Neerlandia. Jaargang 65

[p. 57]

Enkele aspecten van Nederlands-Vlaamse samenwerking

Het is hier al vaker betoogd, dat de toenadering tussen Nederland en Vlaanderen niet tot stand gebracht zal worden door een grote beweging met fraaie theorieën en nog schonere leuzen. De kleine groep Groot-Nederlandsgezinden zal dus moeten pogen instellingen en personen in beide landen op hun eigen vakterrein tot samenwerking te brengen. Het genootschap ‘De Nederlanden in Europa’ heeft dit de afgelopen jaren gedaan, niet zonder succes, hoewel de middelen vooralsnog ontbreken om de zaken op grootscheepse wijze aan te pakken. Op de conferentie in ‘Drakenburgh’ werden o.m. referaten uitgebracht over onderwerpen, waarmee het genootschap zich actief bezig houdt of heeft gehouden.

Jongeren

De heren H.J. Brinkman en Mr. J. Fleerackers behandelden de houding van resp. de Nederlandse en Vlaamse jongeren, meer in het bijzonder de studenten, tegenover het probleem van de ‘Noord-Zuidverbinding’. De vraag, hoe de jongeren actief te betrekken bij de grootnederlandse werking, heeft het genootschap van de aanvang af voortdurend beziggehouden. De Groot-Nederlandse studentencongressen leveren ieder jaar enkele studenten op, die werkelijk voor de zaak zijn gaan voelen - het betreft hier in meerderheid diegenen, die qualitate qua de inrichting van de congressen moesten verzorgen -, maar hoewel deze, aldus Brinkman, een normale, aanvaarde en bezochte activiteit zijn geworden, is de blijvende invloed op het gros van de deelnemers gering, daar de Nederlandse student weinig belangstelling koestert voor de nationale problemen. De Vlaamse jongeren worden, voorzover ze zich voor de publieke zaak interesseren, grotendeels in beslag genomen door de Vlaamse Beweging. Het ‘officiële’ tintje, dat de Benelux gegeven heeft aan de gedachte van de Noord-Zuidverbinding, de heroriëntering van de Vlaamse Beweging, bestaande uit een nieuwe doorbraak en radicalisering, het opruimen van historische hypotheken (de autoritaire doctrines) en het benadrukken van de sociaal-economische factoren, dit alles, zo betoogde Fleerackers, heeft de Vlaamse jongeren meer positief doen staan tegenover een zakelijke toenadering tussen Noord en Zuid. Niettemin is, ondanks een verstandelijke aanvaarding van de Groot-Nederlandse gedachte, weinig te bespeuren van een werkelijke en actieve belangstelling voor de contacten met het Noorden. Beide inleiders bepleitten een intensivering van persoonlijke contacten en van contacten op vakgebied.

In feite liggen voor de jongeren de problemen op eenzelfde vlak als voor de ‘oudere’ sector van de Groot-Nederlandse beweging. Naar aanleiding van deze referaten ontspon zich dan ook een bijzonder belangwekkende discussie over de methode, waarmee het vraagstuk van de samenwerking aangepakt moest worden. Het door Brinkman geopperde denkbeeld, om een ‘goed bezet, vast punt (bureau, secretariaat)’ in te richten, werd unaniem als een noodzakelijkheid aanvaard. In het redactionele hoofdartikel is hierop reeds nader ingegaan. Overeengekomen werd, dat het genootschap, in samenwerking met andere organisaties, in de eerste plaats het A.N.V., zal pogen hiervoor een oplossing te vinden, als eerste punt op de agenda van zijn verdere werkzaamheden. Tussen het genootschap en het A.N.V. is trouwens overeengekomen een belangengemeenschap aan te gaan. Dit werd door de ledenvergadering van het genootschap aanvaard. Over de vorm, waarin dit zal plaats vinden wordt elders in Neerlandia een en ander meegedeeld.

