Neerlandia. Jaargang 32

Een Boeman.

De heer W.J. O'Brien, parlementslid voor Pieter-Maritzburg, een man van aanzien, heeft in de Natal Witness een beschuldiging tegen het bestuur der Oostindische Compagnie uitgesproken, die weerlegd moet worden, al is het een beetje lang geleden, dat het vergrijp gepleegd zou zijn. Hij beweerde, dat de Hugenoten, die zich in 1689 in Zuid-Afrika vestigden, door de Nederlanders werden onderdrukt. Hun taal en zeden werden verdrukt.

Prof. dr. G. Besselaar spreekt deze onjuiste voorstelling tegen in het genoemde blad. Die oude storie van de verdrukking van het Fransch is een van de vele boemans, die in het Engelsche Natal telkens worden opgeroepen. Dertig jaren geleden gebeurde dit ook in de Kaapkolonie, Transvaal en Vrijstaat, met geen ander gevolg dan een volkomen ontmaskering. In een uitvoerig artikel met namen en jaartallen doet prof. B. uitkomen, dat de verdwijning van het Fransch uit Zuid-Afrika, hoe betreurenswaardig ook om der wille van de beschaving, een natuurlijk gevolg was van de omstandigheden en niet van eenig boosaardig plan der Oost-Indische Compagnie. O.m. deelt prof. Besselaar mede, dat de Fransche Hugenoten op hun verzoek een tweetaligen kerkeraad en Fransch onderricht op school verkregen. De predikant Hendrik Beek, die in 1702 den tweetaligen prediker Pierre Simond, jarenlang Fransch predikant in de Nederlanden, opvolgde, moest in het Neder-

[p. 187]

landsch preeken, maar mocht de bejaarde lieden en zieken bedienen in het Fransch. Paul Roux, eveneens een Franschman, leeraarde en verleende ziekentroost in beide talen. Eerst bij zijn dood in 1723 werd geen opvolger meer benoemd, daar er niet meer dan 25 Fransch sprekenden, bovendien menschen op leeftijd, in de heele kolonie waren.

Hierbij komt, dat bijna al deze Hugenoten in de Nederlanden hadden gewoond (uit het jaartal 1689 zou men opmaken 4 jaren).

Pastoor N.L. de la Caille, een van 's schrijvers getuigen, bespreekt in zijn ‘Journal historique du Voyage fait au Cap de Bonne Espérance’ (Geschiedkundig verhaal van een Kaapsche reis), zonder bitterheid de taalpolitiek der Nederlandsche Oost-indische Compagnie. Dat was omstreeks 1750, twee geslachten nadat de Franschen zich te Drakenstein hadden gevestigd. De oorspronkelijke kolonisten waren toen uitgestorven. De la Caille zegt, dat zij thuis hun kinderen Fransch hadden geleerd, maar dat door aanhuwing met Nederlanders die taal verloren was gegaan. De verdrukking van het Fransch door de Nederlanders was niets dan een boeman.