Neerlandia. Jaargang 28

Oost-Indië.

Spellingverandering.

Indië is gelukkig gemaakt met een spellingverandering; niet dat de voorstellen der ‘Vereenvoudiging’ zijn ingevoerd, daar zijn we nog ver van verwijderd, maar er is toch een spellingverandering gekomen, en wel op bevel van de Regeering. Waarom we de nieuwe spelling, die het best wordt aangeduid met ‘spelling Kollewijn’, niet gekregen hebben? Zelfs al zou elkeen hier te lande naar deze spelling verlangen, dan zou de Regeering haar nog niet kunnen voorschrijven, omdat Indië moet wachten op de daden van de Nederlandsche Regeering in dezen, terwijl aarzelen voorloopig het eenige schijnt, waar deze toe in staat is. Bovendien het is er verre van, dat men in deze gewesten algemeen naar ‘Kollewijn’ snakt; kort geleden heb ik nog een hooggeplaatst staatsdienaar, die in een reuk van vrijzinnigheid en vooruitstrevendheid staat, hooren zeggen, dat hij was tegen de nieuwe spelling en dat hij er nooit iets in of over las!

De bedoelde spellingwijziging, die de Regeering heeft voorgeschreven, betreft alleen de aardrijkskundige namen. Denk daar niet gering over, hun aantal is 26000, vervat in een boek van 361 bladzijden, terwijl alleen de Bezuiniging oorzaak is, dat er geen 450.000 namen zijn vermeld.

In het voorbericht lezen we, dat de commissie, die met de herziening van de eerste lijst van aardrijkskundige namen (van 1906) belast was, midden 1921 zoo goed als gereed was met haar taak, toen zij vernam, dat er bij het Departement van Onderwijs en Eeredienst plannen bestonden tot wijziging van de bestaande spelregels van de voornaamste Indonesische talen, welke regels de commissie moest volgen. In Juli '21 maakte het Departement de nieuwste regels bekend.... Is zulk een snelle beslissing voor Minister De Visser niet om groen en geel te worden van afgunst?

De commissie. die haar Voorbericht niet heeft onderteekend, heeft recht op den dank van alle oud-gasten. Immers wat geeft ons meer vermaak dan de wijze, waarop baren en menschen, die hier nooit geweest zijn, Inlandsche plaatsnamen uitspreken? En nu heeft de commissie er angstvallig tegen gewaakt, dat haar regels dit genoegen zouden vergallen. Ik meen dit te kunnen aantoonen door enkele van die regels hier te laten volgen:

a. Medeklinkers worden, in overeenstemming met de juiste schrijfwijze of met hun uitspraak in de inheemsche taal, in den regel niet verdubbeld. De mogelijkheid, dat de juiste schrijfwijze met een enkelen medeklinker aanleiding kan geven tot een verkeerde uitspraak van den voorafgaanden korten klank, brengt hierin geen wijziging. Dus, de commissie is zonder genade voor den onbedrevene in de talen van Insulinde, maar vol ontzag voor deze talen! Indien de dubbele medeklinker, gaat de regel verder, gehoord wordt, moet hij ook geschreven worden; niet zelden zou de weglating van den tweeden medeklinker aan het woord een heel andere beteekenis geven. Men mag vragen, of de verkeerde uitspraak dat ook niet zal doen!

b. Terwijl de stomme e wordt geschreven zonder bijkomend teeken, de e als in lenig (é) en die als in pèt (è), moet de o steeds enkel geschreven worden zonder teekens en evenzoo de a; verder moet de i klank van zit en de ie klank van brief beide door i worden weergegeven. Wie heeft ooit van zijn levensdagen van zoo'n lamme plagerij gehoord?

c. De zelfstandige onderdeelen van een samengesteld woord worden in den regel aan elkaar geschreven. Uitzonderingen zijn bijv. Zuid-Bangka, Fort de Kock, Meester Cornelis en Hoeloe Sambas. Dit wordt een ramp voor den baar, die neiging zal hebben moearaénim uit te spreken als Moear Aénim en Kotanopon als Kotan Opon, i.p.v. Moeara Enim en Kotta Nopon.

d. Het teeken a wordt niet alleen gebruikt voor lange en korte a klanken maar ook voor een Javaschen klank, die zoowat overeenkomt met dien van vaoder. Dit schijnt wel weer zeer bepaald bedacht om het verkeerd uitspreken van de namen in de hand te werken. Eenige jaren geleden werd die klank meestal weergegeven door een o met een dakteeken, later door een a met een o-tje er boven, ook wel door een o zonder teeken. Dit laatste was fout, omdat het tot een verkeerde uitspraak

