Neerlandia. Jaargang 40

Afrikaners in de verstrooiing

Geachte Redactie!

U zult begrijpen, dat ik met bijzondere belangstelling het artikel heb gelezen, dat onder bovenstaanden titel in Neerlandia verscheen. Aan schrijver en redactie allereerst een woord van dank, omdat hierdoor de aandacht wederom is gevestigd op de Zuid-Afrikaansche Kolonie in Patagonië. Dat ik met een enkel woord op dit artikel reageer, vindt zijn oorzaak niet slechts in enkele onjuistheden, maar inzonderheid in de omstandigheid, dat mij ook hier weer een doel wordt toegedicht, hetwelk ik dan niet zou bereikt hebben, maar welk doel nooit en nimmer door mij werd nagejaagd. Ik lees n.l. in het bewuste artikel: ‘In 1914 vertrok uit Nederland voor de Gereformeerde kerk in Zuid-Amerika ds. A.C. Sonneveldt naar Buenos Aires, die daar nog werkt en ook zijn bemoeiïngen tot de Gereformeerden onder de Boeren uitstrekt; maar vereeniging der twee gemeenten vond niet plaats’. Deze mededeelingen zijn niet geheel juist en verre van volledig. En ik ga uit van de onderstelling, dat de lezers van ‘Neerlandia’ er prijs op stellen de zuivere waarheid en werkelijkheid te vernemen. De eenvoudige feiten zijn dan: 1o. dat ik reeds in het jaar 1910 naar Argentinië vertrok; 2o. dat mij door een bezoek aan alle Afrikaners in Chubut werd gebracht in 1912/13 en in 1914; 3o. dat ik van 1915 tot 1923 permanent aldaar als predikant der geheele Kolonie werkzaam mocht zijn; en 4o. dat ik sedert 1925, na het bezoek van Ds. A.D. Lückhoff, alleen de Gereformeerde gemeente dien, gecombineerd met de gemeente te Buenos Aires. Met een dankbaar hart mag ik dan ook constateeren, dat ik reeds ruim 23 jaren mijn krachten mocht en mag geven, ook voor het welzijn der Arikaners in dit verre zuiden. En nog steeds met het grootste genoegen. Nu lees ik onmiddellijk na deze data de opmerking, dat vereeniging der twee gemeenten niet plaats vond. Dit geeft geheel den indruk, dat die vereeniging wel door mij werd nagestreefd en bedoeld, maar dat het mij dan niet zou gelukt zijn, iets wat op zichzelf mogelijk en ook niet zoo erg zou zijn. Maar terwille van de waarheid en terwille van een zuivere geschiedbeschrijving moet ik toch tegen deze voorstelling van zaken protesteeren. Men behoeft van het woord protesteeren niet te schrikken; het houdt verband met het feit, dat ik reeds vroeger, toen het als een beschuldiging tegen mij werd ingebracht, deze onwaarheid heb moeten bestrijden. Neen, het is nooit mijn doel geweest om de beide gemeenten te vereenigen. Ik vond bij mijn eerste bezoek de Nederduitsch Gereformeerde gemeente door de Moederkerk in Afrika losgelaten; er was een schreiende behoefte aan geregelde bearbeiding, aan prediking en sacramenten. Beginsel en karakter verboden, om van dezen noodtoestand dier gemeente partij te trekken om daardoor eigen kerk te versterken. Zoo iets mogen anderen doen en gedaan hebben in Chubut, in mijn hoofd en hart ins een dergelijk plan nooit één oogenblik opgekomen. Den toestand aanvaardend, zooals hij was ook op kerkelijk gebied, zag ik van stonde aan als mijn roeping, taak en doel het volgende: 1o. een opgewekt kerkelijk leven voor de geestelijke behoeften; 2o. verheffing van het zedelijk peil; 3o. een goeden naam voor de Afrikaansche Kolonie naar buiten; 4o. een ideale saamhoorigheid, om op dien grondslag onder meer op te lossen het zoo moeilijke probleem van onderwijs en opvoeding. Nog meer ware te noemen, maar ik beperk mij en vraag met name de aandacht voor het vierde punt. Wie van de omstandigheden in Chubut nuchter kennis neemt en het welzijn van allen beoogt, die kan tot geen andere conclusie komen, dan dat alleen door aller hartelijke en blijvende samenwerking dit opvoedingsprobleem misschien kan worden opgelost. In dit verband nu mogen en moeten twee feiten worden geconstateerd. Vooreerst, dat ik met aller mede-

[p. 137]

werking en gewilligheid mijn voorgestelde doeleinden geheel en boven verwachting mocht bereiken, voorzoover de eerste drie idealen betreft. Zoo ergens, dan was er toen in Chubut een opgewekt, gezegend en vruchtbaar kerkelijk leven, waarover men nu nog vaak met smartelijk heimwee spreekt. Er kwam een eenheid en saamhoorigheid, die vaak ontroerde; wij waren allen als broeders en zusters; liefde en vriendschap bloeiden en wij hadden een uitnemenden naam in onze omgeving. Tenslotte leefden we in het blij vooruitzicht, dat nu in de tweede periode, dank zij de verkregen éénheid, het onderwijsvraagstuk nader tot zijn oplossing zou komen.

