Onderwijs in Nederlandsch.
Onder dit opschrift schrijft P.J. G(erke) te Buitenzorg d.d. 27-8-'19 in de Indische Stemmen een artikel, waaraan het volgende is ontleend:
Het Alg. Ned. Verbond, dat de verspreiding van kennis van de Nederlandsche taal in de koloniën tot statutairen plicht heeft, doch zich te lang reeds aan deze taak onttrok en ook overigens schier nog niet tot sociale werkzaamheid is gekomen, heeft in de laatste jaren gemeend de rol van een dergelijk instituut te kunnen vervullen. Het Groepsbestuur heeft n.l. het werk van de Afdeeling Buitenzorg, welke in 1912 overging tot de inrichting van een volledigen leergang in de Nederlandsche taal en tot opleiding voor het zg. kleinambtenaarsexamen, waartoe de jongelieden, die van de zg. volksscholen komen, op vertoon van hun certificaat en tegen betaling van een gering schoolgeld (f 1.25 p.m.) toegang hebben, nadat die afdeeling in 1915 een dergelijken cursus te Soekaboemi had geopend, in 1917 overgenomen en de grondslagen gelegd voor een organisatie uit zijn midden, welke de oprichting, de algemeene administratieve leiding en het algemeen beheer van Nederlandsche leergangen in den Archipel tot taak heeft.
Deze organisatie maakte de opening mogelijk van Nederlandsche leergangen op Java:
| in 1917: |
te Cheribon, Poerwakarta, Bandoeng, Tjiandjoer, Tjiamis, Soerakarta, Salatiga, Semarang, Japara, Tjimahi. |
| in 1918: |
te Serang, Garoet, Tasikmalaja, Tjilatjap, Poerbolinggo, Djokjakarta, Madioen, Ponorogo, Ngandjoek, Kediri, Modjokerto, Bondowoso. |
| in 1919: |
te Poerwokerto, Koetoardjo, Poerworedjo, Temanggoeng, Magelang, Toeloengagoeng, Soerabaja, Malang, Mr. Cornelis, terwijl binnenkort zullen volgen:
Batavia, Blitar, Keboemen, Pasoeroean, Probolinggo, Tjitjalengka en wellicht ook Gombong. |
In de Buitengewesten:
in 1918: te Padang, Padang Pandjang, Solok en Fort de Kock;
in 1919: te Makassar, Padang Sidempoean en Tandjoeng Pinang.
Te Semarang, Djokja, Bandoeng, wellicht ook te Batavia zijn of worden twee leergangen gevestigd, te Bandoeng bovendien een afzonderlijken voor meisjes. Het aantal leerlingen per cursus wisselt af van 70 tot 280.
Deze organisatie had aanvankelijk aarzelend, later ten volle de medewerking van de onderwijs-autoriteiten, in het bijzonder van de Inspectie van het H.I.O. en de Regeering bekroonde haar voorloopigen arbeid door voor de vaststelling van een stel, over het algemeen vrijgevige, doch niet geheel volledige, subsidiebepalingen, een post uit te trekken op de Indische begrooting voor 1919, welke door Volksraad en Staten-Generaal werd overgenomen.
Of er bereids successen kunnen worden geboekt? d.w.z. of het doenlijk is gebleken om jongelui, die van 5-8 uur per week Nederlandsch taalonderwijs - en in de hoogere klassen ook rekenen - krijgen, in 4 tot 5 jaar tot het doel te brengen? In Buitenzorg en Soekaboemi is inderdaad de proefhoudendheid van school- en leerplan gebleken; elders kon dit nog niet het geval zijn. Wel werden op scholen, die reeds dadelijk een vierde klasse openden, goede resultaten bereikt met de in '18 en '19 afgenomen kl. ambt.-examens, doch daaraan namen deel cursisten-schipbreukelingen van H.I.S. en zij die op z.g.n. (oude) 1ste klas scholen gingen en dus niet genoeg Nederlandsch kregen om zonder verderen steun een diploma te verwerven, dat hen in den bestaansstrijd verder kan brengen.
Het bestek van dit artikel laat voor verdere uitweidingen geen ruimte. Doch het hier gememoriseerde moge voldoende zijn om van het, tot dusver vrijwel in stilte verrichte werk van het A.N.V. voor de verschaffing van onderwijs in het Nederlandsch, een oppervlakkigen indruk te geven. Eenige bekendheid daarmee is te meer gewenscht, nu op 2 Sept. a.s. in de H.I.S. op Pintoe Besi te Batavia, een Nederlandsche cursus zal worden geopend, waarvoor zich bereids.... 370 leerlingen deden inschrijven.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd