Rubens.
(20 Juni 1577-1927).
Fromentin maakt een vergelijking tusschen Rembrandt en Rubens, die bijna oneerbiedig lijkt. Rubens, een en al kracht en levensvreugd, alles bereikend wat hij wilde en noodig had, geëerd, gevierd en reeds op jongen leeftijd beroemd, bedwinger van het leven; geslaagd. En Rembrandt, de sombere, in wiens leven altijd iets te verbergen schijnt te zijn; telkens in moeilijkheid; door den tijdgenoot nauwelijks geacht, niet begrepen....
Om het onderscheid tusschen deze grooten te voelen, moet men aandachtig bladeren in een verzamelwerk met lichtdrukken naar beider meesterstukken, voor Rubens bijv. het bekende boek van Max Rooses. Ontdaan van hetgeen er de grootste bekoring van uitmaakt: de kleur, verzadigt u tenslotte deze steeds inzichzelf terugkeerende verscheidenheid van heldengestalten; deze eindelooze vermenigvuldiging van lichaamsweelde in gelijkvormige gedaanten, al houdt uw bewondering niet op voor de stoutmoedige vinding, het allesaandurvende onderwerp, de weergalooze uitvoering. Hier ligt het aardsche leven, de wereld in al haar volheid open. Maar hier is ook alle verrukking ten volle uitgezongen.
Rembrandt daarentegen verzadigt niet. Hij ontsluit niet deze wereld maar een andere. Den een begrijpen wij, den ander nooit geheel. De grootste hoogte is gemeten, de diepste diepte niet gepeild.
Met verbazing, met ontzag, nochtans, zien wij naar die hoogte op. Twee duizend werken heeft Rubens nagelaten en het zijn bijna alle meesterstukken. In alle paleizen vindt gij zijn titanische schilderingen. Zij zijn grootsch, vol kracht, uitbarstingen van bloeiend leven, jubelende kleur, getuigenissen van een volmaakt meesterschap. De academisch verstarde Vlaamsche schilderkunst van het ‘herfsttij der Middeleeuwen’ heeft hij in een hoek getrapt en hij heeft er met zijn heftig temperament - de gothiek noemde hij barbaarsch - een loflied op het echte leven voor in de plaats gegeven. Hij herschiep de kunst en overheerschte ze heel een eeuw en zijn invloed ging ver over de grenzen van zijn land en zijn tijd. Even handig als Paul Veronese en Titiaan, overtreft hij dezen en welhaast alle anderen van zijn tijd als colorist en als levensverheerlijker. En in zijn grootbedrijf te Antwerpen vormde hij een school van meesters, die zijn roem en zijn denkbeelden over de geheele wereld hebben verbreid.
Vlamingen, die eerstdaags het vierdehalfeeuw feest zijner geboorte zult vieren, herdenkt in druk en bekommernis dezen grooten zoon van uw roemrijk land, die zijn leven mooi en gelukkig, den naam Vlaanderen onsterfelijk heeft gemaakt.
Cr.
Rubens en zijn eerste Vrouw.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd