Neerlandia. Jaargang 62

[p. 35]

De taal is de ziel van het volk

Het Algemeen Nederlands Verbond bestaat zestig jaar, de groep Nederlandse Antillen werd ruim vijftig jaar geleden opgericht. Haar geschiedenis is in drie tijdperken te verdelen:

a tot 1940, b de oorlogsjaren, c van 1945 tot heden.

In elk dezer tijden heeft het Verbond zijn eigen taak gehad, een taak mede bepaald door de politieke en economische omstandigheden.

Al werd de term ‘kolonie’ in de twintiger jaren afgeschaft: in wezen is Curaçao het nog lang daarna gebleven en in die oude koloniale tijd, die in jaren gemeten dus nog niet zo ver achter ons ligt, was het Algemeen Nederlands Verbond een der meest gezaghebbende verenigingen. In de vergeelde ledenlijsten vinden we de namen van de meeste oude Curaçaose families, die nog een goede klank hebben en ook die van vooraanstaande Nederlanders, die nu voor een groot deel vergeten zijn.

Tot de dertiger jaren was Curaçao arm; als het wenselijk was, dat jongelui naar Nederland gingen voor verdere studie, sprong het Verbond bij. Nù is ons eiland welvarend en dat blijkt gelukkig ook uit zijn bibliotheken; toèn was het het Verbond, dat boekerijen aanlegde op de verschillende eilanden. De Antillen moesten meer bekend worden in de wereld, vond het Groepsbestuur en zo verschenen er in de loop der jaren een Curaçao-, een Bonaire- en een Aruba-nummer van ‘Neerlandia’. Mede door het Verbond werd een vereniging opgericht ter bevordering van het vreemdelingenverkeer, die nooit gedacht zal hebben dat er nog eens zóveel toeristen door Willemstads straten zouden dolen. Arm was de bevolking in brede lagen: omstreeks 1910 was de toestand zo erg, èn door de ongunstige betrekkingen met Venezuela èn door de aanhoudende droogte dat, mede op initiatief van het Verbond, een inzameling in Nederland gehouden werd. Curaçao heeft later deze ‘schuld’ dubbel en dwars terugbetaald. De politieke moeilijkheden met Venezuela onder president Castro leidden zelfs tot een adres van de Kamer van Koophandel en Nijverheid, van de vereniging ‘Onze Vloot’ en van het Verbond tot een adres aan de Koningin, waarin op een afdoende oplossing van de moeilijkheden met ons nabuurland werd aangedrongen.

Pieter Stuyvesant, eerste directeur van Curaçao

Ondertussen verwaarloosde het Verbond zijn culturele taak niet: de Neerlandia-dagen en het vertonen van het toen maandelijksnieuwsjournaal vonden in de dertiger jaren hun oorsprong en het laten uitkomen van voordrachtkunstenaars als Albert Vogel en het toneelgezelschap ‘de Dietse Spelers’ onder Willem van der Veer geschiedde mede door steun van het Verbond.

Toen kwam de oorlog en op slag veranderde de taak van onze vereniging. De verbinding met Nederland werd verbroken. Het Hoofdbestuur was al spoedig niet meer geheel vrij in zijn handelingen; Neerlandia kwam niet meer hier en zo besloot de Groep Nederlandse Antillen tijdelijk de taak van het Hoofdbestuur in de nog vrije wereld over te nemen en zij gaf ook maandelijks een Neerlandia uit, dat naar vele Nederlandse posten in Amerika, Afrika en Azië verstuurd werd. In 1945 verscheen het laatste nummer; toen kreeg het H.B. zijn vrijheid van handelen terug. Dat de oorlogsjaren, juist door de taak, die onze Groep op zich genomen had, een bloeiend verenigingsleven te zien gaven, ligt voor de hand.

