Neerlandia. Jaargang 65

De taak van het A.N.V.
Antwoord aan Mr. F.G.A. Huber

In de vorige aflevering van Neerlandia heeft men zeer helder gestelde en in bepaald opzicht verhelderende beschouwingen van de heer Huber kunnen lezen. Deze beschouwingen waren een reactie op artikelen, verschenen in de mei- en juninummers van ons blad. In het meinummer publiceerden wij enkele redevoeringen, die gehouden waren op een conferentie van het genootschap ‘De Nederlanden in Europa’ en wij deden deze artikelen vergezeld gaan van een redactioneel commentaar van dezelfde strekking. Genoemde conferentie was gewijd aan het opmaken van een balans en aan het omlijnen van doel en opzet van de Grootnederlandse beweging. In het juninummer verscheen de inleiding, die ondergetekende naar voren had gebracht tijdens de Algemene Verbondsvergadering van het A.N.V., einde mei te Rupelmonde. Deze inleiding had dezelfde strekking als de artikelen in het meinummer, zij het, dat zij toegespitst was op de taak en de toekomst van het A.N.V. Al deze beschouwingen - dat zal een ieder wel duidelijk zijn - kwamen uit één en dezelfde hoek.

Het is evenwel verheugend te kunnen constateren, dat ze weerklank vinden in bredere kring en dat men, met name in het midden van het A.N.V., ervan overtuigd is, dat doel, opzet en werkwijze van ons Verbond opnieuw doordacht moeten worden en dat daaruit ook bepaalde principiële en organisatorische consequenties getrokken dienen te worden. Zoals de ondervoorzitter het op de jongste vergadering van het Verbondsbestuur stelde: ‘Niemand zal immers willen beweren, dat de werkmethode, waarmee het A.N.V. vroeger een zekere invloed kon uitoefenen en die stamt uit de tijd vóór de eerste wereldoorlog, voor eeuwig en altijd de goede zou zijn. De vraag is met name, of ze nog past in de maatschappij, waarin we nu moeten werken’.

Hernieuwing A.N.V.

Er wordt reeds druk overleg gepleegd over de hernieuwing van het A.N.V. De resultaten van dit - vooralsnog voornamelijk binnenskamers plaatsvindende - overleg zullen binnen niet al te lange tijd wel zichtbaar worden. Het is daarom niet mijn bedoeling in dit artikel, terwijl het terrein nog niet geheel verkend is, op deze aangelegenheid in bijzonderheden in te gaan. Wel is er aanleiding bij de beschouwingen van de heer Huber enige kanttekeningen te plaatsen.

In de allereerste plaats dit: We kunnen hem erkentelijk zijn, dat hij ons zijn opwerpingen heeft toegezonden, omdat deze inderdaad fundamentele kwesties raken. De strekking van zijn betoog is immers in de grond van de zaak lijnrecht tegenovergesteld aan wat men in de laatste tijd in dit blad heeft kunnen lezen. Het is dan ook gewenst de wederzijdse standpunten nog eens scherp te omlijnen, teneinde de discussie, die de beoogde hervormingen in het A.N.V. nog wel zullen uitlokken en zullen moeten uitlokken, niet te laten afdwalen naar zijpaden.

Over de vraag, of het A.N.V. zelf tot een federatie van verenigingen moet worden omgevormd, ofwel, dat een dergelijke federatie op een andere wijze - bv. door middel van de Nederlandse Congressen - op initiatief van het A.N.V. tot stand dient te komen, zullen we hier niet redetwisten. Algemeen wordt het eerste alternatief het beste te verwezenlijken geacht. De opmerkingen, die ik een half jaar geleden hierover maakte, waren niet meer dan een suggestie. De meest adequate organisatievorm moet het resultaat zijn van zakelijke overwegingen. Het is geen kwestie van principe.

[p. 159]

Kern van de zaak.

Waar gaat het dan in wezen wél om? De beginselverklaring van het A.N.V. die men iedere maand in Neerlandia aantreft en die de heer Huber in de aanvang van zijn artikel nog eens citeert, is in wezen zo veel omvattend - en daardoor vaag -, dat men er in de dagelijkse praktijk in feite niet veel mee kan beginnen. De heer Huber wijst daar trouwens zelf op, waar hij opmerkt, dat het A.N.V. in zijn geschiedenis nu eens meer de nadruk op één, dan op een ander aspect gelegd heeft. Een keuze is dus, zo al niet wenselijk, in ieder geval noodzakelijk, zeker gezien de beperkte middelen, waarover het Verbond beschikt. Dat betekent nog niet, dat de ruime doelstelling opgegeven moet worden (wellicht kan ze in iets moderner aandoende termen omschreven worden). Wel dient echter, op basis van de doelstelling, een bewuste keuze gemaakt te worden uit de objecten, waarmee het A.N.V. zich kan bezighouden, en deze keuze dient goed omschreven te worden. Het is hierin, dat de heer Huber lijnrecht staat tegenover de strekking, die thans in het A.N.V. de overhand heeft. Dit meningsverschil is fundamenteel. Immers, de heer Huber legt in de eerste plaats de nadruk op de taken van het A.N.V. in Nederland en t.a.v. de Noord-Nederlanders overzee. Hieruit vloeien dan bepaalde verhoudingen en verplichtingen ten opzichte van Vlaanderen en Zuid-Afrika voort. M.a.w., hij ziet het A.N.V. als een in wezen Noordnederlandse vereniging, die ook elders vertakkingen heeft.

