsonderzoek van de jaarstukken plaats vindt - wat in de nieuwe statuten verplicht wordt voorgeschreven - daardoor een overbodige taak heeft gekregen. In het huishoudelijk reglement is echter bepaald, dat de algemene verbondsvergadering uit de leden een commissie van drie personen zal benoemen wier taak het is jaarlijks advies uit te brengen over het te voeren financieel beleid. Deze commissieleden, die geen lid van het hoofdbestuur mogen zijn, worden voor drie jaren benoemd; elk jaar treedt volgens rooster één lid af, dat echter terstond herkiesbaar is.

Het voorgaande overzicht van de voornaamste veranderingen kan geen aanspraak maken op volledigheid, maar het geeft in het kort het voornaamste weer van datgene waarop de voorgestelde wijzigingen in de statuten en in het huishoudelijk reglement neerkomen. Het verbondsbestuur meent met deze veranderingen en een aantal andere verbeteringen van meer technisch-huishoudelijke aard een goede regeling te hebben getroffen voor een betere werkwijze van het Algemeen Nederlands Verbond. De steun van alle leden is daarbij onontbeerlijk. Het verbondsbestuur spreekt de hoop uit, dat de nieuwe verbondswet en haar uitvoeringsbepalingen de instemming zullen hebben van de algemene verbondsvergadering op 25 mei a.s.