Neerlandia. Jaargang 55

Nederlands en Frans in Vlaanderen

Iemand, die van de redactie van ‘Neerlandia’ ter kennismaking met ons blad het Octobernummer 1950 ontving, zond haar een brief naar aanleiding van wat ik in dat nummer schreef onder het hoofd ‘De Nederlandse taal in en buiten ons taalgebied’, reden waarom de redactie mij dien brief deed toekomen ‘ter behandeling’.

De schrijver besluit aldus ‘Gaarne moge ik eindigen met aan U de vrijheid te laten, geachte Redactie, van deze gedachten te plaatsen in Uw blad, datgene wat er U eventueel wenselijk en nuttig van voorkomt.’

Welnu, op mijn beurt geef ik de redactie in overweging vrijwel de gehele inhoud te plaatsen, indien zij voldoende ruimte daarvoor beschikbaar kan stellen, overtuigd als ik ben, dat de lezers zeker met belangstelling daarvan kennis zullen nemen en velen het hier gezegde aan hun ervaring zullen kunnen toetsen. Wellicht wil de heer M.v.G. of een ander Vlaams Verbondslid er wel eens het zijne over zeggen.

Hier volgt dan de brief:

[p. 4]

Met bijzondere belangstelling heb ik het artikel ‘De Nederlandse taal in en buiten ons taalgebied’ gevolgd, waarin U o.a. een ingezonden stuk aanhaalt van Dr André van Praag te Brussel, voorkomende in de rubriek ‘Het vrije woord’ van de Haagsche Post.
Aangezien ik een warm voorstander ben van het gebruik van onze taal, overal waar dit - ook in het buitenland - mogelijk is (hoofdzakelijk dus in België), wil ik U en eventueel Uw lezers een paar tekenende voorvallen op dit gebied niet onthouden.
Voorop zij gesteld, dat ik onder mijn vrienden en kennissen als zeer ‘Francophile’ bekend sta en dus met vreemdelingen die de Nederl. taal niet machtig zijn, bij voorkeur Frans spreek. Het ergert mij echter steeds, dat Nederlanders tegenover Belgen dikwijls menen Frans te moeten praten en dat Belgen veelal doen alsof zij geen Nederlands c.q. Vlaams verstaan, resp. slecht verstaan ofwel voorgeven dit niet te kunnen spreken. Nu is eigenlijk de hele taalkwestie in België, een vreemde geschiedenis; immers dit kleine landje bezit geen idioom doch haspelt maar wat met twee namaak-talen: noch Nederlands, noch Frans in feitelijke zin.
Het is m.i. dan ook volmaakt onjuist van het in België gebruikelijke, wel eens oneerbiedig genoemde ‘Koeterwaals’ te zeggen dat ‘er Frans wordt gesproken’ en zeker te Brussel (nogwel een Vlaamse stad) behoren Nederl. in beginsel te weigeren mee te doen aan deze belachelijke franskiljonse aanstellerij. De Franse taal, niet ten onrechte genoemd ‘la reine des langues’ is bepaald veel te mooi om in orde van schoonheid te worden vergeleken met het armoedige namaaktaaltje waarmede de Belgen zich met zo'n misplaatste trots en.... met zoveel moeite behelpen.
De bovenbedoelde voorvallen, welke ik persoonlijk heb meegemaakt op reis in België in gezelschap van een ong. 40 jaar hier te lande wonende Belg, nota bene Vlaming van geboorte, illustreren deze stelling volkomen.
Hier volgen ze dan:
1e Voorval
Kort na de bevrijding, toen er hier nog aanzienlijk grotere schaarste heerste dan bij onze zuiderburen, was ik met bedoelde Belg per auto in Brussel. Mijn Belgische vriend zag kans aldaar zijn auto van vier nieuwe banden te laten voorzien, welke ter plaatse zouden worden gemonteerd, terwijl de beste van zijn oude autobanden verder als reserve zou moeten dienen. Aan de monteur, die de banden zou verwisselen diende dus te worden uitgelegd, dat b.v. het rechter voorwiel (de beste van de oude banden) met het reservewiel moest worden omgeruild en dat hij om de drie overige wielen plus het bestaande reservewiel de nieuwe banden moest leggen. Natuurlijk werd dit verhaal in het ‘Frans’ afgestoken, doch de (Belg) monteur begreep er kennelijk niets van. Ten einde raad vertelde mijn Vlaamse vriend, die niet meer tijd wilde verliezen, toen maar in het Ned. (zoals hij dit thuis ook spreekt) wat er precies moest gebeuren. De werkman begreep nu onmiddellijk en zei prompt: ‘Ah bien, monsieur, maintenant j'ai compris!’....
2e Voorval
Met dezelfde Vlaamse vriend was ik later nog eens in Brussel, waar hij twee andere Belgen op het kantoor van een hunner zakelijk moest ontmoeten. Het onderhoud behelsde een technische aangelegenheid op electrisch gebied. Ik zat erbij en ergerde me niet weinig aan het ‘Franse’ gestuntel waarin de heren elkaar met de grootste moeite trachtten te begrijpen; b.v. kwam door gebrek aan woordkennis, het ‘un chose’ (chose is ook nog wel vrouwel., maar dat mag blijkbaar niet hinderen) in elke volzin minstens één of twee keer voor. Het toppunt dezer belachelijke vertoning werd evenwel bereikt toen plotseling een van de heren opmerkte: .... mais, messieurs, je veux expliquer ce chose, comment ça s'appelle un ‘omvormer’? Waarop de beide anderen, onder hevig begrijpend knikken, om strijd bijvielen: ‘Ah un transformateur!!!’....
Helaas zijn de meeste Nederlanders geneigd om deze staaltjes van Belgische voorliefde eerder te lachen dan er zich aan te ergeren; ook ik zou mij hierbij kunnen neerleggen, ware het niet, dat de ondertoon van deze voorliefde duidelijk weergeeft:
1e. Een zeker soort van minachting voor onze taal, welke zij (de Belgen) toch zonder al te veel moeite machtig zouden kunnen worden.
2e. Een zekere verheerlijking der taal van het land, dat na de eerste wereldoorlog de benaming uitvond: ‘Les petits Belges’, een taal bovendien, welke zij nooit anders dan bedriegelijk kunnen leren nabootsen.

Heeft, zou ik zo denken, het Frans-talige onderwijs. ook aan de Vlamingen, voor zover deze taal betreft dan zo'n povere uitkomst opgeleverd? Of generaliseert de schrijver een beetje?

Hoe dit zij, het misbruik, dat deze brief opnieuw blootlegt, is erg genoeg en het Alg. Ned. Verbond staat natuurlijk volkomen aan zijn zijde en zal hem ongetwijfeld gaarne begroeten als medestrijder in zijn gelederen. Ik hoop zijn naam spoedig tegen te komen onder die der ‘nieuwe leden’.

R.