Neerlandia. Jaargang 34

Surinaamsche Brieven.
IV.
Tropen.

Men vraagt zich wel eens af, waarin het verschil tusschen de gematigde en de warme landen schuilt. Wat eigenlijk het grondverschil, het wezenlijke, van die twee klimaatgordels is.

Het is natuurlijk niet moeilijk het een en ander op te sommen, dat hier anders is dan in Nederland. Men zou zelfs een heelen staat van zulke verschijnselen kunnen opnoemen, die door hun invloed en door hun inwerking op het menschelijk lichaam en op zijn zielsaanleg een in het oog loopend verschil veroorzaken.

Maar om het werkelijke grondverschil, dat waarin zich de tropen van alle andere gematigde streken onderscheiden, te noemen, dat is niet zoo gemakkelijk. En toch moet er wel een grondoorzaak te noemen zijn, daar de tropen welhaast op iedereen hun invloed doen gelden en de uitwerking hiervan schijnt mij dan ook bij de meeste menschen vrijwel dezelfde. De invloed van de tropen, op menschen uit gematigde luchtstreken afkomstig, zal hier en in Indië wel niet veel verschillen en de bezwaren, die wij hier door de weersgesteldheid ondervinden, zullen wel niet veel anders zijn, dan die, welke men in Britsch-Indië ondergaat. De eigenaardige levensprikkeling hier in de tropen zal dan ook wel niet minder gevoeld worden dan in tropisch Afrika.

Wat is er de oorzaak van? Of, wat hetzelfde beteekent, waarin ligt het grondverschil tusschen de tropen en een land uit de gematigde zône?

Het komt mij voor, dat het meest treffende van de tropen is: hun breidellooze natuurkracht. Hierin ligt, dunkt mij, het grootste verschil met Nederland bijv. Het lijkt voor ons, die al eenige jaren hier zijn, alsof Europa een groote tuin met netjes ingeperkte bloembedden is, een tuin, die juist door zijn keurige afwerking, iets gezelligs heeft. Maar in de tropen is alles geweldiger, grooter en sterker.

Daar heeft men bijv. onze geweldige rivieren. Wat lijkt een Rijn, een Maas klein en nietig in verhouding tot de ontzettende watervlakte van de Marowijne, die bij Albina 3000 M. breed is. En als men zulk een rivier opvaart, staat men telkens weer onder den indruk van haar geweld en macht. Zij kronkelt met een overweldigende onverschilligheid door het landschap. Ongebreideld en onverschillig stroomt zij, waar het haar behaagt, niet beëngd door dijken en rechte beddingen, alleen omzoomd door eindelooze, eindelooze bosschen.

Van dichtbij gezien is dat een overweldigende rijkdom van de meest uiteenloopende vormen, een warnet van stammen en twijgen en afhangende slierten, een symphonie van oneindig vele soorten groen. Maar op den duur wordt het een kwelling, om niets dan groen, groen, bosch, bosch en nog eens bosch te zien. Uit een niet uit te putten bron van overvloed schijnt dat bosch uitgegoten te zijn in een overdaad, die je verbijstert en verplettert. Het is een baaiert, waarin met geen mogelijkheid ook slechts de minste orde te stichten is.

Even breidelloos is het leven hier.

In het bosch is er geen scheiding tusschen dood en leven. Het groeit en sterft daar alles op en naast elkaar, meedoogenloos wordt het jonge en zwakke gedood door het sterke, nog voordat het tot leven is gekomen. En anderzijds omstrengelt en vermoordt het zwakke lianengewas de sterkste boomen en mergelt hen uit.

Er bruist een stroom van leven door de natuur en daarnaast gaat een golf van sterven en dood door het land, die alles wegvaagt, wat zich niet staande kan houden.

Boven dit alles verrijst in volkomen regelmaat dagelijks de zon. Er is haast geen dag, dat zij niet

[p. 12]

schijnt, al zou hij nog zoo donker en somber beginnen. Ook de zon is bij ons veel grooter en teugelloozer dan in Europa. Zij koestert niet, maar zij davert. Haar stralen steken niet, maar zij roffelen op de straten en de daken. En als de zon ondergaat, is het, alsof al haar kracht, al haar geweld zich in een laatste uitbarsting nog eens wil toonen. Niets van die zoele vredige zonsondergangen van Europa, maar een doodbranden, een weergalooze kleurenpracht, een fontein van vuur, die zich over den heelen hemel van West naar Oost uitgiet, om dan plotseling weg te sterven in een aschgrauwen nacht. Een toomelooze krachtuitbarsting, mateloos.

Evenals de regen, die met een geweld, overeenkomstig aan dat van de zon, neerzwiept en klettert. Mieserige, futlooze dagen met doordringenden motregen en zacht gesijpel van buitjes kennen wij hier niet. Als het regent, is dat gewoonlijk een felle uitbarsting, een zwaar watergeweld, dat neerslaat en plast en giet, om dan weer op te houden en plaats te maken voor de zon.

Maanlicht. Wat is de Hollandsche maan anders dan een afschaduwing van wat maanlicht beteekent. Als zij buiten haar licht zoo overvloedig uitgiet, dat men meent in de zon te loopen, als zij straalt met een kracht, dat men er gemakkelijk bij lezen kan, dat is pas maneschijn.

En zoo zou er nog wel meer te noemen zijn, dat de teugelloosheid van de tropische natuur zou kunnen bewijzen. Ik wil alleen nog noemen, dat wij hier geen Europeesche jaargetijden kennen. 't Werkt verslappend op lichaam en ziel, als er het heele jaar door zomer heerscht. Maar dat is niet het ergste. Het ergste is, dat wij hier niet een indeeling van het jaar hebben, zooals wij die gewoon zijn. Er ontbreekt een zeker vast rhythme in ons leven, waarop zich ons lichaam heeft ingesteld. Het komt er niets op aan, of er in Juli of in December zomer is, als er maar zomer is en winter. Als maar in een zekere volgorde de jaargetijden elkaar opvolgen. Maar dat is hier niet het geval. De natuur gunt zich zelf geen rust, geen vast punt in het voortstroomende leven. Zij heeft in haar rijkdom van scheppen en vernietigen geen oogenblik den tijd voor een stilstaan en omkijken en rusten. Zij kent geen regel en geen orde voor haar kracht. Zij is niet beteugeld, door menschen, noch door den tijd.

Het komt mij voor, alsof dit het grondverschil is tusschen de tropen en de gematigde streken.