Pers

De samenwerking van de pers in Vlaanderen en Noord-Nederland werd behandeld door Dr. P.J. Koets, hoofdredacteur van ‘Het Parool’ en lid van de Raad van Advies van het genootschap. Onder auspiciën van het genootschap heeft op 5 maart 1960 een uitermate geslaagde conferentie plaats gehad van hoofdredacteuren en vooraanstaande journalisten van Noord-Nederlandse en Vlaamse dagbladen. Er werd toen besloten, dat een kleine commissie van journalisten uit Noord en Zuid een nadere vorm, waarin door de pers zelf de samenwerking voortgezet zou worden, zou bestuderen. Binnenkort kunnen resultaten verwacht worden. De organisatie van de samenwerking op persgebied zal om praktische redenen moeten lopen over de bestaande persverenigingen, de Federatie van Nederlandse journalisten en de Algemeen Belgische Persbond. De heer Koets zette uiteen, waarom een volledige integratie van de Nederlandstalige pers, in de vorm b.v. van een algemeen dagblad voor Noord en Zuid, tot de onmogelijkheden behoorde: een dagblad vindt nu eenmaal zijn taak in een door factoren van uiteenlopende aard bepaalde ‘groep’. Belangrijke factoren zijn daarbij zowel het staatsverband als de taal- en cultuurgemeenschap, waarvan de groep deel uitmaakt. De mogelijkheden van samenwerking tussen de Vlaamse en de Noord-Nederlandse pers worden in het bijzonder door deze beide factoren bepaald. Politiek gezien is België voor Nederland ‘buitenland’ en andersom. Weliswaar behoren beide landen tot de V.N., NATO, de Europese Gemeenschap der Zes en vormen ze samen met Luxemburg de Benelux, maar in al die gevallen is er sprake van een Nederlands-Belgisch, niet van een Nederlands-Vlaams samengaan. Toch liggen wellicht ook hier mogelijkheden van praktische samenwerking. Het voornaamste terrein van samenwerking is echter het culturele. Over en weer dient de pers te beseffen, dat de Nederlandse taal- en cultuurgemeenschap een eenheid vormt, zij het met Noordelijke en Zuidelijke varianten. Cultuur moet hierbij in ruime zin worden opgevat; met name behoort men er zich in het Noorden rekenschap van te geven, dat de Vlaamse Beweging ook een sociale strijd is. Tenslotte poneerde de inleider, dat de belangstelling van de Nederlandse pers voor Vlaanderen weliswaar niet bevredigend was, maar in ieder geval groter dan die van de Vlaamse pers voor Nederland. Alle grote Nederlandse dagbladen hebben een eigen, Nederlandse correspondent in Brussel, geen enkele Belgische krant een vaste Belgische correspondent in Den Haag. Nederlandse medewerking aan Belgische bladen kan dit euvel niet verhelpen, omdat, aldus de heer Koets alleen een buitenstaander, i.c. een Belg, werkelijk kan aanvoelen, wat de nieuwswaarde van bepaalde Nederlandse gebeurtenissen en verschijnselen is voor het blad, dat hij vertegenwoordigt.

Ruimtelijke ordening

Het probleem van de ruimtelijke ordening van het Beneluxmiddengebied is in Neerlandia reeds vroeger ter sprake gekomen sept.nummer 1960). Sedertdien heeft het genootschap een werkgroep voor ruimtelijke ordening in het leven geroepen, waarvan een aantal deskundigen uit Noord en Zuid deel uitmaken. De werkgroep heeft reeds enkele vergaderingen gehouden, terwijl een kleine commissie tussentijds de bijeenkomsten voorbereidt. Ir. H.G.C. Cohen Stuart, voorzitter voor Nederland van het genootschap, bracht hierover verslag uit. Overeengekomen werd om als uitgangspunten van het werk te nemen, 1) de culturele eenheid der Nederlandssprekende gewesten en de daaruit voortvloeiende mogelijkheden en wenselijkheden, 2) de buitengewoon gunstige centrale ligging van het deltagebied van Rijn, Maas en Schelde.

Er bestaat een Beneluxcommissie voor de ruimtelijke ordening, waar de regeringen achter staan. Nochtans werd een aan de particuliere sfeer verbonden contactorgaan wenselijk geacht. Dit orgaan moet steunen op het vertrouwen van alle belanghebbende officiële instanties. Het arbeidsterrein van de werkgroep ligt globaal op het gebied, dat bestreken wordt door de ministeries van economische zaken en openbare werken. Om goed inzicht in de zaken te verkrijgen, is beperking van het onderzoek tot het grensgebied onmogelijk. De knelpunten voor een integratie moeten vooral langs de grens gevonden worden, maar dit kan alleen als ook het achterland in het oog gehouden wordt. Een kardinaal punt is met name de verhouding tussen Rotterdam en Antwerpen. Momenteel wordt in de eerste plaats

[p. 58]

een inventarisatie gemaakt van al de problemen, van de instellingen, die zich bezig houden met de studies, die verschenen zijn over bepaalde aspecten ervan. Er zal gepoogd worden de documentatie toegankelijk te maken in de een of andere vorm van periodieke publikatie, voor alle belanghebbenden zowel in de officiële als in de particuliere sector. Op grond van inventarisering en documentatie zal een totaalbeeld van wensen en tekortkomingen in de bestaande verhoudingen worden ontworpen. Als een eerste vrucht van de in de werkgroep gelegde contacten is reeds een samenwerking van de Economisch-Technologische Instituten van de zuidelijke Nederlandse provincies en de provinciale Vlaamse Economische Raden tot stand gekomen. De werkgroep acht het dringend gewenst om uit de veelheid van de gegevens zo spoedig mogelijk enkele urgente, concrete punten aan te wijzen, die, op grond van een goede documentatie, binnen korte tijd in openbare behandeling gebracht zouden moeten worden.

De drie vraagstukken, waarvan in het bovenstaande verslag uitgebracht werd, liggen nogal uiteen. Het zijn ook maar enkele, hoewel uiterst belangrijke facetten van de gehele Groot-Nederlandse problematiek. Ze vormen echter tezamen - althans de laatste twee - een illustratie van de wijze, waarop deze problematiek dient te worden aangepakt. De methode, die het genootschap ‘De Nederlanden in Europa’ tracht toe te passen, nl. personen en instellingen in hun eigen belangen- en belangstellingssfeer te benaderen, is onomstotelijk de juiste. De vraag is alleen, hoe deze methode op een werkelijk grootscheepse schaal toegepast kan worden. De grote vrucht van de conferentie in ‘Drakenburgh’ is nogmaals geweest, dat dit probleem grondig behandeld werd. Hoe de organisatorische vorm en hoe de middelen om hieraan gestalte te geven gevonden kunnen worden, dat is - het kan niet genoeg herhaald worden - de belangrijkste opgave, waarvoor wij in de komende tijd gesteld worden.

W.