Neerlandia. Jaargang 64

Taalspiegel 7

In Taalspiegel 6 heb ik beloofd terug te komen op het congres, dat Onze Taal op 22 oktober jl. in Scheveningen heeft gehouden. Daar Onze Taal de verslagen zelf nog niet heeft gepubliceerd, wilde ik met mijn verslag nog even wachten en deze keer wat mededelingen geven en vragen beantwoorden. Uit alle delen van het land komen er mededelingen en ontvang ik vragen, een teken, dat men de Taalspiegel leest.

In Taalspiegel 6 heb ik een stukje geschreven naar aanleiding van de toespraak

De Taalleraar als Taalpoliticus.

De spreker (schrijver), dr. C.A. Zaalberg, schrijft het volgende:

‘Hoewel ik me voor de schriftelijke formulering nogal moeite heb gegeven, heeft één passage misverstand veroorzaakt, is althans misverstaan. U geeft die weer in uw voorlaatste kolom, in de woorden: “Daarna houdt de spreker een pleidooi om de slot-n in infinitieven, meervoudige werkwoords- en substantiefvormen uit te spreken” en voegt daar volkomen terecht aan toe, dat niet iedereen het daarmee eens zal zijn.

Maar ik heb geschreven: “het lijkt me juist dat we, ook ter wille van de oostelijke Nederlanders, in zulke anonieme spraak als die van de lezers van de nieuwsdienst de spellingsuitspraak in lezen (enz. enz.) handhaven”, blz. 10 van De Taalleraar als Taalpoliticus. Ik vind die nadrukkelijke n's van die veelgesmade nieuwsvoorlezers onuitstaanbaar, en de redenering van de Heer Witteboon die ik heb aangehaald is beneden ieder denkbaar peil; daarom is het een onaangename verrassing voor me, te lezen dat ik (vrij vertaald) op het standpunt van de Heer Witteboon sta. Niemand van de hoorders (ik was daar helaas niet onder, F.K.) zal me misverstaan hebben; toen ik de aan de lezing van de Heer Witteboon ontleende volzinnen (blz. 9-10 van mijn lezing) voorlas met alle ennetjes, was dat een groot lachsucces’.

⋆

Een musicus vraagt me: wat moet ik schrijven: Chopins werken of Chopin's werken (dus met een apostrof tussen n en s)? Mijn antwoord is: Chopins werken en ik heb hem verwezen naar Van Dale's Nieuw Groot Woordenboek der Nederlandse Taal 7e druk blz. xxvi hoofdstuk IX waar o.a. staat: ‘Bij de vorming van een genitief

[p. 128]

van een eigennaam wordt de apostrof alleen gebruikt als die naam op een klinker of een s eindigt: Bredero's kluchten, Huygens' puntdichten, maar Vondels werken, niet Vondel's werken.

⋆

Een bestuurslid van een onzer afdelingen in Noord-Nederland schreef me een lange brief waarboven stond: ‘Hedendaags taalbederf en taalgeknoei’. Hij begint met enige uitspraken over Taal, o.a. een van prof. dr. M. Valkhoff: ‘Daarom ook maakt een volk, dat zijn taal bewaart, een goede kans zijn bestaan te handhaven’. De briefschrijver eindigt zijn ontboezeming met te zeggen: ‘Het lucht me zo lekker op, als ik het (allerlei bederf) eens zeggen mag.’ Ik noem enige van zijn voorbeelden van taalbederf:

De omroepers van de B.B.C. geven het beste Engels, wat er is i.p.v. dat er is.

Het systeem, wat we volgen i.p.v. dat we volgen.

Het huis, wat we op het oog hebben i.p.v. dat we op het oog hebben.

Ja, geacht bestuurslid, dat schrijft men, maar nog meer zegt men het, ook intellectuelen, die toch wel weten, dat er na een onzijdig zelfstandig naamwoord dat gebruikt moet worden.

Daarna gaat de schrijver verder met tal van voorbeelden over de hedendaagse Engelse invloed, waar ik later wel eens een stukje over zal schrijven evenals over het misbruik van verkleinwoorden.

Enige weken geleden kreeg ik toegestuurd ‘Mededeling aan de bezoekers van de Koninklijke Schouwburg’ waarin o.a. staat: ‘Het lijkt me nuttig u langs deze weg enige nadere bijzonderheden hierover te verstrekken, in de hoop uw aller belangstelling ook voor deze toneeluiting te kunnen wekken’. Dit moet zijn ‘u aller belangstelling’, u is hier geen bezittelijk, maar een persoonlijk voornaamwoord.

⋆

Weer een ander bestuurslid wijst op de veel voorkomende fout die gemaakt wordt nu de geslachten der woorden niet meer geleerd behoeven te worden. Hij wijst op een stukje in Elseviers Weekblad van 31 okt. 1959 en in De Groene Amsterdammer van 21 mei 1960. Bovendien wijst hij op de achteromslag van Neerlandia 4 waar staat ‘der omslag’. ‘Foei’ zegt hij en dat is heel zwak uitgedrukt.

Hieronder nog enige voorbeelden, u kunt ze dagelijks in de kranten lezen: het congres en haar taak.

De gemeenteraad en haar besluit.

Het vrouwelijk geslacht is in het algemeen in haar gevoelsuitingen veel sterker.

Rotterdam die nu een metro krijgt. Toch zegt iedereen: het verwoeste Rotterdam.

Het was dit keer van alles wat.

F.K.