Neerlandia. Jaargang 63

[p. 79]

Twaalfde Frans Vlaamse Cultuurdag in Waregem

Voor de twaalfde maal werd op de laatste zondag in augustus de Frans-Vlaamse Cultuurdag gehouden. Zij, die hieraan deelnemen, tonen belangstelling voor de pogingen van hen, die de nog Vlaamssprekende Frans-Vlamingen willen redden en behouden voor de Nederlandse taal- en cultuurgemeenschap.

De belangstelling voor deze bijeenkomst was dit jaar weer grocer dan verleden jaar. Het bestuur van het Algemeen Nederlands Verbond zond een vertegenwoordiger. Nog enkele Noord-Nederlanders waren aanwezig, alsmede een jeugdgroep uit Zeeuws-Vlaanderen en met hen de bekende J. Stolte, organisator van de Cultuurdag in Hulst.

Een dertigtal Frans-Vlamingen, afgevaardigden van vele Vlaamse culturele verenigingen, een vertegenwoordiger van Zuid-Afrika en prof. dr. Droege, Oostfries van afkomst, thans hoogleraar aan de Columbia University, brachten het aantal deelnemers op 300.

De vertegenwoordiger van het Verbondsbestuur, de heer C. van Leeuwen, woonde reeds zaterdag 29 augustus, na een hartelijke ontvangst ten huize van zijn gastheer, André Depoortere, een bijeenkomst bij van de jeugd uit Vlaanderen en Zeeuws-Vlaanderen, waar, onder leiding van de Eerw. hulpaalmoezenier Corsmit, een werkplan werd besproken voor een Frans-Vlaamse actie, met de bedoeling de Vlaming in het Franse gebied weer Vlaams-bewust te maken.

Deze jeugd weet de Zuid-Vlaming in zijn eigen dialect te benaderen; er worden kampen georganiseerd, waar volop gelegenheid is voor onderlinge gedachtenwisseling en de oude Vlaamse liederen worden gezongen; men pakt allerlei werkzaamheden aan en roept daarbij de hulp in van de Frans-Vlamingen, met wie men in de streektaal van de Westhoek spreekt en hun vertrou wen wint. Het is opgevallen, dat het dialect van Zeeuws-Vlaanderen in de Noord-Westhoek van Frankrijk vrij goed wordt begrepen.

Het congres

Nadat de voorzitter André Demedts zondagmorgen de 12de Cultuurdag had geopend, trad als eerste spreker op de heer Robert Hennart, secretaris van het Comite Flamand de France, met een zeer trieste beschouwing over ‘les Flamands de France’. Wie zijn oor te luisteren legde kreeg sterk de indruk, dat zijn opmerkingen over de Frans-Vlaming zonder een greintje Vlaams bewustzijn, maar met een gevoel van spijt geen Frans te kunnen spreken, doch die zich niettemin een echte Franse staatsburger zou gevoelen, door het merendeel van de luisteraars als zeer eenzijdig werden beoordeeld. Toch geloofde deze spreker, die zelf geen woord Vlaams spreekt, dat toneelvoorstellingen in de streektaal, folkloristische voorstellingen en meer contact tussen Vlamingen en de broeders in Noord-Frankrijk er toe zullen medewerken de Frans-Vlamingen hun cultuur weer te laten ontdekken.

De Zuid-Afrikaan Chris Lombard droeg enige Afrikaanse gedichten voor, o.a. ‘Het verlangen naar het vaderland’, van Wijk Louw. Het duo Nel Depotter-Addy Vrient zond oudvlaamse liederen, samen met andere jongeren.

De heer Van Leeuwen bracht de groeten over van het Algemeen Nederlands Verbond en sprak de hoop uit, dat in de toekomst het A.N.V. daadwerkelijk de verwezenlijking van de idealen der Vlaamse broeders zou kunnen bevorderen.

Jeugdforum

Het is benijdenswaard als Noord-Nederlander getuige te zijn van het enthousiasme onder de jongeren, onder wie er velen zijn, die hun krachten inzetten voor een Vlaams ideaal. Bij het houden van een jeugdforum werd eerst een inleiding gegeven over het werk van de jeugd, waarna het vraag- en antwoordspel begon. Hierbij kwam ook de kwestie aan de orde, van een cursus in Nederlands in Hazebroek, waarvoor het Verbondsbestuur reeds fondsen heeft beschikbaar gesteld; het wachten is nog altijd op de toe wij zing door het gemeentebestuur van lokaliteiten, waar een facultatieve les in het Nederlands aan leerlingen van de hoogste klas der lagere school kan worden gegeven.

