De Groot-Nederlandse gedachte juist nu?
Sommigen blijven beweren dat de Groot-Nederlandse gedachte nooit enige zin heeft gehad.
Anderen geloven dat zij bezig is haar betekenis te verliezen uit hoofde van de toenemende Europeese eenwording.
Nochtans kan men de vraag stellen of zij niet juist in dit tijdsbestek tot verdere werkelijke en werkdadige ontkieming kan komen.
Immers, de Dietse landen hebben in de ontwikkeling van de Europese beschaving bij voortduring een bijzondere plaats ingenomen.
Zij hebben niet alleen getoond veel te kunnen leren van anderen, maar ook aan anderen.
Daarom kan in een wereld, waarin voor het enge nationalisme geen plaats meer is, ook of juist datgene, waardoor de Groot-Nederlandse gedachte is gewekt - al het goede dat als ‘Diets’ kan worden bestempeld, dat uit het ‘volk’ is voortgekomen, dat streeft naar vrijheid in gebondenheid - bijdragen tot de verdere ontwikkeling van een ware Europese beschaving. Voor het behoud van deze beschaving moeten thans alle krachten gezamenlijk worden ingespannen.
Dit betekent allerminst een verloochening van het eigen vaderland, want de veel gesmade Nederlandse deugden blijven in dit proces de duurzaamste elementen. Wel moet men zich daarin van de Nederlandse ondeugden ontdoen.
Nu het Algemeen Nederlands Verbond zestig jaar bestaat, zijn getrouwe afdeling aan de Kaap dit jaar de vijftigjarige leeftijd bereikt en de Benelux onlangs ten doop is gehouden, is er alle aanleiding voor allen, die zich tot de ‘Dietse’ stam rekenen, en die òf in de Lage Landen, òf in Zuid-Afrika hun vaderland hebben, zich te bezinnen op de taak die hen wacht.
Dat is: een ruimere plaats te verwerven voor dit bijzondere, dat hen verbonden houdt, - niet door afbraak, maar door opbouw - en werkende, niet met de grootst gemene deler, maar met het kleinst gemene veelvoud.
Groepen, die zich weleer als elkaars tegenstanders beschouwden, zijn thans medestanders geworden.
Moge het aan het Algemeen Nederlands Verbond gegeven zijn, bij voortduring de grootheid van die taak zijn leden voor ogen te stellen.
Pretoria, 4 maart 1958
(Jan van den Berg)
Ambassadeur der Nederlanden
Auteursrechtelijk beschermd