Neerlandia. Jaargang 30

[p. 177]

[Nummer 11]

Zonnige dagen in het zuiden.
Stamdag te Brussel. - Tak Antwerpen in bloei.

De vijftiende en zestiende October waren zinderende dagen in den maandendurenden grauwen herfst. Hoe glansden te Brussel de gulden gevels! Hoe fonkelde in Antwerpen de rijkdomdragende Schelde! Hoe weldoend voor ons wel eens wat droog binnenste, die lavende dronken in tweeërlei zin: van het Vlaamsche bier en het Vlaamsche hart! Maar ook uit het Noorden kwam gloed mee! In mevr. Marg. Couperus, wier krachtig temperament de stampvolle zaal van het Holland-Huis tot geestdrift bewoog, in Herman Poort, die vlammen sloeg uit het Grootnederlandsche dicht en proza. Heeft men beider sterk beeldend vermogen bemerkt? Mevrouw Couperus beeldhouwde met haar zang, gebaar en houding het groote verleden van den Nederlandschen stam. Poort - was het niet of hij, van machtige bewondering voor den rijkdom der nieuwe litteratuur vervuld, telkens weer een anderen dichter of prozaïst op de sprekersplaats te voorschijn haalde, hem even met enkele rake trekken voorstelde, zoodat tenslotte heel het podium vol stond met figuren, die wij bij een herontmoeting aanstonds zouden herkennen?

Het was een meer dan gelukkige vondst van de ‘Bestendige Commissie’, deze beide kunstenaars - herscheppende kunstenaars, maar kunstenaars voorwaar - te hebben gekozen en weten te winnen, om een hervatting van de Nederlandsche Taal- en Letterkundige Congressen in te leiden. De Stamdag, bedoeld, naar de voorzitter der groep Vlaanderen, de heer Omer Wattez, zich uitdrukte, als een gebiedsverkenning, kreeg daardoor een wijding en een beteekenis van edeler aard. Hij toonde, dat de strijd voor de taal - de zege is nog niet behaald, zei Wattez - waard is, gestreden te worden, ja, bewees de dringende noodzaak van dien strijd. Hoe wonderlijk mooi hebben onze dichters sinds de vroegste tijden schoone gedachten weten te uiten in klanken van een teeder fluisteren af tot aan den donder van den toorn! De heer Poort deed uitschijnen, dat de Tachtigers Hollands taal deden schitteren, gloed en kleur brachten in het Hollandsche woord en dat hun opvolgers die taal smeedden, om er het diepere leven mee op te delven, dat achter de uitgebeelde wereld verscholen ligt. In Nederland, maar ook in Vlaanderen, ook in Zuid-Afrika is daar een schoone opbloei, is daar een weelde, is daar een overvloed, die elke andere letterkunde ons kan benijden! Alleen uit gewoonte, andere talen om haar zoetvloeiendheid te prijzen, heeft men in den Nederlandschen stam de macht en de kracht van de zijne dikwijls miskend.

En hoe leed, onder het gemis der Taal en Letterkundige Congressen, onze omgang met elkaar! De voorzitter van het Algemeen Nederlandsch Verbond, de heer P.J. de Kanter, wees er op, dat die Congressen doel troffen door Noord en Zuid bijeen te brengen, zoodat zij samen getuigden van de broederschap tusschen Vlamingen, Zuidafrikaners en Nederlanders. De wereldoorlog heeft tot in 't ingewand van het A.N.V. verwoestend gewerkt; de Vlaamsche groep is lam geslagen geweest. De heer De Kanter bracht hulde aan de mannen, die deze groep met krachtige afdeelingen hadden herbouwd en bood, onder luide toejuichingen, den heer Omer Wattez voor diens groote verdienste bij dat werk den verguldzilveren eerepenning van het Verbond aan^*). Brussel

*) Eenige vrienden van den heer Wattez zullen hem zijn borstbeeld door Warn van Asten aanbieden.

