Neerlandia. Jaargang 55

Leestafel

Volk in beweging door Prof. Dr P.J. Bouman; uitg. Van Gorcum en Comp., Assen; prijs 3,90 gld.

Dit is wel een van de aardigste boeken over het vraagstuk ‘Amerika’, die ik in het Nederlands gelezen heb.

Meestal merk ik in wat er zo al geschreven wordt een verheerlijking zonder grond en zonder voldoende kennis van zaken en aan de andere kant even vaak een spottend, soms neerbuigend oordeel, dat voortspruit uit een dwaas Europees superioriteitsgevoel.

Men kent ‘Amerika’ als verschijnsel eenvoudig niet.

De Groninger hoogleraar, die reeds veel belangrijks heeft gepubliceerd op dit terrein, heeft maar een klein boekje over dit vraagstuk geschreven.

Daarin heeft hij evenwel de klippen, boven aangeduid, volkomen omzeild en ons een niet overdreven maar scherpe tekening gegeven van het ‘onbegrepen’ Amerika.

Ik wens het vele lezers toe.

E.H.B.

Bloemenhel aan de Jacinto door Ernst F. Löhndorff, Wereld-Bibliotheek, Amsterdam-Antwerpen; vert. Tr. van Berkel.

Wie zich een denkbeeld wil vormen van de vernietigende natuur der Amazone-vlakte en een paar orchideeën-zoekers wil volgen op hun moordende tocht, die leze dit goed geschreven en goed vertaalde verhaal.

E.H.B.

Ik worstel en ontkom, door P.J. Risseeuw, uitg.: Bosch en Keuning N.V., Baarn; prijs 5,40 gld.

De heer Risseeuw heeft met dit werk zijn drie emigrantenromans voltooid.

De aan deze roman voorafgaande boeken waren ‘Vrijheid en Brood’ en ‘De Huilende Wildernis’.

Het kan niet ontkend worden, dat de sfeer in dit boek goed getroffen is. De kunst om die te scheppen verstaat de schr. wel.

Ook voelt hij aan, dat het bij vele emigranten om een geestelijk motief gaat, waarin de vrijheid en de zin naar vrijheid in ieder opzicht domineren.

In deze roman staat evenwel het probleem der aanpassing wel bijzonder sterk op de voorgrond.

In zijn eenvoudigste vorm zouden we het zo kunnen stellen: Amerikaan worden, of Nederlander blijven. Dit probleem is zeer actueel.

In de beide hoofdfiguren Arjaan Keppel en Bastiaan Broere wordt dit ons wel zeer duidelijk en zeer persoonlijk getekend.

Geen grote kunst; maar desalniettemin een goed boek, dat helaas slecht is uitgevoerd, maar daardoor ook zeer goedkoop is.

E.H.B.

Stad der paleizen, door L.A. Roessingh; uitgegeven voor het Drents Genootschap door Van Gorcum en Comp. N.V., Assen.

Dit aardige boekje van de schilder-schrijver Roessingh is een waardevolle bijdrage, die haar plaats in de serie ‘Nieuw Drentsch Mozaïek’ terecht heeft gekregen.

Het tintelt van humor, die gezuiverd, echte levenswijsheid is geworden en die de aandachtige lezer brengt in de sfeer van de verstilde levenservaring.

Deze jeugdherinneringen zijn in de vorm van rake schetsjes gegeven en zullen niet nalaten bij velen een gelukkige lach op het gelaat te brengen.

En dat op zichzelf lukt thans lang niet iedere schrijver.

E.H.B.

Geskiedenis van Suid-Afrika onder redaksie van A.J.H. van der Walt, M.A., D. Phil en A.L. Geyer, M.A., D. Phil. Uitgave Nasionale Boekhandel, Beperk, Kaapstad.

Een ontvangen knipsel uit een Zuidafrikaans blad (welk is ons niet gemeld) van 25 Aug. 1951 vermeldt de verschijning van dit boekwerk.

Het blad schrijft erover: ‘Na van die uitgewers verneem word, stroom bestellings vir hierdie gesaghebbende werk, waaraan meer as twintig bekende Suid-Afrikaanse geleerdes meegewerk het, nog steeds in.’

Die prys van die stel is £ 4.¹⁰/- (posgeld 2 s. ekstra).

[p. 11]

Onderdrukking en Verzet, Nederland in Oorlogstijd. Redactie: Mr J.J. van Bolhuis, Prof. Dr C.D.J. Brandt, H.M. van Randwijk, Prof. Mr B.C. Slotemaker. Uitgevers: Van Loghum Slaterus N.V., Arnhem en J.M. Meulenhoff, Amsterdam. Prijs voor de afl. 30 en volgende 2,75 gld. per aflevering. Voor nieuwe intekenaren geldt deze prijs ook voor de afl. 1 t/m 29.

Verschenen is thans aflevering 30, bevattende a. het vervolg en slot van het artikel ‘Van werkverruiming via arbeidsplicht tot slavenjacht’, door H.M. van Randwijk; b. ‘De middenstand’, door Dr E.J. Tobi; c. ‘Opbouwdienst en arbeidsdienst’, door Mr J.J. van Bolhuis; d. ‘Winterhulp en Volksdienst’, door H. Stravers; e. Oeffentliche Jugendwohlfahrtspflege’, door Mr J.J. van Bolhuis en ten slotte de Inleiding van de rubriek ‘De Illegaliteit’ onder redactie van H.M. van Randwijk.

De redactie van Neerlandia sta mij de ruimte toe voor enkele aanhalingen uit deze aflevering.

onder a. Waar sprake is van de houding der Vakverenigingen tegenover de ‘Arbeitseinsatz’ lezen we, dat deze daarbij geen rol hebben gespeeld. Bij een poging tot contact met de gedeporteerde arbeiders in Duitsland miste men de medewerking van de vakbondleiders. Dit contact werd dan ook onderhouden door.... studenten.

onder e. Wat beoogd werd met de ‘openbare sociale jeugdzorg’ blijkt uit het eerste artikel der desbetreffende verordening, gebrekkig vertaald uit een decreet van de Führer: ‘Tot behoud en ter bescherming van het rassisch waardevolle Germaanse erfgoed wordt aan kinderen, die in de bezette Noorse en Nederlandse gebieden door leden van de Duitse weermacht zijn verwekt en uit Noorse of Nederlandse vrouwen zijn geboren, op verzoek der moeders een bijzondere ondersteuning .... enz. .... toegekend.’

Later werd dit uitgebreid tot Waffen-S.S. en Duitse politie.

Van de illegale werkers zegt de heer Van Randwijk:

‘Ze deden het omdat in hun persoon, op het ogenblik dat God of de naaste, het vaderland of de vrijheid, dat nodig had, de in de Nederlandse cultuur sinds eeuwen verzamelde waarden van vroomheid en menselijkheid, rechtvaardigheid en vrijheidszin, plichtsbetrachting en naastenliefde weerbaar werden.’ En de schrijver laat daarop nog volgen ‘dat de armen van geest in deze morele zin even goed de dragers van onze cultuur zijn als professoren en kunstenaars en dat hij bij godloochenaars evengoed weerbaar kon worden als bij gelovigen.’

Ziedaar de Nederlandse cultuur, waarvoor het Alg. Nederl. Verbond strijdt, geplaatst tegenover de Duitse ‘Kultur’.

R.