Inzameling voor opbouw der Eusebius-kerk te Arnhem
In het jaar 1452 is op last van hertog Arnoud van Gelre de eerste Steen gelegd van de Eusebius-kerk te Arnhem. Bijna vijf eeuwen lang had dit godshuis, een juweel van Nederrijnse bouwkunst, bestaan tot het in 1944 bij de slag om Arnhem zwaar werd beschadigd.
De kerk ligt daar bij de Rijnoever in het centrum der stad nog altijd als een half vervallen bouwwerk sinds de oorlog haar van haar luister heeft beroofd.
Zij is als een driebeukige kruisbasiliek gebouwd en overkluisd door fraaie stenen net- en stergewelven, die van lucht- of schraagbogen zijn voorzien. Met haar prachtige geprofileerde pijlers, haar wijdheid bij beperkte hoogte en haar grootse ruimtewerking was zij sinds eeuwen een sieraad van oostelijk Nederland, dat evenwel door het nageslacht danig is geschonden. Zo heeft men in de achttiende eeuw het Noorderportaal afgebroken en door een lager portaal in een classicistische bouwtrant vervangen en in de negentiende eeuw de oorspronkelijke gestoelten,
uitgezonderd de rijkelijk gebeeldhouwde preekstoel gesloopt en ze met de negen prachtige antiek koperen kaarsenluchters verkocht.
De zware brand van 1944 bracht onherstelbare schade toe aan het carillon, dat met zijn 47 klokken (totaal gewicht 22.500 kg.) waarvan er 32 door de Hemony's waren gegoten, een der schoonste van ons land was. Vier en twintig klokken gingen verloren; van de rest bleven er slechts zeven onbeschadigd. Van de muurschilderingen bleef er maar één gaaf.
Niet minder betreurenswaardig was de ‘opruiming’ onder grafmonumenten, o.a. van graaf Philips van Nassau en graaf Lodewijk Gunther van Nassau, grafzerken en gildeborden, van Welke laatste vele belangrijke werden verwoest.
De herstelkosten zullen naar schatting 2½ tot 3 millioen gulden bedragen, waarvan de Rijksbijdrage 90% is. Het resterende deel, dus een kleine 3 ton moet worden opgebracht door Gemeente en Kerk.
Ten einde het laatstgenoemd bedrag bij elkaar te krijgen is de ‘Stichting Herstel Grote Kerk’ te Arnhem opgericht.
Op een ten huize van de Cornmissaris der Koningin in Gelderland gehouden persconferentie zijn de namen genoemd van hen, die in het Comité van aanbeveling zitting hebben. Wij noemen slechts: burgemeester Matsen van Arnhem, Mr. A.J.A.A. baron van Heemstra en Mr S. de Monchy, oud-burgemeester van Arnhem, generaal Urguaat, oud-opperbevelhebber van de Eerste Engelse Airbornedivisie, Jkvr. L.T.H. de Beaufort van Hardenbroek, dame du palais van H.K.H. Prinses Wilhelmina, Mr A.J. d'Ailly, burgemeester van Amsterdam, de heer E.H. Bos, voorzitter van het Algemeen Nederlands Verbond, de ambassadeurs van de Verenigde Staten, Canada, Australië, Nw. Zeeland en Zuid-Afrika.
De eerste actie is de z.g. lucifersactie. Er zullen lucifers worden verkocht tegen de prijs van tien cent per doosje of een gulden per pakje van tien doosjes. Men hoops met deze actie netto 70.000 gld. te kunnen krijgen onder de slagzin: ‘door vuur geveld, met vuur hersteld’.
De tweede actie, waarbij men vooral de oud-Arnhemmers op het nog heeft, zal nog nader worden uitgewerkt.
De derde actie betreft de ‘verkoop’ van orgelpijpen (in totaal ongeveer 2800 stuks) voor het in 1951 aangekochte kerkorgel. Men kan namelijk een pijp ‘adopteren’: een grote voor 300 gld., een kleine reeds voor 3 gld.
Wij willen gaarne de aandacht van onze leden op de verschillende aches vestigen en wij twijfelen er niet aan of velen zullen een steentje bijdragen tot herstel van de kerk. Het gironummer van de stichting is 8103.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd