Dietsche kantteekeningen.
Factorijen van den geest.
Zooals de oud-Hollanders overal nederzettingen vestigden - de groote kaart in ons Stammuseum getuigt ervan - zoo stichten tijdgenooten in alle werelddeelen ‘factorijen van den geest’, die den Nederlandschen naam bekend en geëerd maken. Zulk een ‘factorij’ is het vaste bureau, op uitnoodiging van de Internationale Commissie voor Strafrecht te Bern gesticht door Prof. Dr. sir J. Simon v.d. Aa (hij is knight of the order of the British Empire, d.i. ridder in de orde van het Britsche Rijk). Zulk een geestelijke stichting is het voorzitterschap der Zwitsersch-Poolsche Verzoeningscommissie, onlangs den Nederlandschen gezant te Parijs, Jhr. J. Loudon, aangeboden. En het voorzitterschap van het te 's-Gravenhage bijeengekomen Scheidsgerecht inzake Duitsche schadevergoedingen, waartoe Dr. A.G. Kröller werd benoemd, alsmede het presidium der Zweedsch-Noorsche Verzoeningscommissie door Prof. Jhr. van Eysinga vervuld. Prof. Mr. C. van Vollenhoven arbeidt als scheidsrechter in Amerika voor de regeling der geschillen tusschen Mexico en de Ver. Staten, ingenieur G.P. Nijhoff als deskundige in een door de afd. Wegen en Verkeer van den Volkenbond ingestelde commissie betreffende kanalenaanleg tusschen Opper-Silezië en Dantzig. De Volkenbondsraad benoemde den heer W. Westerman tot lid der deskundigencommissie, die de economische en financieele commissie van den Volkenbond moest voorlichten terzake van het cheque- en wisselrecht.
Vele oude handelsstichtingen zijn verdwenen, maar blijvend is het geesteswerk door Prof. Hugo de Vries in de Nieuwe Wereld verricht. De bijna 80-jarige natuuronderzoeker werd onlangs uitgenoodigd, een gelegenheidsvoordracht te komen houden bij de 200ste verjaring der stichting van de American Philosophical Society Philadelphia. Of zijn arbeid, vooral in Californie verricht, ook leeft in de hoofden en harten in Amerika!
Op een geheel ander terrein onderscheidde zich onze landgenoote mevr. Vroomans-Leclercq wier lof wij verkondigd vonden in Le Palmier, een der meest gelezen bladen van de Fransche Zuidkust. Sedert achttien jaren leidt mevrouw Vroomans in Zuid-Frankrijk oudheidkundige opgravingen van het grootste belang, die o.a. de prachtige overblijfselen van een Bacchustempel aan het licht hebben gebracht.
Wij denken verder aan de zegepralen van den Nederlandschen vliegtuigenbouw - in de Amerikaansche Fokkerfabrieken wordt bij wijlen nacht en dag gewerkt, om de bestellingen voor verkeersvliegtuigen uit alle oorden van Amerika te kunnen uitvoeren - en aan zooveel andere bescheidener overwinningen door Nederlanders van allerhand beroep in den laatsten tijd weer in den vreemde behaald.
Mag ook niet de Prinses-Julianaschool, in 't vorig jaar door oud-minister Colijn te Budapest geopend, tot de factorijen van den Nederlandschen geest worden gerekend? Niettegenstaande de heer Colijn in het Nederlandsch sprak (Prof. Sebeslijen vertolkte zijn rede) was er zoo'n geweldige belangstelling, dat de menschen opeengepakt stonden.
Tenslotte de oprichting van een leerstoel voor Nederlandsche Taal en Letterkunde aan de Universiteit te Kopenhagen. Ook een stichting, waarvan kracht kan uit gaan. Reeds schonk Dr. Vilhelm Ludvigsen honderd Nederlandsche boeken aan de boekerij dier hoogeschool en in het dagblad Politiken spoort hij de studenten aan de Nederlandsche colleges te volgen en Nederland te bezoeken.
Zoo gaan Nederlandsche geleerden en technici voort, onze vlag in alle landen te vertoonen.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd