De grondwettelijke positie van het Nederlands in Zuid-Afrika
Prof. Dr. Wilfried de PauwGa naar eindnoot*
In het artikel ‘Zuid-Afrika 2, Brokstukken uit de Afrikaanse taalstrijd’ dat in het aprilnummer 1962 in Neerlandia verscheen, komt een paragraaf voor over het Nederlands in de Zuidafrikanase grondwet. Jammer genoeg zijn twee van de drie beweringen erin totaal verkeerd. Graag wil ik deze vergissingen herstellen en dan ook van de gelegenheid gebruik maken om een kort overzicht van de toestand te geven.
Inderdaad bepaalt de Zuid-Afrika Wet van 1909 die men als de grondwet van de voormalige Unie van Zuid-Afrika kan beschouwen, dat Engels en Hollands de twee officiële talen zijn.
Art. 137: ‘De engelse alsmede de hollandse talen zijn officiële talen van de Unie. Zij worden op een voet van gelijkheid behandeld en bezitten en genieten gelijke vrijheid van rechten en voorrechten. Alle akten, verslagen en verrichtingen van 't Parlement worden in beide talen gehouden en alle wetsontwerpen, wetten en kennisgevingen van algemeen publiek gewicht of belang door de Regering van de Unie uitgegeven, zijn en geschieden in beide talen.’
Ten einde te verhinderen dat lichtzinnig zou getornd worden aan dit artikel en dat men toch zou proberen om bij de eerste de beste gelegenheid het Hollands als officiële taal af te schaffen, wat in dié jaren zeker niet denkbeeldig was, werd dit artikel speciaal verschanst. Het werd inderdaad een van de artikelen in de Zuid-Afrika Wet die slechts gewijzigd konden worden met een meerderheid van twee derden van de leden in een gezamenlijke zitting van Senaat en Volksraad.
(Art. 152 bepaalt ‘...dat geen herroeping of verandering van het bepaalde... bij artikel... honderd zeven en dertig van kracht zal zijn, tenzij het wetsontwerp inhoudende de herroeping of verandering, door beide Huizen van 't Parlement in verenigde vergadering aangenomen en bij de derde lezing door minstens twee-derden van 't gezamenlik aantal leden van beide Huizen goedgekeurd wordt.’)
Deze bepaling maakte het natuurlijk bijzonder moeilijk om aan het artikel ook maar één verandering aan te brengen. In strijd met wat in het voormelde Neerlandianummer meegedeeld wordt, werd dan
Auteursrechtelijk beschermd