[p. 183]

voerde, maar of men nu zegt Wonosobo met een o-klank of Wanasaba met een a-klank, dat is toch niet minder erg! En bovendien wat zal de nieuweling terecht brengen van bijv. Sidaardja (dit is niet volgens de Lijst maar het ‘teeken overeenkomende met het bovenste deel van een uitroepteeken’ dat de commissie tusschen de tweede en derde lettergreep plaatst, wordt nu reeds algemeen weggelaten)? Vermoedelijk Si-daar-dja, i.p. van Sidao, Ardjao.

e. De Javaansche h wordt in het begin van een woord niet overgenomen, in het midden alleen geschreven tusschen twee gelijke klinkers, maar aan het einde van een woord steeds overgenomen. Dit zal wel te verdedigen zijn, maar makkelijk is het toch niet.

Het gevoel van wrevel, dat deze voorbeelden zeker gewekt hebben, kan ik verzachten door er op te wijzen, dat de commissie ook wel eens goed voor de baren is: men hoeft niet te schrijven Hatoenoeroewaémalé, Karloetoewarasiwa en Kareuëngmeuateuë, maar mag een koppelteeken invoegen, zoodat deze namen worden: Hatoenoeroe-waémalé, Karloetoe-warasiwa en Kareuëng-meuateuë.

Een ander voorbeeld van haar goedhartigheid is haar voorschrift om, als een i op een a volgt zonder samen den tweeklank ai te vormen een deelteeken te plaatsen, dus Kotaïndramajoe en Kotaïntan, ter vermijding van de uitspraak Kot-ain-dra-ma-joe en Kot-ain-tan.

Tot zoover de moeilijkheden voor hen, die geen Inlandsche talen kennen. Maar ook zij, met wie dit wel meer of minder het geval is, beschouwen deze nieuwe lijst niet bepaald als een weldaad: Het is niet prettig om geen enkelen aardrijkskundigen naam te durven neerschrijven zonder de lijst te raadplegen; let wel: zelfs als men Batavia moet schrijven is men onrustig: is Nieuw-Guinea niet geworden Nieuw Guiné? (Om een reden, die valt buiten de XXV regels).

Vooral heeft de ‘administratie’ veel last van de wijziging van de beginletters (zoo werd Cheribon: Tjerebon), omdat dan - en nog wel midden in een jaar - verandering in de klappers moest worden aangebracht.

En nu het belangrijkste van alles over dit onderwerp, waarvoor ik de aandacht wilde vragen: al deze ellende is uitgestort over een verzameling vrije Nederlanders, die bovendien nog, de een wat meer, de ander wat minder, lijden aan Indische prikkelbaarheid. Maar er is geen oproer gekomen, de kranten hebben niet vol ingezonden stukken gestaan, er zijn geen protestvergaderingen gehouden, niets van dit alles. We doen allemaal erg ons best om de plaatsnamen te schrijven naar den lieven wille der Regeering. Is dit niet vol bemoediging voor Minister De Visser? Zou dit niet het hart kunnen zijn, dat hem onder den riem moet worden gestoken?

Nog een kleine opmerking. Lezer in Nederland, schrijf niet meer over Menadoneesche soldaten, dat moet zijn Manadoneesche en verneem bij dezen, dat de antimakasser een anti-makassar is geworden!

R.v.I.

Berichten.

Het volksraadlid P.A. Mandagie, tot lid van het Groepsbestuur gekozen, heeft bericht gaarne aan deze uitnoodiging te voldoen; zijn ambtgenoot Todong Gelar Soetan Goenoeng Moelia heeft helaas gemeld, in verband met andere werkzaamheden, aan dit verzoek niet te kunnen voldoen.

Het Volksraadslid R.P. de Queljoe, Regent met den titel van Radja van de negorij Porto (Saparoea) heeft gemeld gaarne gevolg te geven aan het verzoek in het Groepsbestuur zitting te nemen.

De Secretaris-penningmeester van de Afdeeling Batavia, Dr. J. Vermeulen, heeft wegens ziekte als zoodanig bedankt; als zijn vervanger is opgetreden de heer C.C.F.M. le Roux, Laan Trivelli 7 Weltevreden, terwijl de Groepsadministrateur, de heer C. Hillebron, als zoodanig ook de Afdeeling zal bijstaan.