Neerlandia. Jaargang 29

Vlaanderen

Vlaamsche toestanden.
XIII

Het in September j.l., te Montignies-sur-Sambre, in het hartje van het nijverheidsbekken van Charleroi gehouden Congres der Vlamingen in het Walenland, heeft, mede dank zij de verwoede aanvallen van de te Brussel, en helaas ook nog steeds te Antwerpen en te Gent verschijnende anti-Vlaamsche bladen, nogmaals in breede kringen de aandacht gevestigd op een punt van het Vlaamsche vraagstuk, waarbij het algemeen Nederlandsch stambelang innig betrokken is: de uitwijking, in massa, van Vlaamsche arbeiders naar het Walenland en hun behoud voor onzen stam.

De verhuizing van Vlaamsche arbeidskrachten naar het Walenland duurt nu reeds ruim zestig jaar en tot voor kort viel nog altijd niet veel te merken van het ontstaan van Vlaamsche kernen, groepen of koloniën in het Walenland - het Noordelijkste grensland van het Latijnsche taalgebied -, waarvan het verlies van het stambewustzijn niet meer te duchten zou zijn. Wie zich daarover, als buitenstaander, moge verwonderen, vergete bij het vormen van zijn oordeel in de allereerste plaats niet, dat deze Vlaamsche uitwijkelingen, door het teveel aan arbeidskrachten en het gemis aan degelijk vakonderwijs (een gevolg van den Fransch-Belgischen taaldwang), als het ware uit hun landstreek naar het nijvere Walenland, met zijn uitstervende bevolking, gedreven, tot den laagsten stand behooren en, bij gemis aan geestelijk weerstandsvermogen, zooniet zelf dan toch reeds in hunne kinderen, voor den Nederlandschen stam verloren gaan. Er bestaan, in het Walenland, geen officieele Vlaamsche scholen, waar de Vlaamsche kinderen in hun eigen taal onderwezen worden, met het gevolg dat deze afstammelingen van rasechte Vlamingen, levend te midden van een Franschsprekende bevolking, spoedig - daarbij geholpen door de minachting der Walen voor al wat Vlaamsch is - met de Waalsche bevolking versmelten en weldra van hun Vlaamsche afkomst niets anders meer behouden dan hun Vlaamschen familienaam. Zonder deze denationalisatie - waartegen tot dusver van regeeringszijde nooit iets was gedaan, wel het tegendeel - zouden reeds sedert lang in het Walenland, waar trots alles het aantal enkel-Vlaamschsprekende Vlamingen grooter blijft dan dat der in Vlaanderen gevestigde Walen (officieren, rechters, ambtenaren, enz.), Vlaamsche koloniën zijn ontstaan welke, naar de voorspelling van Lodewijk de Raet, toch eens op een stevige economische en kultureele basis, tot stand zullen komen.

Van een eerste poging in dien zin getuigen de Vlaamsche Congressen in het Walenland - het congres te Montignies sur Sambre was reeds het derde van dien aard - en zoowel de groote belangstelling als de degelijkheid der leiding laten toe, met wat meer hoop en vertrouwen dan vroeger, de toekomst tegemoet te zien. Belangrijke bijzonderheden werden daar medegedeeld over het geheel in katholieke handen zijnde werk der Vlamingen, dat nu afdeelingen telt in al de Waalsche nijverheidscentra, Vlaamsche bibliotheken, Vlaamsche tooneelvereenigingen, Vakvereenigingen, Bonden voor Onderlingen bijstand en Studiekringen heeft opgericht en duizenden leden wist te winnen voor den

[p. 192]

Vlaamschen Broederbond, die zijn eigen weekblad, De Vlaamsche Volksstem, heeft, dat zonder omwegen voor het volledige Vlaamsche rechtsherstel opkomt. Doch niet minder belangrijk waren de op het congres vertoonde statistieken, wijzend op de getalsterkte van de in het Walenland verblijvende Vlamingen, geboren in gemeenten van het Vlaamsche land en ingeschreven op de kiezerslijsten, dus allen tenminste 21 jaar oud. Te Dampremy, bij Charleroi, bleken niet minder dan 1.598 kiezers, van de 8.703, of 18.36 t.h. uit het Vlaamsche land afkomstig te zijn (voor de mannen bedroeg het aantal 21.11 t.h., voor de vrouwen 15.37 t.h.); te Montignies waren 2.608 kiezers van Vlaamschen oorsprong, te Gilly 2.508, te Charleroi-stad 2.045, enz. Voor het kolenbekken van Charleroi alleen kwam men tot een totaal van ruim 25.000 Vlamingen op een bevolking van 200.000 zielen.

De over het Waalsche nijverheidsland verspreide Vlamingen voorgoed tot een vaste, stambewuste massa te groepeeren met het doel op te komen voor hunne geestelijke en stoffelijke belangen, zal nu het werk der eerstkomende jaren zijn. Er is natuurlijk nog heel wat gebrek aan samenhang en aan werkelijk nationalen zin bij deze uitgeweken Vlamingen, doch er zijn teekenen - het sterk toenemend aantal lezers van Vlaamschgezinde dagbladen is er een van belang -, welke op een onbetwistbare versterking van het stambewustzijn wijzen. Minister Van de Vijvere, die het de moeite waard had geoordeeld, de inrichters van het congres te komen gelukwenschen, aarzelde niet, in zijn toespraak op de algemeene vergadering het stambewustzijn te verheerlijken, waar hij zeide: ‘Te allen tijde hebben de dichters het droevig lot der bannelingen beschreven en in verzen omgezet. Waarlijk, het lot van hen, die verplicht zijn hun vaderland te verlaten om in den vreemde een nieuw leven te zoeken, is beklagenswaardig, vooral wanneer zij, in den vreemde zijnde, geen betrekkingen hebben met hunne stam- of taalgenooten. Wanneer deze uitwijkelingen zich echter vereenigen, wordt hun lot merkelijk draaglijker en ziet men vaak gebeuren, dat deze bannelingen in een vreemd land, hoewel een minderheid blijvend, toch een plaats innemen, die hen onmisbaar maakt. Het voorbeeld der Ieren in Amerika is sprekend. Deze kenmerken zich toch door de liefde voor hun vaderland en hun diepen godsdienstzin. Waar een Ier ook komen moge, overal is hij eerst Ier en katholiek. Zoo ook moeten onze Vlamingen zijn en blijven: katholiek en Vlaming. Onze Vlamingen steken graag weg, dat zij Vlamingen zijn. Dat mag niet langer blijven duren. Zij moeten voor hun Vlaming-zijn durven uitkomen. De Vlamingen in het Walenland moeten elkaar zoeken. Het hemd is immers nader dan de rok’.

Tot de geestelijke ontwikkeling en het behoud, voor den Nederlandschen stam. van deze over de Zuidelijke grens van ons taalgebied, in Europa, uitgeweken Vlamingen, kan al wie iets over heeft voor taal en stam, een steentje bijdragen door het zenden van boeken, dagbladen en tijdschriften aan priester Frans Geysen, rue des Combles 1, Montignies-sur-Sambre, die de ijverige secretaris is van het Werk. Mogen velen begrijpen, dat het hun plicht is, als ware Groot-Nederlanders, trots alle verschil van godsdienst of wijsgeerige opvatting, dit edel streven naar behooren te steunen.

Brussel.

M.J. LIESENBORGHS.