Het Zuidvlaams

Na het noenmaal, een geschikte gelegenheid tot verbroedering, vertelde Z.E.H. Kan. Verdonck, pastoor-Deken van Steenvoorde, dat twintig jaren geleden nog in het Zuid-Vlaams werd gepreekt, maar dat de streektaal geen mogelijkheden biedt voor abstracte of wetenschappelijke, dan wel geestelijke redeneringen. Daar de streektaal niet meer werd onderwezen is deze blijven stilstaan en niet verrijkt met een nieuwe Vlaamse woordenschat.

Langs de noordgrens wordt nog Vlaams gesproken, maar niet in de steden Kassel en Duinkerke. Deken Verdonck bezigt in zijn preken lie ver Vlaamse spreuken, die men begrijpt, dan Latijnse, die men niet begrijpt. De Frans-Vlamingen, die over het algemeen in de streektaal niet kunnen schrijven of lezen, ziet spreker als harmonicaspelers, die wel een liedje kunnen spelen, maar de noten niet meer kennen. Van het Zeeuwsvlaams, dat zich gemakkelijk aanpast aan het Fransvlaams, verwacht men veel voor de groei van de streektaal. Vele oude woorden komen weer in zwang. (Daarop heeft ook reeds onze correspondent in Rijssel onlangs in Neerlandia ge wezen Red.)

De toneelvereniging ‘De Verbroedering’ uit Westouter, voerde enige fragmenten op uit het vierde en vijfde bedrijf van ‘Mensen lijk wijder’, een toneelstuk van Antoon Coolen, in het Zuidvlaams dialect omgezet door de heer Flor Barbry.

Er werd uitstekend gespeeld. In de taal van de Westhoek sprak dit stuk beter tot de luisteraars dan in het Nederlands. Voor de Zuid-Vlamingen is een toneelstuk als dit, een openbaring, die hen ontroert en doet vermoeden, dat zij uit een oud verleden, levend in hun onderbewustzijn, bekende stemmen beluisteren.

Wie deze stemming op zich heeft laten inwerken komt tot de overtuiging, dat onder de Frans-Vlamingen het eenmaal opgevatte werk hen meer Vlaams-bewust te maken, niet mag worden opgegeven.

De tijd vóór 1914

De oud-strijder Rousseeu, uit Antwerpen, gaf een treffend overzicht van al wat vóór 1914 in Zuid-Vlaanderen werd gedaan, onder leiding van de bekende Borms. In die jaren werd tijd noch moeite gespaard om het ongeletterde volk in Zuid-Vlaanderen de gedachte bij te brengen, dat het behoorde tot één grote Vlaamse volksgemeenschap.

De eerste wereldoorlog en de moeilijke jaren daarna maakten een einde aan al die goede pogingen, die al rijpe vruchten afwierpen.

Hoe er gewerkt wordt

De heer Luc. Verbeke kreeg nu gelegenheid te vertellen hoe er in en voor Zuid-Vlaanderen gewerkt wordt, o.a. door het houden van kampen, zangfeesten, het geven van poppenkast-voorstellingen e.d. Hij verwachtte, dat het volgende jaar, door het inzetten van nog meer krachten, deze werkzaamheden kunnen toenemen. Dan zullen er nog meer kampen worden gehouden en zal de uitwisseling van kinderen nog krachtiger worden aangepakt, omdat daarvan veel goeds wordt verwacht. Bij dit werk rekent hij op de jongeren, zonder wie deze plannen niet kunnen worden uitgevoerd.

Belangrijk is ook, dat de toneelspeler Flor Barbry toezegde te zullen bevorderen, dat het toneelspel een grotere rol gaat spelen, ter opheffing van het Zuidvolgens hem ‘een echt familiefeest van de cultuureenheid meer werkelijkheid worde.

Het was een dankbare taak voorde heer André Demedts de twaalfde cultuurdag, volgens hem: een echt familiefeest van de Nederlandse stam’, te sluiten. De wil tot hechtere samenwerking was weer duidelijk gebleken en het werk der jongeren beloofde z.i. veel voor de toekomst.

Met het zingen van het Wilhelmus, de Vlaamse Leeuw en Die Stem van Suid-Afrika werd dit twaalfde congres gesloten.

Als men het enthousiasme van velen van zo dichtbij heeft meegemaakt, terugziet wat men in de loop der jaren heeft getracht tot stand te brengen en rekening houdt met de plannen, die men heeft, dan kan men dit overzicht het best besluiten met enige dichtregels, die een verslaggever van een Vlaams blad aanhaalde:

"Ik zal de halmen niet meer zien.
Noch binden ooit de volle schoven.
Maar doe mij in de oogst geloven
Waarvoor ik dien......

(A. Roland Hoist)