Neerlandia. Jaargang 24

Suriname.

De Hollandsche Boeren in Suriname.
Een Herdenkingsdag.

‘Ziet wat oud Hollandsche courage vermag’.

Maandag 21 Juni 1920 was het 75 jaren geleden, dat 384 Noord- en Zuid-Hollandsche boeren, vrouwen en kinderen medegeteld, zich als kolonisten in de kolonie Suriname gevestigd hebben.

Van dit aantal waren er in 't eerste halfjaar al 189 gestorven, de meeste aan koortsen. Een 50-tal keerde naar Nederland terug. De overigen verlieten de nederzetting ‘Voorzorg’ in het district Saramacca. Zij vestigden zich dicht bij Paramaribo, waar hun kinderen en kleinkinderen nog wonen met den eenen overlevende, den ouden heer Tammenga, wiens voeten den moederlandschen bodem nog hebben gedrukt.

Sinds dien is kolonisatie van Europeanen in de tropen voor mislukt verklaard!

Doch de kolonisatieproeve van 1845^*) is wederom een droeve bladzijde in de geschiedenis van Suriname, daar zij faalde door fouten van het bestuur en groote nalatigheid van overheidswege.

‘De voordragt en Toelichting van een plan eener vrije colonisatie in de colonie Suriname’, 26 Juni 1841 door 3 predikanten den Koning aangeboden, was grootendeels ontleend aan hetgeen Dr. Horstman^**), geneesheer in Suriname, over dit onderwerp in 1839 had geschreven in het tijdschrift ‘De Kolonist’.

Bij Kon. Besl. van 25 Januari 1843 werd het voorstel der predikanten A. van den Brandhoff Ez. te Elst, J.H. Betting te Beesd en D. Copyn te Wilnis, goedgekeurd voor eene vestiging van 200 boeren gezinnen, d.i. ongeveer 500 zielen, waarvan de kosten op f 127.000. - waren geraamd, waaronder alleen aan traktementen, gratificatiën, enz. der 3 predikanten bestuurders, ongeveer de helft of f 62.500. -!!!

Kolonisatie van onze overzeesche bezittingen was in dien tijd het aangewezen middel ter bestrijding van het toenemend pauperisme, maar toen men den achteruitgang van het plantageleven zag, in verband met de afschaffing van de slavernij en vreesde, dat de aanwezige negers binnen betrekkelijk korten tijd zouden uitsterven, meende men de kolonie van andere arbeidskracht te moeten voorzien en dacht men deze te kunnen vinden in boeren uit het moederland.

Deze kolonisatieproeve heeft aan het Rijk 6½ ton gouds gekost.

Langzaam maar zeker hebben de kolonisten, aan hun lot overgelaten, zich tot zelfstandige grondeigenaars en veeboeren opgewerkt. Een merkwaardig voorbeeld van wat oud-Hollandsche werkzaamheid, volharding en spaarzaamheid vermogen!

Vijf en zeventig jaar, voor een goed doel van lijden en strijden, maar ook van overwinning, is nu voorbij.

Rijk zijn ze niet, doch arm evenmin. Ze hebben een onbezorgd bestaan en zijn goede burgers van het land. Hun aantal bedraagt ongeveer 225.

Het hart moet warm kloppen bij de gedachte, dat deze eenvoudige, ongeletterde lieden, die een der belangrijkste vraagstukken van dezen tijd hebben beproefd op te lossen, deze echte pioniers, Nederlanders zijn en zich voortdurend Nederanders blijven voelen.

Aangevuld is hun aantal nimmer door nieuwe kolonisten uit het moederland. Zij bleven onder elkaar

Herhaald mogen worden de woorden van Prof. Stokvis^*):

‘De vestiging eener Europeesche volksplanting van generatie tot generatie tot in meerdere geslachten in de tropen is mogelijk; de stichting eener echt Europ. exploitatiekolonie - zooals onze Oost en West die aanbieden - is, onverschillig of de stamhouders tot de Aziërs, dan wel tot de Semieten behooren, een voldongen feit.’

