De ontdekker van de Victoria-waterval in de Zambesi
De aan het merendeel onzer lezers welbekende heer Fred. Ondschans Dentz, oud-beheerder der Afd. Boekverspreiding van het A.N.V., thans vertegenwoordiger van het Verbond voor Zuid-Afrika buiten de daar gevestigde afdelingen en bestuurslid der afd. Kaapstad, zond ons een overdruk uit het tijdschrift van het Kon. Nederl. Aardrijkskundig Genootschap, deel LXVII nr 1 . van een artikel van zijn hand, getiteld Carolus Johannes Trichardt (1811-1901), de eigenlijke ontdekker van de Victoria Waterval in de Zambesi.
‘Algemeen wordt aangenomen,’ zo vangt de schrijver aan, ‘dat de zendeling-geneesheer David Livingstone in 1855 de grote waterval in de Zambesi heeft ontdekt, welke hij naar Koningin Victoria de “Victoria Falls” heeft genoemd.’
Livngstone zelf was ervan overtuigd, dat hij en de heer Oswahl de eerste Europeanen waren, die daar kwamen, zoals hij later schreef in zijn ‘A popular account of missionary travels and researches in South-Africa’.
‘Vóór hem,’ zo vervolgt de heer Dentz, ‘zijn er evenwel andere blanken en zeker verscheidene Boeren geweest die deze machtige waterval in de Zambesi hebben gezien’. In een noot noemt de schrijver er enigen, die dit zelf hebben verklaard. De British Association for the Advancement of Science heeft dit toegegeven in het verslag van een in 1905 te Johannesburg gehouden vergadering.
Alleen Karel Trichardt echter, zoals Carolus Johannes bij afkorting werd genoemd, heeft documenten nagelaten, waaruit duidelijk blijkt dat hij er vóór Livingstone is geweest. t.w. een desbetreffend verslag, te boek gesteld door de geschiedschrijver G.A. Odé in 1894, thans berustend in de staatsarchieven van Zuid-Arika en onafhankelijk daarvan door kapitein Heinrich du Toit opgeschreven mededelingen uit Trichardts herinneringen, gedeeltelijk opgenomen in ‘Onze Courant’ te Graaff Reinet van 27 Juli 1895. In de tweede vrijheidsoorlog is een boek van 800 bladzijden, waarin Karels zoon Jeremiah alle bijzonderheden over de reizen van zijn vader had opgetekend, met tal van kostbare papieren verloren gegaan.
Karel Trichardt, die Afrika's oostkust heeft bereisd van de Delagoabaai tot in Abessinië, moet een 6 voet lange man zijn geweest, met een ijzersterk gestel, van jongsaf gehard tegen allerlei ontberingen, een uitstekend zwemmer en een groot leeuwenjager. Hij sprak en las vloeiend Portugees en was op al zijn tochten vergezeld door een ontslagen Portugese slaaf, die hem tot tolk diende voor de Oostafrikaanse kaffertalen en die in 1885 te zijnen huize overleed.
Het artikel vermeldt nog bijzonderheden over Trichardts leven en zijn reizen en stelt dan vast, dat zijn bezoek aan de waterval in 1839, dus lang vóór Livingstone, nog steeds niet algemeen officieel wordt erkend.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd
