Neerlandia. Jaargang 60

De ongekroonde koning van Libye werd eredoctor

Adriaan Pelt, een lichtend voorbeeld van een internationaal ambtenaar

De heer Adriaan Pelt is een Nederlander, over wie internationaal met hoogachting wordt gesproken. Reeds als 28-jarige werd hij in 1920 verbonden aan de afdeling voorlichting van het Volkenbondssecretariaat. De oorlog maakte in 1940 een eind aan dat werk. Na de wereldoorlog werd hij tot verschillende belangrijke posten bij de Verenigde Naties geroepen en sinds 1951 is hij directeur van het Europees bureau voor de Verenigde Naties. De verdiensten van de heer Pelt, die als autodidact zijn hoge functie bereikte, heeft de gemeentelijke universiteit van Amsterdam erkend door hem op 9 januari j.l. het eredoctoraat in de rechtsgeleerdheid te verlenen.

Een goed beeld van deze grote figuur, die eens de ongekroonde koning van Libye werd genoemd, krijgt men uit het verslag, dat het Algemeen Dagblad over een intervieuw met de heer Pelt publiceerde en waaraan wij het volgende ontlenen.

Geen wiskunde

‘Ze hebben het weer veel te mooi gemaakt’, zei hij toen wij hem zijn levensbeschrijving lieten lezen, die via de telex de wereld was ingezonden.

‘Hier staat: na het doorlopen van de middelbare school, maar ik heb nooit eindexamen h.b.s. gedaan. De wiskunde was mij te machtig.’

Ofschoon wij tegenover de directeur van het Europese bureau van de Verenigde Naties zaten, gaf hij ons het prettige gevoel een amicaal gesprek te voeren met een collega. Niets aan hem deed denken aan de man, die aan het hoofd staat van 650 man personeel, die belangrijke conferenties van de Ver. Naties voorbereidt, samenwerkt met de economische commissie voor Europa en die binnen twee jaar Libye in een zelfstandige staat veranderde met een eigen al gemene vergadering, een grondwet, een eigen muntstelsel en waarvoor hij de eerste begroting ontwierp.

Wat in Libye gebeurde was enig in de wereldgeschiedenis. Wat de heer Pelt daar presteerde mag eveneens buitengewoon worden genoemd.

Maar daarover sprak hij niet. Het enige dat hij over Libye zei was: ‘Ik heb bij het werk daar veel profijt gehad van mijn journalistieke opleiding. In het begin liep het werk parallel aan de journalistiek: het uitzoeken van feiten en omstandigheden en het leggen van contacten. Er moest ook razend snel gewerkt worden’. Maar overigens dook hij met jeugdig enthousiasme in zijn journalistieke herinneringen.

Hulpje in zetterij

‘Ik moest, wat vader noemde, eerst de “zwarte kant” van het bedrijf leren kennen en begon als hulpje in een zetterij.’ Daarna werd hij stadsverslaggever en met veel humor vertelde hij over de ontelbare feesten van buurtverenigingen en vergaderingen van plaatselijke clubs, die hij als verslaggever bezocht.

‘Toen ik in die periode moest invallen om het raadsverslag te maken, zat ik met mijn handen in het haar. Als Louis Schotting mij niet had geholpen, was er van die zitting van de Amsterdamse gemeenteraad nooit een verslag gekomen in de krant waar ik toen voor werkte.’

Na zo'n mededeling rijst de vraag hoe deze journalist in de internationale wereld van Volkenbond en Verenigde Naties tot leidende functies kwam. Doch het stellen van die vraag was overbodig.

Dagblad correspondent

‘De oorlog 1914-1918 gaf mij mijn be stemming, zei de heer Pelt en hij vertelde hoe het neutrale Nederland de ideale werkplaats werd voor dagbladcorrespondenten. Hoe hij in 1915 naar Londen ging als buitenlands correspondent en onder welke omstandigheden hij van 1916-1919 te Parijs studeerde aan de diplomatieke faculteit van de Ecole libre des sciences politiques. De eerste jaren schreef hij reportages over de krijgsverrichtingen op de slagvelden in Frankrijk. Later schreef hij ‘brieven’ voor Nederlandse bladen.

In de tijd dat hij redacteur buitenland was van een Nederlandse krant werd hij door prof. Van Hamel voorgedragen voor een post bij de afdeling voorlichting van het Volkenbondssecretariaat. Na veertien jaar werd hij, in 1934, benoemd tot directeur.

De tiende mei 1940 maakte een einde aan zijn werk te Genève en tijdens de tweede wereldoorlog leidde hij de voorlichtingsdienst van de Nederlandse regering te Londen. In de bevrijdingsmaanden hielp hij de sectie voorlichting van het militair gezag oprichten en in maart 1945 zond de regering hem naar San Francisco als lid van de delegatie in de commissie van voorbereiding tot oprichting van de Verenigde Naties. Trygve Lie stelde hem aan tot assistent-secretaris-generaal. Daarna volgde het werk in Libye en van 1952 af bekleedt de heer Pelt de functie van directeur van het Europese bureau der Ver. Naties te Genève.

Volgend jaar met pensioen

Het gesprek met de heer Pelt had een verrassend slot. ‘Ik heb speciale toestemming moeten vragen om het eredoctoraat te aanvaarden’, vertelde hij. ‘Wie voor de Verenigde Naties werkt, mag geen enkele onderscheiding aanvaarden. Maar omdat deze onderscheiding een internationaal karakter heeft, is er een uitzondering voor gemaakt.

Dat is ook gebeurd toen de regering van Libye hem vereerde met het Grootkruis in de Orde van Senussi en toen hij benoemd werd tot ere-burger van New York, in de periode dat hij optrad als secretaris van het Volkenbondspaviljoen op de wereldtentoonstelling.

‘Maar’, zo zei de heer Pelt, ‘ik mag geen enkel teken van die onderscheiding dragen. Het Grootkruis van Libye wordt zelfs in de safe van de Verenigde Naties te New York bewaard tot ik in 1957 met pensioen ga.

Voor een functie in de V.N. moet je wat opofferen. In de eerste plaats veel huiselijk leven. Je mag geen mening uiten in het openbaar. In functies als deze moet je niet de ambitie hebben op de voorgrond te komen. Nu ja, die ambitie heb ik niet, zo voegde doctor Pelt er glimlachend aan toe.