Neerlandia. Jaargang 62

[p. 11]

De afdelingen aan het woord

Reisindrukken van Zuid-Afrika

Voor de afdeling Utrecht van het Algemeen Nederlands Verbond en de Nederlands-Zuidafrikaanse Vereniging hield prof. dr. H. Wagenvoort in het Paviljoen Wilhelminapark op 16 januari een zeer belangwekkende voordracht over de indrukken van zijn reis door de Unie van Zuid-Afrika. Hij behandelde in het bijzonder de vraagstukken betreffende het onderwijs en de rassenverschillen.

De jeugd in Zuid-Afrika, zo zei hij, is er op uit zo vlug mogelijk een positie te bereiken in de zich snel ontwikkelende bedrijven, die zo'n sterke zuigkracht uitoefenen, dat, zowel het middelbaar als het unversitaire onderwijs moeilijk tot het Europese peil kan komen. De universiteitsprofessoren zijn overbelast met lessen over beginselen, die in Nederland op gymnasium of H.B.S. thuis behoren.

Men is zich deze achterstand wel bewust en de ‘Navorsingsraad’ en de‘Suid-Afrikaanse Akademie van Wetenskappe’ zoeken naar een betere organisatie.

Rassenvraagstukken

Een groot deel van de voordracht behandelde de rassenverhoudingen, in het bijzonder het meest omstreden vraagstuk van de rassenscheiding, de nagestreefde apartheid van een blanke naast een gekleurde maatschappij. Blanken en naturellen verschillen zo sterk in geestesgesteldheid, dat men elkaar wederzijds niet kan begrijpen. De regering schenkt veel aandacht aan de huisvesting, het onderwijs en aan de voorlichting van naturellen. De vorderingen van de naturellen bij het onderwijs betekenen niet veel. En de niet talrijke intellectuelen onder hen worden niet de leiding-gevenden in de inlandse maatschappij, waar de ‘kapiteins’ en de ‘medicijnmannen’ het nog altijd voor het zeggen hebben. De van de blanken verkregen kennis, het overnemen van hun opvattingen en ook de moderne wetenschap behoedt de kleurlingen niet voor terugval tot hun tradities, hun bijgeloof en zelfs niet voor het begaan van een rituele moord. Spreker gaf daarvan ontstellende staaltjes ten beste.

Ook heerst onder negers een heel andere opvatting over hetgeen geoorloofd is dan onder blanken. Dit brengt vooral voor kinderen gevaren mee bij een gemengde samenleving. De lonen zijn voor de gekleurde rassen veel lager dan voor de blanken. Dat belet niet de grote trek van zwarte arbeiders naar de mijnen. De loonkwestie zou kunnen leiden tot communistische opruiing. Anderzijds zou het optrekken van hun loon naar het peil der blanken, de exploitatie der mijnen, die thans de basis zijn van de Zuidafrikaanse economie, waarschijnlijk onmogelijk maken, ook al, doordat de blanke werkkrachten, die meer presteren en onmisbaar zijn, een dergelijke gelijkstelling zeker zouden afwijzen.

De buitenlandse bemoeienis met de bijzondere bevolkingsvraagstukken, waarmede Zuid-Afrika heeft te worstelen, werkt prikkelend. Zedepreken van de Engelsen (in Engeland) herinneren de Afrikaners weer aan de concentratiekampen in de Boerenoorlog, waar meer slachtoffers aan vrouwen en kinderen werden gemaakt dan in de Jappenkampen in de laatste wereldoorlog.

Als niet-Afrikaner vraagt men zich natuurlijk af, of alle door de Zuidafrikaanse regering genomen maatregelen wel noodzakelijk en onvermijdelijk zijn. Ons doen opschriften als ‘For Europeans only’ op banken in een park onsympathiek aan en men vraagt zich af, of wettig voorgeschreven gescheiden kerkbezoek niet te ver gaat! Daar een kerkdienst voor blanken voor de kleurlingen niet aantrekkelijk is, omdat zij de taal niet of slechts ten dele kunnen volgen, lijken dergelijke verboden, met betrekking tot de godsdienstoefeningen, overbodig.

De basis van de apartheidspolitiek is de eis tot zelfhandhaving van de op Afrikaanse bodem ontwikkelde westerse beschaving, zei prof. Wagenvoort. Een talrijk gehoor volgde met grote aandacht deze belangwekkende voordracht.