Neerlandia. Jaargang 64

[p. 107]

Taalspiegel 5

In het januarinummer van deze jaargang verscheen de eerste Taalspiegel, eindigend met ‘Lezers, wij verwachten in elk geval ook uw stem en uw mening te horen’. En dit is inderdaad gebeurd. Ik heb brieven met raadgevingen ontvangen, o.a. uit Amsterdam, Assen, Delft, 's-Gravenhage, Hekelgem (Vlaams-Brabant) en Wageningen. Hoofdzakelijk vraagt men mij te schrijven over TAALBEDERF. Dit wordt dan weer een dergelijke rubriek als in Elsevier, de Groene Amsterdammer en Onze Taal. Eerlijk gezegd voel ik daar erg weinig voor, het is meestal niets anders dan het weergeven van begane fouten. Naast al deze raadgevingen is er slechts één stuk ingestuurd, dat ik heb geplaatst in Neerlandia 7/8 nl. ‘De toekomst van de Nederlandse Taal’ door Dr. F.C. Dominicus, lid van het Verbondsbestuur. Wie stuurt er nog eens wat?

Naast dergelijke stukken zou ik willen wijzen op boeken, tijdschrift- en dagbladartikelen over onze taal, in de hoop dat onze leden meer gaan lezen over de taal. Van tijd tot tijd wil ik een veel voorkomende fout wel eens wat meer belichten. Ik denk b.v. aan:

Contaminatie.

Wat is dat? Contaminatie betekent letterlijk bederf, besmetting. Het is een ineensmelting en ontstaat, wanneer verschillende woorden of uitdrukkingen door elkaar lopen, waardoor een verkeerd geheel ontstaat. Overbekend zijn:

aanpresenteren, ontstaan uit aanbieden en presenteren.

aanrecommanderen uit aanbevelen en recommanderen.

bekritiseren uit beoordelen en kritiseren.

nadessert uit nagerecht en dessert.

opnoteren uit optekenen en noteren.

optelefoneren uit opbellen en telefoneren.

uitfotograferen uit uittekenen en fotograferen.

verassureren uit verzekeren en assureren.

verengageren uit verloven en engageren.

verrinneweren uit vernielen en ruïneren.

voorbijpasseren uit voorbijgaan en passeren.

Ik geef natuurlijk dadelijk toe dat in hoofdzaak onontwikkelden zich hieraan bezondigen. Maar wat denkt u van de volgende woorden?

afsnoeien uit snoeien en afsnijden.

omvellen uit vellen en omtrekken.

ondeugniet uit deugniet en ondeugd.

onmeedogenloos uit meedogenloos en onmeedogend.

ontactloos uit ontactisch en tactloos.

somstijds uit somtijds en soms.

stophouden uit halt houden en stoppen.

uitblussen uit blussen en uitdoven.

wegstelen uit stelen en wegnemen.

Hebt u zichzelf of anderen daar nooit eens op betrapt? Ik wel.

Ook in vaste uitdrukkingen en willekeurige zinnen komt het dikwijls voor. Overbekend is duur kosten uit duur zijn en veel kosten. Volgens anderen is het een gallicisme. Maar hoe dikwijls hoort u niet zeggen dat iets zwaar weegt? Hier zijn zwaar en veel wegen door elkaar gehaald.

Ik ben iets verloren uit: ik heb iets verloren en ik ben iets kwijt. Rotterdam behoort tot een der grootste steden van West-Europa uit: Rotterdam is een der grootste steden en behoort tot de grootste steden. Gezocht? In het taalkundig goed verzorgde blaadje Vogelvlucht nr. 19, uitgave K.L.M. Nederland, lees ik op blz. 7 in het begin van de eerste kolom ‘Dat Noorwegen tot een der mooiste landen van Europa wordt gerekend enz.’.

Voor twee jaar geleden uit: twee jaar geleden en voor twee jaar. Er zijn nog tal van voorbeelden. Moet u ook altijd even denken voor u zegt ‘Iemand een hart onder de riem steken’? Of praat u maar raak en denkt aan de ‘moed zinkt hem in de schoenen’, dan zegt u vast en zeker ‘iemand een riem onder het hart steken’.

F.K.