Neerlandia. Jaargang 20

[p. 178]

Taalcommissie.

Weest Nederlanders, ook in Uw taal!

De Commissie strijdt niet tegen het gebruik van vreemde woorden en uitdrukkingen, die niet of moeilijk vertaald kunnen worden;

strijdt niet tegen het juist en verplichte gebruik van vreemde talen;

maar

wekt elken Nederlander op tot het gebruik van Nederlandsche woorden en uitdrukkingen, die in den regel even goed zijn als de vreemde, waaraan men uit achteloosheid of gemakzucht is gewoon geraakt;

wekt elken Nederlander op, om in brieven, aankondigingen, rekeningen, winkelopschriften enz. de voorkeur te geven aan het Nederlandsch.

Prof. Dr. J. Verdam, Leiden, voorzitter.

Marc. Emants, 's-Gravenhage, onder-voorz.

W.F. Gerdes Oosterbeek, 's-Gravenhage, secretaris.

Mej. Dr. C.C. van de Graft, Utrecht.

Dr. M.A. van Weel, 's-Gravenhage.

Brievenbus.

De Commissie ontvangt gaarne mededeelingen omtrent het misbruik van vreemde woorden en uitdrukkingen aan het adres: 2de Schuytstraat 247, 's-Gravenhage.

Die mededeelingen zende men dus niet naar het Hoofdkantoor te Dordrecht. Inzenders wordt beleefd verzocht naam en woonplaats te vermelden en hun bijdragen zoo mogelijk persklaar in te zenden; dit verlicht het werk der Commissie en heeft bovendien het voordeel, dat de inzendingen geheel volgens de bedoeling der inzenders in Neerlandia komen.

* _* *

Depôt bag age

leest men in onze spoorweg-stasions bij het vertrek waar men reisgoed in bewaring kan geven, en aan ieder stuk wordt een briefje gehecht met het gedrukte opschrift: ‘Bagage-depôt’.

In Vlaanderen leest men in de stasions: ‘Bewaring van reisgoed’.

Zou het niet goed zijn, alle tekortkomingen op taalgebied van onze spoorwegmaatschappijen te verzamelen, en het A.N.V. te verzoeken, een poging tot een algemene verbetering in deze tijd van nasionaal voelen bij de maatschappijen te doen?

P. VAN MEURS.

Ja, dat denkbeeld lijkt ons best.

* _* *

Lijkverbranding. Crematie.

Nauweliks heeft de Vereeniging voor lijkverbranding, later V.v. facultatieve lijkverbranding haar doel bereikt, en deed de lijkverbranding haar intrede in onze samenleving in een werkelik verrassende mate, of terstond heeft ons volk naar een vreemd woord gezocht, om de zaak aan te duiden. Zo deed het ook toen strandwegen (boulevards) werden aangelegd, slachthuizen (abattoirs) werden opgericht, de Nederlandse onzijdigheid (neutraliteit) werd afgekondigd.

In de vele berichten en aankondigingen van lijkverbrandingen te Velzen die wij in de laatste paar jaar te lezen krijgen, werd, naar ik meen, geen enkele maal van verbranding gesproken. Nu las ik weer in een overlijdensaankondiging (19 Junie): De Crematie zal plaats hebben Dinsdag a.s. 12 uur te Driehuizen., en in een doodsbericht (20 Junie): De crematie is vastgesteld op Woensdag e. k. te Westerveld.

Zou hier alleen onze voorkeur voor het vreemde, onze lust om deftig (niet voor allen begrijpelik) te zijn, als verklaring moeten gelden? Misschien komt er in dit biezondere geval nog iets anders bij. Het is ook een Nederlandse eigenschap, om dingen die een enigszins schokkende aard hebben, met een vreemd, liefst Frans woord, aan te duiden. (Hoe zouden de arme Fransen met hun gemis aan talenkennis het wel moeten stellen, als zij een zelfde overfijngevoeligheid bezaten). Zo spreekt men van chemise, pantalon, troisième, négligé, transpireren, faeces en veel dergelijks op het gebied van de verwijdering uit het menselik lichaam van de verbruikte stoffen en van het geslachtsleven. Ik acht het niet onmogelik, dat men, ook om het altijd enigermate wrede denkbeeld van de snelle vernietiging van het stoffelik overschot, een vreemd woord ter bemanteling heeft gezocht, hoewel het daarom niet minder dwaas en ongepast tegenover onze taal blijft.

P. VAN MEURS.

* _* *

Festival.

De opwekking van de Taalcommissie tot het gebruik van Nederlandsche woorden, ‘die in den regel even goed zijn als de vreemde, waaraan men uit achteloosheid of gemakzucht is gewoon geraakt’, is gelukkig ook doorgedrongen tot den verren Zuidoosthoek van Drente.