Het tweede feit, dat vermeld moet worden is helaas, dat het in die tweede periode geheel anders is gegaan, dan wij gedacht en gehoopt hadden. Dat dr. A.D. Lückhoff in 1925 een bezoek aan Chubut bracht, was op zichzelf een oorzaak tot vreugde en persoonlijk hebben wij hem dan ook op de meest hartelijke wijze ontvangen. Maar het gevolg van het bezoek en optreden van ds. Lückhoff is dan toch maar geweest, dat de eenheid en saamhoorigheid werd verbroken, dat liefde en vriendschap veranderden in haat en vijandschap, in één woord, dat er een geestelijke en maatschappelijke verwoesting is aangericht, waardoor alle vroegere zegeningen en voordeelen, ook de goede naam van ons volk, verloren gingen. De lichtvaardig gedane beloften, dat het onderwijsvraagstuk wel spoedig zou worden opgelost, werden niet vervuld; tien kostbare jaren gingen reeds verloren; geestelijk en zedelijk ging het ‘afderaan’, huwelijken met andere nationaliteiten worden gemakkelijker en ook veelvuldiger gesloten; de toekomst van het Afrikaansche volk in Chubut is donker en schier hopeloos geworden. En dat niet in de eerste plaats door de landsomstandigheden, maar door het lichtzinnig en enghartig optreden van Nederduitsch Gereformeerde predikanten uit Afrika. Het is wel een tragisch feit, dat, terwijl een ‘Hollander’ de Afrikaansche Kolonie tot eenheid en saamhoorigheid wist te brengen, het juist Afrikaansche leeraars zijn geweest, die deze lieflijke en noodzakelijke eenheid hebben verbroken.

* * *

Ik houd geen beschouwingen, maar constateer slechts feiten. En dan zij het mij vergund nog een drietal ‘stubborn things’ te noemen. Vooreerst, dat na 1925 in geen enkel opzicht mijn medewerking is gewenscht of gevraagd inzake het onderwijsprobleem. Men hield en houdt mij er buiten. Dat bewijst, dat het meer te doen is om ijdele eer, dan om het waarachtig welzijn van onze kinderen. En ik meen in dit verband vrijmoedig te mogen verklaren, dat ik dan nu ook geen verantwoording draag voor de ellende en vertraging in deze zaak. In de tweede plaats, dat er in het optreden en schrijven van Nederduitsch Gereformeerde predikanten (niet van allen) een anti-hollandsch element kon worden opgemerkt. Zooiets (meer wil ik er niet van zeggen) heeft weer minder aangename gevolgen, waardoor de eenheid verder wordt afgebrokkeld. En tenslotte moet dan het feit worden geconstateerd, dat de Nederduitsch Gereformeerde predikanten er blijkbaar weinig of niets voor gevoelen, om zich geheel te geven voor het behoud en het welzijn van hun eigen volk in Patagonië. Sedert 1925 hebben niet minder dan zeven, zegge zeven predikanten een korter of langer bezoek aan hun landgenooten en kerk gebracht. Ds. Wasserfall arbeidde er 3 jaren en niet vijf, zooals het artikel in ‘Neerlandia’ zou doen vermoeden; ds. Piek ging reeds heen eer zijn tijd om was en momenteel is in Chubut ds. Klopper, die slechts enkele maanden daar zal blijven. Deze feiten memoreer ik, niet om te verwijten of om deze leeraars in een minder gunstig daglicht te plaatsen. Dit doel is mij geheel vreemd, ook omdat ik met enkele leeraars, zooals met ds. Piek, in de beste verstandhouding mocht omgaan. Maar ik doe het met een tweevoudig doel. En om de waarheid en werkelijkheid te dienen èn.... opdat er, geprikkeld door deze medecleelingen, in Afrika een predikant dier kerk mocht opstaan om te zeggen: ik bied mij aan, om onder mijn land- en geloofsgenooten in Patagonië te arbeiden, niet maar enkele maanden of een paar jaren, maar ik wil mijn leven wijden in den dienst van dit deel onzes volks, dat in den vreemde in geestelijken nood verkeert en na al het gebeurde ook recht heeft op een herder, die bij zijn schapen blijft. Zoo zoek ik ook door dit artikeltje niets anders dan het welzijn van het Afrikaansche volk in Chubut, onder welk volk ik tot vandaag met blijdschap en voldoening mag arbeiden.

Met vriendelijken dank aan de Redactie voor het plaatsen van dit stukje, waarin ik mij zoo kort mogelijk heb bepaald bij enkele feiten, die de lezers moeten weten om te kunnen oordeelen, verblijve ik gaarne, uw dienstwillige

A.C. SONNEVELDT.

Buenos Aires, 21-2-'36.

Het was geenszins mijn bedoeling om over de kerkelijke kwesties in Argentinië te schrijven, ik wilde slechts vermelden, welke predikanten onder de Boeren hebben gewerkt. Dat ds. Sonneveldt mijn artikel aangrijpt om de kerkelijke aangelegenheden eens te bespreken (waar-

[p. 138]

van ik niet op de hoogte ben) en om op misstanden te wijzen, kan zeer zeker zijn nut hebben. Mijn gegevens ontleende ik o.a. aan de bespreking in Die Burger van 13 December 1929 over het boek van ds. A.D. Luckhoff door die Nasionale Pers in 1926 te Kaapstad uitgegeven. De zinsnede: ‘maar vereeniging der twee gemeenten vond niet plaats’, zou inderdaad den indruk kunnen wekken, in verband met het voorgaande, dat ds. Sonneveldt die vereeniging niet tot stand had gebracht.

Het verheugt mij intusschen, dat ds. Sonneveldt in Neerlandia een beschouwing aan het kerkelijk leven der Afrikaners in Argentinië wijdt, welke in Zuid-Afrika zeker belangstelling zal wekken en een goed inzicht geven in de toestanden aldaar.

FRED OUDSCHANS DENTZ.