Neerlandia. Jaargang 22

Eenvoudige hulde aan Oud-Minister Loudon.

4 Oct. had de overhandiging plaats van het huldeblijk, Jhr. Dr. J. Loudon, oud-minister van Buitenlandsche Zaken, door bemiddeling van het Alg. Ned. Verbond namens vele Nederlanders aangeboden.

Te half vier hadden de meeste leden van het Hoofdbestuur en familieleden van Z. Exc. zich te zijnen huize vereenigd en nam de Alg. Voorzitter van het A.N.V. het woord. Het voornaamste der toespraak volgt hier:

Hooggeachte Heer Loudon, dames en heeren,

Voor zoover mij bekend is, is het doel waarmee het Hoofdbestuur van het A.N.V. hier aanwezig is, eenig in onze parlementaire geschiedenis. Maar de omstandigheden, waaronder U gedurende het grootste gedeelte van Uw ministerschap Buitenlandsche Zaken heeft moeten leiden, waren dan ook zonder weerga. Van de eerste dagen af, dat het allerwege dreigende gevaar zich voor U begon af te teekenen, tot den laatsten dag van Uw Ministerschap toe, is het geweest één onafgebroken reeks van de grootste moeilijkheden, die elk voor zich in ernst de som van alle moeilijkheden heeft overtroffen, waaraan Uwe voorgangers het hoofd hebben moeten bieden.

Het kon niet anders zijn dat de last, plotseling op Uwe schouders gelegd, onevenredig was aan Uwe scholing. Niet echter onevenredig aan die van U alleen. Niet ook alleen aan die der overige bewindsmannen in ons land, maar aan die der bewindsmannen van bijna de geheele wereld. Hoe zoude scholing hebben kunnen zijn, waar in zoo verbijsterende mate overal en telkens opnieuw ervaring bleek te ontbreken? Rijpe, veelzijdige ervaring toch, van zich I zelf of van anderen, is ten slotte de eenige betrouwbare leermeesteres. Het volmaakte te eischen in omstandigheden als die wij hebben doorleefd en nog beleven, is schromelijke overschatting van menschelijk vermogen.

Wat in hunne benarring de Nederlanders van hunne leiders mochten eischen, was dat deze met eene zelfkennis, die hun tot eere zou strekken, hunne taak zouden overdragen aan anderen, of dat zij, bouwende op hunne krachten, zich onvoorwaardelijk, zonder de minste beperking, zouden wijden aan het landsbelang en aan het landsbelang alleen, dat zij zich zouden betoonen mannen in de grootste gevaren het vertrouwen waardig eener geheele natie. En het is een hoogst verblijdend verschijnsel geweest, dat waar onze geheele regeering jarenlang eene waardeering heeft gevonden, die slechts tijd zal behoeven om te groeien, het volk niet het minst zijn vertrouwen schonk aan U, op wiens schouders een bovenmatig zware last ging rusten. Het Nederlandsche Volk wist dat het in U een man bezat op den hoogsten uitkijk, die als een trouwe wachter waakte voor de handhaving onzer strikte onzijdigheid, zooals deze op het oogenblik zelf dat de oorlog losbarste, door onze regeering met onmiskenbare duidelijkheid was uitgevaardigd. Die verklaring was uit het hart gegrepen van alle rechtgeaarde Nederlanders. Wij zijn een volk van vrede, wij hoeden van ouder tot ouder dien kostbaren schat, voor welks duurzaam bezit millioenen buiten onze grenzen thans strijden, die zij nog moeten veroveren door als men zegt, alle neiging tot verstoring dier zegening voor goed te onderdrukken en de menschheid een tijdperk van grooter geluk te doen ingaan. Het Nederlandsche volk kan zich hier indenken in andere begeerte dan die naar vrede en vrijheid; zonder vrede en gelijkheid kan het in onafhankelijkheid niet bestaan, zij zijn het zinnebeeld geworden onzer natie.

Maar niet alleen van onze natie alleen; van allen die, verspreid over de geheele wereld, van Nederlandsche afkomst zijn, want die hebben dezelfde idealen behouden, die ons kleine volk kenmerken. Voor onze vrede en vrijheid strijdende, hebt gij gesteeden voor de hoogste belangen van den geheelen Nederlandschen stam. Op dat standpunt heeft het Hoofdbestuur van het A.N.V. zich geplaatst, toen het den voorgang nam tot deze oprechte maar eenvoudige hulde. Het wist bovendien beter dan menig

[p. 146]

andere, hoezeer gij ook op wijder terrein U Nederlander gevoelt.

Voorwaarde echter van vrede en vrijheid, is handhaving van het recht in de verhouding tot andere volken, het volkenrecht. Gij hebt het vertrouwen van Uw volk gewonnen en behouden door van meet af het recht tot richtsnoer te nemen voor al Uwe bestuursdaden, het ongeschrevene en het geschrevene recht, tegenover beide strijdende partijen.