Prof. Stokvis zeide verder bewezen te hebben^**):

1e.	dat Europeesche volkplantingen - van alle soorten - zoowel in de lage als in de hooge landen der tropische gewesten mogelijk zijn, en tot bloei kunnen geraken;
2e.	dat tot het doen gelukken dier nederzettngen een verstandige, langdurige voorbereiding van het terrein, eene verstandige keuze van het terrein en van de kolonisten, beleid en overleg, evenals bij elke menschelijke onderneming, absoluut noodzakelijk zijn;
3e.	dat tegenspoeden in den aanvang niet mogen afschrikken, en dat ook hier, evenals overal de aanhouder wint.

‘Het is zeer zeker een hoogst opmerkelijk en belangrijk feit’, zegt Dr. Van der Plaats^*), dat nog tegenwoordig in Suriname een kolonie Hollandsche boeren van blank ras en Arischen oorsprong leeft, die zijn aanzien dankt aan eene door de Nederlandsche Regeering gesteunde en in de jaren 1842-1845 ondernomen emigratie naar Suriname, met het doel aldaar, zoo mogelijk, een blijvende kolonie te vormen. Ofschoon de sterfte onder de toenmaals geëmigreerden in de eerste jaren hunner vestiging zeer belangrijk is geweest, en dientengevolge die poging tot kolonisatie, vermoedelijk door gebrekkige voorbereiding, keuze van een ongeschikte landstreek en onkunde van de eischen der gezondheidsleer in tropische gewesten, geheel mislukt moet worden geacht, zijn toch nog een zeker aantal menschen en gezinnen overgebleven, die zich door verplaatsing naar een ander deel van Suriname niet alleen hebben kunnen handhaven, maar ook later weder in

*) De kolonisatie van Guvana, Fred. Oudschans Dentz, Koloniaal Tijdschrift, Maart 1917, No. 3, bldz. 322-323.

**) Frederik Wilhelm Rudolf Horstman, zie geschiedkundig overzicht van het onderzoek naar de Flora van Suriname, bulletin Koloniaal Museum Haarlem No. 38 en de aanvulling daarop van F.O.D.

*) De invloed van tropische gewesten op den mensch. Haarlem 1894, bldz. 57.

**) Alsvoren, bldz. 68-69.

*) De acclimatisatie en kolonisatie in tropische gewesten. De ‘Amsterdammer’, weekblad voor Nederland, Nos. 1611 en 1612, van 10 en 17 Mei 1908.

[p. 109]

aantal zijn toegenomen, zonder zich noemenswaard met andere min of meer gekleurde rassen te vermengen.

Men mag hieruit wel opmaken, dat de nog levende en in de nabijheid van Paramaribo wonende Hollandsche kolonisten in voldoende mate zijn geacclimatiseerd, om voor uitsterven te worden behoed.’

Wij brengen de afstammelingen dezer pioniers onze eerbiedige hulde.

Op 21 Juni 1895 vierden zij het 50-jarig jubileum, nu is het reeds een herinnering van drie kwart eeuw.

Het Bestuur van Suriname heeft besloten om enkele boerenzoons op Gouvernementskosten naar Nederland te zenden, teneinde daar eenige jaren op een boerderij te laten werken, om, verrijkt met kennis en ervaring, terug te keeren naar Suriname. Mogen er velen volgen en aldus worden goedgemaakt aan de Hollandsche boeren wat men aan hen is te kort geschoten.

De Boeken-Commissie van het A.N.V. heeft gezorgd voor de tot standkoming eener eenvoudige boekerij. Zoo zullen zij geestelijk en materieel gesteund en gesterkt worden.

FRED. OUDSCHANS DENTZ.

Naschrift:

Even voor het afdrukken van Neerlandia bereikte ons omtrent de plechtigheid het volgend bericht:

Des ochtends had op de boerderij van den heer Van Brussel de feestviering plaats. Genoodigden waren, behalve de waarn. Gouverneur en gezelschap, het Bestuur van de Groep Suriname van het A.N.V. en de Kerkeraad van de Ned. Herv. Gemeente.

De heer Loor, voorzitter van de Vereeniging ‘De Nederlandsche Kolonist’ heette de aanwezigen welkom, waarna de heer Leys de feesterede hield.

De waarn. Gouverneur deelde de gedenkpenningen van het A.N.V. uit en nam daarna het woord om de Vereeniging te verrassen met de mededeeling, dat het Bestuur f 600. - zal bijdragen in de kosten van de loozing van terreinen, die de Vereeniging onder handen zal nemen.

's Avonds waren de kolonisten de gasten van het Algem. Nederl. Verbond.

Wij komen op de feestviering terug.

Red.