Neerlandia. Jaargang 66

[p. 139]

Marnix van St. Aldegonde

De kleine Zavel in Brussel

Het park der gedenktekens

Een Verbondslid uit de contreien van Brussel wees ons onlangs erop, dat op De Kleine Zavel in Brussel het standbeeld staat van Willem van Oranje, wel ietwat achteraf, maar het staat er en het is klaarblijkelijk niet al te best bekend bij Noord-Nederlanders, die aan Brussel een bezoek brengen.

Hij zou nl. zo graag zien, dat Hollandse, Friese of Zuidvlaamse toeristen daar eens wat bloemen neerlegden en daarbij overdachten hoe anders het had kunnen zijn, indien de Zwijger in zijn strijd had mogen slagen.

Maar, zo besluit onze briefschrijver: dat is verleden tijd; voor de toekomst zijn wij verantwoordelijk. Wij, dat zijn allen, die Nederlands als moedertaal hebben.

Deze ontboezeming stelde mij ook voor de vraag: Hoe zou het zijn gegaan als Willem van Oranje niet lafhartig was vermoord door Balthasar Gerards en hij met zijn voortreffelijke talenten en onverstoorbaar vertrouwen in zijn zaak de zeventien Nederlandse gewesten bijeen had kunnen brengen en houden!

Tevens wekte het Brusselse verbondslid mijn nieuwsgierigheid naar die tuin van de Kleine Zavel, dat stemmig pleintje van de Belgische hoofdstad.

Met grote bereidheid verstrekten De Belgische Post en Het Pennoen ons prachtig fotomateriaal en uitvoerige gegevens, waaraan het volgende wordt ontleend.

De Kleine Zavel ligt in de omgeving van het koninklijk paleis en het parlement, in de onmiddellijke nabijheid van het Egmontpaleis en de Zavelkerk. Dit plantsoen werd in 1890 door Henri Beyaert (1823-1894)

[p. 140]

aangelegd op de plaats van het oude kerkhof. De bouwmeester omgaf het plein met een fraai ijzeren hek, waarin talrijke neogotische zuiltjes met de acht en veertig beeldjes, voorstellende de ambachten in Brussel eens bedreven. De beste beeldhouwers van de 19de eeuw hebben aan het vervaardigen van deze 48 bronzen beeldjes hun aandeel gehad. Vele ervan dragen het kenmerk van het ambacht, bv. de metaalgieters met hamer en pot, de stoelenmakers met een stoel, de mandenmakers met een biezen mand, de geweersmeden met geweer en aambeeld.

Een andere groep beelden op De Kleine Zavel roept herinneringen op aan de tragische, maar roemrijke 16de eeuw.

In het midden verrijst het dubbelbeeld van Egmont en Hoorne, dat vroeger op de Grote Markt stond tegenover het Broodhuis, op de plaats, waar beiden op 5 juni 1568 werden onthoofd.

In 1879 besloot de stad Brussel het

Willem de Zwijger

standbeeld van Egmont en Hoorne over te brengen naar de Kleine Zavel.

Tien andere standbeelden omringen in een halve cirkel dat monument. Op 10 juli 1890 huldigde burgemeester Karel Buls die 10 standbeelden in. Hij wees daarbij op de bedoeling op de Kleine Zavel een pantheon op te richten van hen, die in de 16de eeuw de grootheid uitmaakten van België. Het feit dat er zich onder hen niet minder dan zeven Geuzen bevinden, wijst wel uit welk een belangrijk aandeel die beweging toen heeft gehad in het geestesleven van het volk.

Het zijn de standbeelden van: Willem de Zwijger, voorts van de vier bannelingen: Marnix van St. Aldegonde, Hendrik van Brederode, (die het smeekschrift aan de landvoogdes overhandigde), Rembert Dodoens, uitgeweken naar Nederland, Gerard Cremer (de geograaf Mercator) en de 5 overigen van: Lodewijk van Bodeghem, bouwmeester van het Broodhuis, Cornelis Floris, bouwmeester van het Antwerpse stadhuis, Jan van Locquenghien, burgemeester van Brussel, Orley, schilder, ontwerper van de ramen in de St. Goedele, en Ortelius, uitgever van de eerste wereldatlas.

d.K.A.