Neerlandia. Jaargang 34

Van de Afdeelingen.

Amsterdam - De Westindische tentoonstelling.

Daadwerkelijk iets te doen in of voor Suriname en Curaçao behoort niet tot de roeping van het A.N.V., wèl echter belangstelling op te wekken en gaande te houden, hier in het stamland, voor deze onze beide overzeesche volkplantingen.

Tot dit doel heeft de afdeeling Amsterdam, in samenwerking met een aantal andere vereenigingen, voor 1929/30 den Economisch-Historischen Leergang ingericht ‘West-Indië in verleden en heden’, welke een ongedacht succes heeft gehad, en thans besluit zij het werk voor dit seizoen met deze tentoonstelling.

Een tentoonstelling van overwegend historisch karakter, welke daardoor hen, die allereerst zouden willen weten wat Nederland thans in de West doet, allicht niet geheel zal bevredigen; dezulken vinden meer van hun gading in het Koloniaal Museum, in hetzelfde gebouw.

Wij hebben misschien toch reeds te veel de neiging ons blind te staren op de gouden eeuw en te vergeten, dat de daarop gevolgde periode van inzinking lang voorbij is, dat Nederland niet alleen thans wederom in staat is tot groote dingen, maar wel degelijk ook wijzen kan op verdienstelijke prestaties van het nageslacht. Versterking van het gevoel van eigen waarde en eigen kracht is dan ook zeker niet het minst belangrijke deel der taak van het Verbond.

Intusschen behoeft een gepast gevoel van voldoening over hetgeen elders is en wordt verricht ons allerminst te beletten om te erkennen en te betreuren, dat er met betrekking tot Amerikaansch Nederland nog veel te wenschen overblijft, ook wel achterwege is gebleven wat niet nagelaten had mogen worden. En hoewel men nu niet juist in de eerste plaats de geschiedenis moet ter hand nemen om te leeren wat er in de West kan en moet worden gedaan, zoo doet toch, ook wat onze positie in de Nieuwe Wereld betreft, de kennis van het verleden ons beter begrijpen waar wij staan.

Daar wij zoo lang gewend zijn geweest om meer naar het Oosten te kijken dan naar het Westen, kan het goed zijn er aan te worden herinnerd, dat in den opbouw van dat Amerika, dat een steeds voornamere plaats gaat innemen in de wereld, ook Nederland een niet onbeteekenend aandeel heeft gehad. Het was daarom goed gezien, dat niet alleen moest worden tentoongesteld hetgeen betrekking heeft op Suriname en Curaçao, en op de vestiging ter kuste van Guinee - welker geschiedenis zoo nauw is verbonden aan die van de West - maar ook het een en ander moest worden opgenomen aangaande Nieuw Nederland, Brazilië, Demerara, Essequebo en Berbice; zelfs Tobago is niet vergeten. Brazilië en Britsch Guyana hebben bovendien niet alleen op historische gronden een recht om op deze tentoonstelling een plaats in te nemen, maar ook op geographische, als buurlanden van Suriname.

Venezuela is mede vertegenwoordigd door eenige kustgezichten uit den tijd voordat Guzman Blanco den Curaçaoschen tusschenhandel finaal onmogelijk maakte, en door Corporaals werk over onze volkenrechtelijke betrekkingen tot dit land.

En al moge Columbus nooit een voet hebben gezet op eenig deel van wat tegenwoordig Nederlandsch West-Indië is, toch ontbreekt niet het stukje van het kruis op het graf van den grooten ontdekker, door wijlen Kapitein Harken indertijd uit Santo Domingo medegebracht.

Dat de West Indische Compagnie een groote plaats inneemt op deze tentoonstelling, spreekt van zelf, gegeven de aan haar toebehoord hebbende gebouwen en de door haar nagelaten archivalia, welke nog in verschillende Nederlandsche steden te vinden zijn. Groote figuren uit haar geschiedenis - en uit die van de Geoctroyeerde Societeit van Suriname - als Usselinx, Johan Maurits van Nassau Siegen, Piet Heyn en Van Aerssen van Sommelsdijk, worden door een aantal portretten en afbeeldingen in het geheugen der bezoekers teruggeroepen.

Lijkt het op het eerste gezicht alsof het hoofdzakelijk hier te lande bijeengegaarde (van de 40 inzendingen zijn slechts één of twee van overzee afkomstig) zelfs van de geschiedenis van Onze West geen samenhangend beeld zou kunnen geven, een nauwkeurige en belangstellende bezichtiging leert, dat deze tentoonstelling vrijwel het geheele terrein bestrijkt, terwijl ook het meer actueele niet heelemaal ontbreekt.

Het werk van Zending en Missie wordt gedemonstreerd door inzendingen van de Moravische Broeders en van de Paters Redemptoristen en de oud-gouverneur Baron van Heemstra heeft gezorgd voor afbeeldingen van eenige moderne Surinaamsche bedrijven.

[p. 59]

Eén verzameling is zoo ‘up to date’ als maar mogelijk is, t.w. de portretten der Gouverneurs van Curaçao, van 1816-1930, welke besluit met dat van den tegenwoordigen Landvoogd, den Heer B.W.T. van Slobbe.