De hieraan tegenovergestelde opvatting is, dat het A.N.V. weliswaar in principe een vereniging is, waarvan allen, ‘die tot de Nederlandse stam behoren, als die afstammelingen van personen, die daartoe behoren of hebben behoord’, deel kunnen uitmaken, maar dat de belangrijkste taak van het verbond in de praktijk dient te zijn: de integratie te bevorderen van het Nederlandse cultuurgebied in Europa en dat andere taken daar min of meer automatisch uit voortvloeien. M.a.w., het A.N.V. is overwegend een vereniging van Noordén Zuid-Nederlanders, die gezamenlijk ook een taak hebben t.o.v. van Nederlandstaligen - d.w.z. Noord-Nederlanders én Vlamingen - in den vreemde of daarmee verwante groepen. Wat het laatste betreft, denkt men natuurlijk onmiddellijk aan Zuid-Afrika. Het is er verre van, dat wij ons met Zuid-Afrika niet zouden moeten bemoeien, nu dit kennelijk bezwaren voor de overige werking oplevert. Het is evenwel duidelijk, dat de verhouding van Nederland en Vlaanderen, afzonderlijk en tezamen, tot Zuid-Afrika van een geheel andere orde is dan de verhouding tussen Nederland en Vlaanderen. Hoezeer het A.N.V. zich ook wil distanciëren van de ongenuanceerde zwartmakerij van Zuid-Afrika, die thans hoogtij viert, het is niet te ontkennen, dat het probleem Zuid Afrika als geheel - in de praktijk is het niet wel doenlijk altijd een scherpe lijn te trekken tussen de culturele aangelegenheden van de Afrikaners en de politieke problemen, waarmee deze cultuurgemeenschap te maken heeft -, het is niet te ontkennen, dat dit vraagstuk mede de onderlinge betrekkingen in A.N.V.-verband bepaalt. Ik zal daar op deze plaats niet verder op ingaan, mede omdat de redactie hoopt binnen niet al te lange tijd een speciaal nummer van Neerlandia te kunnen wijden aan Zuid-Afrika. In dit nummer zal aan de gehele Zuidafrikaanse problematiek aandacht besteed worden, en zal ook getracht worden de positie van het A.N.V. ten opzichte van Zuid-Afrika nauwkeuriger te omlijnen.

Fundamenteel verschil.

Maar om terug te keren tot het fundamentele verschil in opvatting tussen de heer Huber en de strekking, die thans in het A.N.V. de overhand heeft, het is wel duidelijk, dat dit verschil van inzicht moet leiden tot een andere waardering van de taken, die het A.N.V. kan en dient te vervullen. Zo zal propaganda voor Nederland in het buitenland beter overgelaten kunnen worden aan een vereniging als ‘Nederland in de vreemde’. Kwesties van taalzorg behoren eerder thuis in het domein van verenigingen als ‘Onze Taal’ in Nederland en de ‘Vereniging voor beschaafde omgangstaal’ in Vlaanderen.

Wat de verhoging van de zedelijke kracht betreft, ik moet eerlijk bekennen, dat ik niet weet, wat daarmee aan te moeten. Dat zal wel aan mij liggen, hoewel ik de indruk heb, dat meer mensen in het A.N.V., zich op dit terrein onwennig gevoelen.

Samenwerking met andere verenigingen, die zich speciaal bezighouden met aangelegenheden, die het A.N.V. zou moeten of kunnen behartigen, is uiteraard geboden. Het zal er in de praktijk dan wel op uitdraaien - het kan moeilijk anders -, dat speciale taken aan daarin gespecialiseerde genootschappen overgelaten worden. Wil het A.N.V. degelijk werk verrichten, dan zal het zich - met behoud van de ruimere doelstelling - eveneens moeten specialiseren. En die specialisatie moet zich ons inziens in de eerste plaats richten op de integratie van Nederland en Vlaanderen in een eenwordend Europa. Wat het A.N.V. daarnaast nog zal doen, dient duidelijk omlijnd te worden. Het spreekt vanzelf, dat zulk een afbakening niet voor de eeuwigheid geldig behoeft te zijn.

Ik moge het bij deze algemene beschouwingen laten. In het komende jaar zal er nog voldoende gelegenheid zijn om op bijzonderheden in te gaan.

W.