Neerlandia. Jaargang 26

‘Kromo Blanda’.

‘Kromo blanda’. Over 't vraagstuk van ‘het wonen’ in Kromo's groote land; deel IV (met aanhangsel op deel I en register op de Deelen III en IV). Door H.F. Tillema, oud-fabrikantapotheker; oud-lid van den gemeenteraad te Semarang. Niet in den handel.

In de Juli-afl. van 1921 (blz. 91 v.v.) werd deel III besproken. De toen gebezigde waardeerende bewoordingen aan 't adres van den werkkrachtigen schrijver zijn ook ten volle van toepassing op deel IV. Dat vierde deel mag er weer zijn: Een kloek folio-formaat - 460 bladzijden - mooi papier en prachtige druk - 250 foto's (waarbij de schrijver nog de verontschuldiging voegt, dat enkele niet scherp genoeg zijn en dat hij niet steeds foto's had van 't object in den tekst behandeld; ‘dan zou men een vakfotograaf heel het uitgestrekte gebied moeten laten bereizen; dit gaat boven mijn finantieel kunnen’.)

De inhoud bestaat uit Hoofdstuk XI, waarvan de inleiding, 192 blz. beslaande, werd gegeven in deel III. Dit laatste hoofdstuk handelt over de vraag:

[p. 22]

Is de bevolking van Indonesië vermeerderd en kon ze in aantal toenemen onder de bestaande omstandigheden?

Om deze dubbele vraag te beantwoorden worden achtereenvolgens in 14 paragrafen de volgende onderwerpen besproken: De gezondheid van het individu, enz. - De vrouw. - Tanden inkorten (vijlen). - Kinderen. - Kropgezwellen. - Hondsdolheid. - Oogziekten. - Onreinheid. - Onzindelijkheidsziekten. - Overzicht omtrent het voorkomen van ziekten. - Kleeding. - Voeding (met tabellarisch overzicht). - Zeden, misstanden, gewoonten, godsdienst, toestanden, enz. - Mededeelingen van bestuursambtenaren, missie en zending, omtrent ziekenbehandeling, hygiënische maatregelen, enz. -

Dan volgt nog een aanhangsel op deel I over den toestand van wasch- en drinkwater en ten slotte komen eenige uitvoerige registers, waarbij meteen gesproken wordt van een ‘volgend deel’, zoodat 't ons blijkt, dat de schrijver er nog niet aan denkt de pen neer te leggen.

Nog eens worde medegedeeld, dat de vier deelen niet in den handel zijn; ze worden gezonden aan Regeering, Volksraad, Staten-Generaal en Pers en zijn ook op aanvraag verkrijgbaar voor bibliotheken, leeszalen en belangstellenden voor zoover de voorraad strekt. Deelen I, II en III zijn (jammer genoeg) niet meer voorhanden, maar alleen antiquarisch verkrijgbaar.

Wat bij een vorige gelegenheid gezegd werd, worde thans herhaald: Het is niet wel mogelijk uit den rijken inhoud iets mede te deelen om de uitvoerig behandelde treurige Indische toestanden te leeren kennen. Misschien is daarvoor later plaatsruimte in Neerlandia te vinden, maar dan nog zou 't moeten zijn in zeer beknopten vorm.

Het werk van den heer Tillema heeft niet alleen waarde voor Indië, maar het bepleit met geestdrift en vuur de groote waarheid, dat de ellendige kwalen waardoor millioenen van onze medemenschen geteisterd worden, menschen en volkeren verderven en doen ondergaan, zoowel op stoffelijk als geestelijk gebied. Vóór alles: Gezondheid van lichaam en ziel; die is meer waard dan de grootste economische voordeelen. Met waarlijk profetische verheffing en gloed verkondigt de schrijver deze onomstootelijke waarheid, die helaas door de meeste machthebbers niet voldoende wordt begrepen.

Wij mogen dus deze korte beschrijving eindigen met het uitspreken van onze overtuiging, dat het werk van den heer T. niet alleen voor Indië, maar voor de geheele menschheid groote waarde heeft.