Van de aanhankelijkheid van de West aan ons vorstenhuis ten slotte getuigen het huldeblijk der Surinaamsche ingezetenen, aangeboden ter gelegenheid van het huwelijk van H.M. de Koningin, en het uit het Stammuseum van het Verbond afkomstige verkleind model van het standbeeld van Koningin Wilhelmina, te Paramaribo onthuld op den dag van Haar zilveren Regeeringsjubileum, tot nog toe het eenige gedenkteeken van dien aard in het gezamenlijke, in drie werelddeelen gelegen gebied van het Rijk der Nederlanden.

Wanneer straks de tentoonstelling zal zijn afgeloopen, zullen de inzendingen terugkeeren naar de plaatsen van waar zij afkomstig waren, om misschien nimmer weder te worden tezamengebracht. Wij zullen dan echter behouden den catalogus, welke allerminst is een eenvoudige opsomming van wat er op de tentoonstelling te zien valt, maar in de bijschriften zoowel als in de voorrede veel leerrijke toelichting bevat.

MENKMAN.

Arnhem.

Deze afdeeling zette het nieuwe jaar in met een goed bezochten voordrachtavond van Anton Verheyen over zijn Afrikaansche reis, met voordracht van werk van Langenhoven en Celliers en een stuk uit de Lucifer.

Voor deze bijeenkomst was samenwerking verkregen met de Nederlandsch Zuid-Afrikaansche Vereeniging en het Nederlandsch Tooneelverbond. Zulk samenwerken met bevriende vereenigingen bevalt in deze afdeeling goed.

Dordrecht.

Het bestuur dezer afdeeling had haar leden dezen winter twee lezingen beloofd en heeft die belofte ook gehouden. Door een samenloop van omstandigheden vielen beide in Maart, wat niet heeft belet, dat de belangstelling beide keeren groot was.

8 Maart gaf Ir. Van Gils uit 's-Gravenhage een geschiedkundige en technische uiteenzetting over de droogmaking der Zuiderzee. Daarna werd de rolprent der Zuiderzeewerken vertoond, welke wijlen Ir. Lely op zijn Amerikaansche reis heeft gebruikt. Als toegift draaide nog een luchtfilm van de K.L.M. De talrijke aanwezigen kwamen zeer onder den indruk, van deze jongste uiting van Neerlands energie.

22 Maart voerde Dr. Van Sleen de bekende wereldreiziger, de leden en genoodigden over Java. Bij een prachtige reeks lichtbeelden hield hij een onderhoudende voordracht over het ook voor het welzijn der inlanders grootsche cultuurwerk der Nederlanders in Insulinde. Voor deze voordracht was samenwerking verkregen met de Volksuniversiteit.

Maastricht.

Deze afdeeling heeft kort na elkaar haar leden twee avonden aangeboden.

Op 28 Dec. '29 sprak de heer Ernest Claes uit Brussel, vertelde van ‘Vlaamsche typen’ en las prachtig voor uit een nog niet verschenen boek van hem.

24 Febr. '30: Gezelleherdenking in samenwerking met de Koninklijke Zangvereeniging ‘Maastreechter Staar’ en het Stedelijk Orkest. Dezen avond sprak prof. J. Modest Lauwerys uit Antwerpen over 't leven van Gezelle, waarna hij eenige van diens gedichten voordroeg. Toen hij als toegift ‘Klokke Roelant’ gaf, heeft hij uit de daverende toejuichingen gehoord, hoe dankbaar de talrijke toehoorders waren.

't Waren twee zeer geslaagde avonden.

West-Zeeuwsch-Vlaanderen.

De heer J. van der Worp te Oostburg schrijft ons:

Op de derde openbare bijeenkomst, door de afdeeling in dit seizoen belegd, trad als spreker op de heer J.N. Pattist uit 's-Gravenhage, voorzitter der Groep Nederland.

Enkele jaren geleden verwierf spreker met zijn rolprent van Zeeuwsch-Vlaanderen hier grooten bijval. Thans had hij als onderwerp gekozen Fransch-Vlaanderen.

Voor een aandachtig gehoor behandelde de heer Pattist met de hem eigen welsprekendheid de geschiedenis van dit kleine gebied in het ‘Departement du Nord’ en gaf hij een belangwekkende beschrijving van land en volk. Hij wees er op, hoe onze stamgenooten daar hun taal en zeden trachten te handhaven, maar beschouwde de beweging als een zuiver gewestelijke, wijzende op de gehechtheid der bewoners aan den grooten Franschen staat.

Een groot aantal lantaarnplaatjes verduidelijkten de leerrijke en boeiende voordracht.

De voorzitter der afdeeling bracht den heer Pattist aan het slot van zijn voordracht dank namens alle aanwezigen en herdacht met een enkel woord de verdiensten van den spreker jegens Zeeuwsch-Vlaanderen.

‘Nederland heeft aan ons gewest groote verplichtingen’, aldus deze spreker. ‘Wij verdienen veel, veel meer dan wij krijgen! Maar wat wij mochten ontvangen danken wij voor een groot deel aan Uw onvermoeid werken in het belang van Zeeuwsch-Vlaanderen.’

Het was een goed geslaagde avond.