Daarna kwam de derde periode: de politieke en economische ontwikkeling der Antillen schreed voort en drukte haar stempel ook op het Verbondsleven. De staatkundige ontwikkeling leidde tot decentralisatie in het bestuur der Antillen; de vier eilandgebieden regelen nu hun eigen zaken en ook de Groep der Nederlandse Antillen viel uiteen in de zelfstandige afdelingen Curaçao, Aruba en Bonaire.

De economische ontwikkeling bracht een

[p. 36]

grotere belangstelling van Nederland voor het culturele welzijn dezer gebieden; het Cultureel Centrum Curaçao heeft tot taak, met Nederlands geld, dit welzijn te bevorderen. Werkzaamheden, die vroeger tot het gebied der plaatselijke verenigingen behoorden, worden, naast andere, verricht door het C.C.C., dat in den beginne er naar gestreefd heeft geheel in de plaats te treden van de bestaande culturele verenigingen. Deze hebben hun zelfstandigheid echter behouden en al is de taak van het Verbond door de gewijzigde omstandigheden ook niet zo veelomvattend als vroeger, het heeft nog steeds zijn goede reden van bestaan. Voor uitzending van bursalen naar Nederland behoeft het niet meer te zorgen; gouvernement en eilandsbesturen zenden jaarlijks tientallen jongelieden uit voor verdere studie; een bibliotheek behoeft het niet meer te onderhouden sinds de eilandsbesturen in deze hun taak volkomen verstaan. Maar nieuwe gebieden van werkzaamheid zijn gevonden: het Nederlands nieuws in de bioscopen, dat het publiek van Curaçao dichter bij ons brengt, wordt nu wekelijks verzorgd door het Verbond en de intocht van Sint Nicolaas, telkenjare in het laatst van november, is een gebeurtenis, die men niet gaarne meer zou missen.

De Neerlandia-dagen, op en om de datum van Prins Bernhards verjaardag, zijn met het aantal kinderen in belangrijkheid toegenomen en ook op de Bovenwinden, waar Engels de voertaal is, maar het Nederlands ook onderwezen wordt, worden zij, die in onze taal de beste vorderingen gemaakt hebben, door de afdeling Curaçao bedacht. De Verbondstoneelclub geeft goede avonden en heeft op haar gebied een eenheid gebracht, waar men door te grote verscheidenheid in aard der volksgroepen, niet tot daden kwam; de opvoering van het goed-Nederlandse stuk ‘Van den Vos Reinaerde’ was een hoogtepunt.

En zo gaat het Verbond ook hier nog steeds zijn nu bescheiden gang.

Met belangstelling volgt het de pogingen, die gedaan worden om het Papiaments, de volkstaal dezer eilanden, omhoog te stuwen. De bewuste Vlamingen hebben moeilijke tijden gehad, maar ondanks tegenwerking der Regering en der Walen wonnen ze de strijd. Op de Nederlandse Antillen staat de Regering sympathiek tegenover de taalbeweging, al is ze terecht van mening, dat, wil het Papiaments ook regeringstaal worden, dus als zodanig hanteerbaar, eerst in elk geval in spelling en in spraakkunst en in taaleigen de nodige eenheid verkregen moet zijn.

De taal is de ziel van het volk.

Wij zijn de staatkundige vrijheid van Nederland, eens zwaar bevochten, niet waard, als we die misgunnen aan andere volkeren, al zou die de onze schade doen. Zo staat het ook met de taal; de Vlamingen, die de hunne evenwaardig hebben zien worden aan het Frans, en ook de Friezen, zullen, wat hier gebeurt, begrijpen en waarderen en het Algemeen Nederlands Verbond staat aan hun zijde: de taal is de ziel van het volk.

In dit herdenkingsartikel, dat ook naar de toekomst moet wijzen, omdat het anders een levende inhoud zou missen, meenden we dit standpunt te moeten aangeven om een juist uitgangspunt te hebben voor onze eigen werkzaamheid ter versterking van de Nederlandse taal in de komende jaren.

W. Meijer
secretaris afd. ‘Curaçao’