[p. 178]

telt reeds weer over de driehonderd, Antwerpen meer dan vierhonderd leden; geeft het niet moed? ‘Wij Vlamingen,’ zei de heer F. Toussaint van Boelaere, bestuurslid van de Vlaamsche Vereeniging van Letterkundigen, in zijn voordracht, 'hebben bij die Congressen zeer groot belang, terwijl de invloed der cultureele betrekkingen zoo groot is, dat de economische wantoestanden er door geneutraliseerd kunnen worden. Frankrijk besteedt verbijsterend groote sommen, om zijn naam en faam in den vreemde te verspreiden. Geen gebied van politiek of beschaving in België valt er buiten. Het is een ‘inlijving van harten en hoofden’. ‘Nederland steunt niet voldoende, om de Vlaamsche beschaving in stand te houden,’ zeide de heer Toussaint. ‘De Grootnederlandsche Congressen kunnen hierin het best verbetering brengen. Een groote fout, dat ze niet terstond na den oorlog waren hervat.’ Neen, dit laatste was de alg. voorzitter niet met den spreker eens. Wie de verantwoordelijkheid voor zulke besluiten draagt, bedenkt zich nog wel eens: een voorbarige hervatting ware voor onze beweging noodlottig geweest. Overigens had de heer Toussaint geheel naar het hart van het hoofdbestuur gesproken.

Tenslotte stelde de heer De Kanter vast, dat op deze samenkomst een warme stemming van eenheid had geheerscht, die weldadig aandeed en het beste belooft voor de toekomst. Met vreugde zal iedereen deze opmerking voor zichzelf hebben gemaakt, niet alleen te Brussel, maar ook daags daarna te Antwerpen, waar de Antwerpsche tak van het Alg. Ned. Verbond een bijeenkomst had ingericht. Wel lokte de zon naar buiten, naar de terrassen aan de Schelde, waar de groote handelsschepen voorbij voeren maar niet minder lokte de groote feestzaal van het koninklijk Athenaeum een talrijk gehoor naar de voordracht van den heer Herman Poort over ‘De nieuwere Grootnederlandsche letterkunde’. Daarna genoten wij hartelijke gastvrijheid, een rondgeleide door de stad met niemand minder dan Lode Baekelmans tot gids en jammer was het alleen, dat niet heel het gezelschap van dien ochtend aan dit napraatje deelnam. Wilt hierom denken, gij Besturen der Takken van het A.N.V. in Vlaanderen: Brugge, Gent, Mechelen, Lokeren, West-Brabant, Ieperen - wie ook zulke samenkomsten bereidt! Een gemeenschappelijk maal, een gezamenlijke wandeling, geen beter middel om elkaar te leeren kennen, om broederschap te sluiten. Dat staat bij dit alles vooraan.

Uit Vlaanderen is ons Verbond geboren. Dat de groep Vlaanderen herleefde, was een levensvoorwaarde voor een sterk, gezond en vruchtbaar verbondsleven. Met het welslagen der beide zonnige dagen in het Zuiden kan ons Hoofdbestuur tevreden zijn.

v.W.Cr.

Naschrift:

Nog dient vermeld te worden, dat aanwezig waren uit Nederland de heeren P.J. de Kanter, Jhr. J. von Weiler en C. van Son onderscheidenlijkAlg. voorzitter, Ondervoorzitter en Administrateur A.N.V., Mr. W.J.L. van Es, Secr. van Groep Nederland H.S.M.v. Wickevoort Crommelin, e.a.

Als Hoofdbestuursleden uit Vlaanderen waren aanwezig de heeren Omer Wattez, M. Stijns en M.J. Liesenborghs. Verder waren er behalve talrijke afgevaardigden van de afdeelingen Brussel, Antwerpen, Mechelen, Ieperen en West-Brabant, de professoren Foncke en Burssens, dr. Dambre, J. Kuypers, dr. Jan Grauls, mr. H. Borginon, E.V. Toussaint van Boelaere, Wies Moens, Maurits Roelants, Theo Bogaerts, E. Kindermans, dr. W.v. Eeghem, R. Buckinx, C. Verhavert, Neven, vele leden van de Nederlandsche kolonie en Vlaamsche en Nederlandsche leden van het A.N.V. Van dr. F. van Cauwelaert, burgemeester van Antwerpen, de Gentsche hoogleeraren De Vleeschouwer en Franssen, Em. Hullebroeck, Lode Baekelmans, e.a. waren schriftelijke blijken van instemming ingekomen met het door de inrichters van den stamavond beoogde doel.