Niemand kan ontkennen, dat het U in de meeste gevallen is gelukt door degelijke rechtskennis en groote scherpzinnigheid Uw moeilijk standpunt te handhaven, en de hoogste belangen van ons volk tegen duurzame inbreuk te vrijwaren. Wat daarbij zoo weldadig aandeed, dat was de zekerheid dat hetgeen gij deedt, altijd eerlijk was, op den man af, zonder zweem van kronkeling; dat Uw liefde voor het recht niet was een schijn, maar door en door echt; dat het was een afspiegeling van Uw karakter; dat al Uwe uitingen als Minister Uw rondheid, eenvoud, betrouwbaarheid, Uw vrank en gul woord, tot synthese hadden Uwe geheele persoonlijkheid.

Dat is de reden waarom het Nederlandsche volk van U is gaan houden.’

Daarna ging de voorzitter over tot overhandiging der vele blijken van genegenheid, dankbaarheid en hulde, welke uit alle oorden van het land, uit alle rangen en standen onzer samenleving tot zelfs uit het buitenland bij het Hoofdbestuur waren ingekomen en vervat zijn in een door den heer Georg Rueter ontworpen mahoniehouten kist. Deze sierkunstenaar heeft de moeilijkheid om het stugge materiaal der duizenden naamkaartjes tot een aesthetisch geheel te vereenigen, kunstig opgelost. De kist is in doorschijnend zwart beschilderd met uitsparing van het ornament, dat dus de bruine houtkleur vertoont. Dit ornament is spaarzaam met rood en geel verlevendigd.

De oorkonde, geteekend op Japansch papier en gebonden in rood-leeren band met goud bestempeld is uitgevoerd door Mej. N. Donath te Baarn en luidt als volgt:

‘Toen in Juli 1918 de dag nabij scheen, waarop Jhr. Dr. J. Loudon zijn ministerschap van buitenlandsche zaken zou neerleggen, hebben, op voorgang van het Hoofdbestuur van het Algemeen Nederlandsch Verbond, de navolgenden uiting gegeven aan hun gevoelens van dankbare bewondering voor de wijze, waarop deze staatsman in de afgeloopen oorlogsjaren heeft gestreefd naar vrijwaring van onze hoogste lands- en stambelangen, door handhaving tegenover de beide strijdende partijen van de beginselen van het volkenrecht.’

De heer Loudon gaf in zijn antwoord op de toespraak te kennen, hoezeer hij den geest van deze huldiging op prijs stelt. Geen onderscheiding, welke ook, had den oud-minister meer voldoening kunnen schenken, dan dit bewijs van waardeering, komende van zoovele Nederlanders, dat hij er de bevestiging in vond van het vertrouwen, dat, naar hij inderdaad gevoeld had, het Nederlandsche volk hem gedurende de laatste vijfjaren geschonken had. Met hart en ziel had hij zijn taak vervuld, gesteund door zijn collega's, zeer in het bijzonder door dien niet genoegzaam hoog te schatten staatsman, Mr. Cort van der Linden. Geschraagd door dat vertrouwen had hij niets dan zijn plicht gedaan, door te streven naar het behoud onzer zelfstandigheid te midden van den geweldigen strijd om ons heen, door bovenal het recht hoog te houden en de strijdvoerenden te overtuigen, dat er tegenover Nederland geen reden bestond voor wantrouwen, die bron van zooveel kwaad tusschen natiën. Dank zij het initiatief van het Hoofdbestuur van het Algemeen Nederlandsch Verbond was hem een onvergetelijk blijk gegeven van de waardeering van het Nederlandsche volk.

Diep erkentelijk nam de oud-minister het zoo eigenaardig en treffend huldeblijk in ontvangst.

Schriftelijk heeft de heer Loudon deze erkentelijkheid nog eens herhaald in het volgend schrijven, dat tevens zijn dank aan alle deelnemers vertolkt:

's-Hage, 10 October 1918.

Den Heer Voorzitter

van het Algemeen Nederlandsch Verbond,

Hooggeachte Heer, Dordrecht.

Mag ik op gevaar af in herhaling te treden van hetgeen ik U den 4den dezer mondeling te kennen gaf, U als Voorzitter van het Algemeen Nederlandsch Verbond, mijn diepgevoelden dank komen betuigen voor de treffende hulde, die U mij op dien dag, met Uwe medebestuursleden, namens zoovele landgenooten gebracht heeft‘

De woorden door U gesproken, de vorm waarin het huldeblijk vervat was, de geest der huldiging zelve en het waardeerend vertrouwen dat er uit sprak, hebben mij zeer diep getroffen.

Gaarne zou ik aan ieder dergenen wier naamkaartje ik in de fraaie kist, welke U mij aanbood, mocht vinden en ook aan hen, die zich later rechtstreeks daarbij aansloten, individueel mijn dank willen betuigen. Waar zulks mij echter wegens het groot aantal moeilijk uitvoerbaar bleek, meen ik een beroep op Uwe vriendelijke tusschenkomst te mogen doen om, zoo mogelijk door middel van het orgaan van het Alg. Ned. Verbond, allen te doen weten hoe levendig ik hunne attentie gewaardeerd heb.

Met de meeste hoogachting,

Uw zeer dw.

(w.g.) J. LOUDON.