Neerlandia. Jaargang 26

Brieven aan den Min. van Onderwijs.

Het Hoofdbestuur van het Algemeen Nederlandsch Verbond heeft volgens besluit zijner vergadering van 30 Sept. j.l. aan Z. Exc. den heer Minister van Onderwijs de volgende brieven gericht, met verzoek in de gelegenheid te worden gesteld deze mondeling toe te lichten:

I.

Het Hoofdbestuur van het Algemeen Nederlandsch Verbond heeft de eer het navolgende onder Uwe aandacht te brengen:

Uit het antwoord door Uwe Excellentie gegeven op de vragen van het Tweede-Kamerlid Gerretson blijkt, dat aan den heer Dr. Tack verlof is onthouden om onderwijs te geven aan het Lyceum te Enschedé niet om redenen met zijn persoonlijke bekwaamheden verband houdende, maar op staatkundige gronden.

Het Hoofdbestuur betreurt dit ten zeerste. Toen bij de wet van 7 Mei 1878, Staatsblad 33, aan artikel 17 van de Hooger-Onderwijswet de bepaling werd toegevoegd, dat benoemingen aan scholen (bedoeld werden gymnasia), welke door het Rijk werden gesubsidieerd, de goedkeuring zouden behoeven van den Minister van Binnenlandsche Zaken (later Onderwijs) heeft blijkens de stukken noch de Regeering, noch de Kamer gedacht aan de mogelijkheid. dat van deze bepaling ooit gebruik gemaakt zou worden uit staatkundige overwegingen. De Regeering bepleitte de wijziging, omdat zij wilde voorkomen, dat bij de groote en snelle uitbreiding van het aantal gymnasia minder goede docenten zouden worden aangesteld. De Kamer voerde slechts eenige oppositie, omdat zij in de bepaling een aantasting zag van de autonomie der gemeenten.

Het Hoofdbestuur vermoedt, dat, indien ook maar gedacht was aan de mogelijkheid, dat de Regeering haar macht zou kunnen aanwenden om aan personen, die in alle opzichten aan de eischen van bekwaamheid voldeden, en door een gemeente tot leeraar waren benoemd, goedkeuring te onthouden, omdat die personen haar om staatkundige redenen niet welgevallig waren, zeker op beperking van de macht dier Regeering zou zijn aangedrongen.

[p. 145]

Het Hoofdbestuur van het Algemeen Nederlandsch Verbond betreurt te meer het gebruik, dat de Regeering van hare bevoegdheid thans gemaakt heeft, nu dit het geval betreft van een buitenlander, die zich in zijn eigen land in staatkundige moeilijkheden bevindt. Het Hoofdbestuur kan niet inzien, dat er eenige reden voor onze Regeering zou bestaan zich in buitenlandsche staatkundige conflicten te mengen. Blijkens haar houding in zake het verblijf van den voormaligen Duitschen Keizer hier te lande, is dit ook de algemeene opvatting van de Regeering zelve. Na de moedige houding der Regeering in die aangelegenheid zou de Belgische Regeering in het verleenen van goedkeuring aan Dr. Tack om in Nederland onderwijs te geven moeilijk een bijzondere onvriendelijkheid jegens haar hebben kunnen zien. Integendeel, de afwijking van de algemeene gedragslijn der Nederlandsche Regeering in het geval Tack moet verbazing wekken en aan bijzondere redenen doen denken.

Het Hoofdbestuur betreurt de beslissing der Regeering te ernstiger, omdat er door getroffen wordt een Nederlandsch stamverwant. Zelfs als aarzeling in een geval als dit gerechtvaardigd was - hetgeen het Hoofdbestuur ontkent - dan nog zou, nu het een stamverwant betrof, de Regeering de schaal te zijnen gunste hebben moeten doorslaan.

Het Hoofdbestuur hoopt dat Uwe Excellentie alsnog aanleiding zal vinden op haar betreurenswaardig besluit terug te komen. Zij zal daarmee tegemoet komen aan den wensch van een groot deel der Nederlandsche bevolking, terwijl ieder denkbeeld aan eenige onvriendelijke daad jegens België of de Belgische bevolking is uitgesloten door het feit, dat dit terugkomen volkomen zou passen in de houding, door de Nederlandsche Regeering in dergelijke aangelegenheden te allen tijde aangenomen.

II.

Het Hoofdbestuur van het Algemeen Nederlandsch Verbond heeft met diep leedwezen kennis genomen van het bericht, dat de Nederlandsche school te Brussel niet meer toegankelijk wordt gesteld voor andere dan Nederlandsche kinderen.

Het Hoofdbestuur is overtuigd, dat door dit besluit de belangen van Nederland in het bijzonder en van den Nederlandschen stam in het algemeen ernstig worden geschaad.

Bij de Vlamingen neemt het verlangen om onze gemeenschappelijke taal zuiver te spreken en te schrijven en in 't algemeen zich vertrouwd te maken met de Nederlandsche wetenschappen, in de eerste plaats door goed Nederlandsch onderwijs, sterk toe.

De Nederlandsche school te Brussel bood een ongezochte gelegenheid om aan dit verlangen eenigszins tegemoet te komen, daar volgens de tot dusverre bestaan hebbende regeling, indien de plaatsruimte het toelaat, ook Vlaamsche kinderen het onderwijs aan de school te Brussel konden volgen. En Nederland kan slechts worden gebaat door een algemeen ontwikkeld Vlaanderen, waardoor immers de cultureele banden van het stamland met zulk een belangrijk stamgebied als Vlaanderen in belangrijke mate worden versterkt, terwijl toeneming van het economisch verkeer tusschen beide landen - vooral daar deze een gemeenschappelijke grens hebben - daarvan zonder twijfel het gevolg zal zijn.

Wetende dat Uwe Excellentie volkomen doordrongen is van de groote cultureele en economische belangen, welke bij deze aangelegenheid betrokken zijn, hoopte het Hoofdbestuur dat Uwe Excellentie hare medewerking zou verleenen aan geleidelijke uitbreiding van het Nederlandsch onderwijs in Vlaanderen, ook ten bate dezer belangen. Het bericht, dat juist op het tegendeel wijst, is derhalve zeer teleurstellend.

Het Hoofdbestuur is diep doordrongen van den zorgvollen toestand van 's lands financiën, maar van oordeel, dat - waar zoo groote belangen op het spel staan - het niet van wijs beleid getuigt, in deze aangelegenheid ter wille van een misschien geringe bezuiniging die belangen te benadeelen.

Het Hoofdbestuur vertrouwt, dat Uwe Excellentie alsnog zal willen bevorderen, dat op de Nederlandsche school te Brussel de oude toestand hersteld wordt, en dat Uwe Excellentie hare krachtige, onmisbare medewerking zal verleenen aan de uitbreiding van het aantal Nederlandsche scholen in Vlaanderen, toegankelijk behalve voor Nederlandsche ook voor Vlaamsche kinderen.

Met de meeste hoogachting,

(w.g.) DE KANTER, Algem. Voorzitter.

(w.g.) FORTMAN, Algem. Secr.-Penningm.

Het verheugt ons te kunnen meedeelen, dat de Minister voor wat betreft de Nederl. school te Brussel op zijn beslissing is teruggekomen en geen bezwaar meer maakt tegen toelating van niet-Nederlandsche kinderen voor zoover er plaatsen beschikbaar zijn. Aan kinderen, die het Nederlandschap bezitten, zal echter steeds voorrang moeten worden verleend.

Red.