We zouden te Emmen dezen zomer een ‘festival’ van gemengde zangvereenigingen houden. Daar komt echter niets van, aangezien met algemeene instemming van hen, die ter bespreking van een en ander vergaderden, een voorstel is aangenomen, om een zangersfeest voor te bereiden.

Emmen.

De J.

* _* *

Nederlandsch in Nederland.

Ter kostelijke illustratie van ons artikeltje onder bovenstaand opschrift, toonde een onzer lezers ons een briefkaart, ontvangen van zijn werkster, welke kaart aan het hoofd deze merkwaardige woorden vertoont: ‘La Hajeij’...

Bedoeld is blijkbaar het Fransche ‘la Haye’, dat natuurlijk veel deftiger is dan het doodgewone Nederlandsche ‘den Haag’...

Waarom maken de menschen zich toch zoo belachelijk?!

(Haagsche Crt.)

* _* *

Mejongvrouw(e).

Een onzer lezeressen vroeg ons, of deze titel in ons land bestaat en welke waarde hij dan heeft.

Als antwoord op die vraag diene, dat Mejongvrouw(e) in ieder geval moet zijn Mejonkvrouw en deze titel alleen geldt als schriftelijke aanspraak voor ongehuwde dames van adellijken huize. Dat vele dames bezwaar hebben tegen Mejuffrouw; weten wij. Indien deze dames eens toepasten, wat een andere belangstellende lezeres ons aan de hand deed?

Deze laat op haar naamkaartje Mejuffrouw (c.q. Mad.elle) weg en heeft gedrukt staan: haar roep- en familienaam. Als ze aan kennissen schrijft, doet zij hetzelfde en zet er Mejuffrouw voor, terwijl ze haar eigen brieven onderteekent, zooals ze op haar kaartje heet. Is het juist niet echt burgerlijk (schoonmaaksters e.d. doen 't bij voorkeur), wanneer iemand onderteekent Mejuffr. N.N.? En wat zou men er van zeggen, indien een heer op zijn kaartje liet drukken b.v. De WelEdelGeb. Heer ............?

* _* *

[p. 179]

Attentie s.v.p.!

L.S.

Wij brengen hiermede onder Uwe geëerde aandacht, dat de verbruikers van Munt-Electriciteit
geheel vrijgelaten
worden in de keuze van hun leverancier voor

Lampen, Ornamenten en Glaswerk, en noodigen wij Ubeleefd tot een bezoek aan onze Magazijnen uit, alwaar een flinke collectie tegen

scherp concurreerende prijzen wordt tentoongesteld.

Alvorens tot bestelling over te gaan wende men zich tot ons voor een begrooting der afmonage.

Aanbevelend en hoogachtend,
Uw Dw. Dr.,

* * *

* _* *

In 't hartje van Nederland Nederlandsch??

Bad-Hôtel Baarn (Hollande). Menu du 31 Mai.

* _* *

........................, :-: La Haye,
Rue de St. Jacob ... - Téléphone ...
Fruits Primeurs et Légumes.

Adresse-Télegraphique: ............... - La Haye.

Wat te zeggen van dit briefhoofd? Voor nietHagenaars diene, dat de ‘Rue de St. Jacob’ het bekende Jacobsstraatje is, een onoogelijk klein straatje, loopend van het Spui naar de Wagenstraat, in de onmiddellijke nabijheid van de Gedempte Gracht. De bedoelde handelaar is ook wel bij vele Hagenaars bekend, n.l. als een doodgewone fruithandelaar en -venter.

F.D.

* _* *

Een hedendaagsch Babylon!

‘De Zondagsbode’ voor Zandvoort, Aerdenhout, Bloemendaal en Overveen van 14 Mei 1916 bevat o.m. de volgende aankondigingen:

Delicatesse is petit Pain Noirs - bereidt uit - ingredienten. - Huis eerste Rang. - Chapellerie, Lingerie-Broderie. - 1ste Rang Huis. Natuurlijk ook: Confiseur, Cuisinier, Glacier. - Kruitnoten (van 't Wester- of Oosterfront?) - en, hoe flink in den toon: coiffeur-dameskapper (een en dezelfde man?). Of is dit laatste een aanduiding voor de stelling, dat, wie de vrouw wint, het volk heeft?

* _* *

Te Arnhem:

Maison de Coiffure. - ........................

Spécialité de postiches, imitant parfaitement la nature.

Cheveaux de toutes nuances et de première qualité.

Ondulation Marcel et à l'eau.

Articles de luxe et de toilette à grande choix.

Bouquets de Corsage, Jais, Eventails.

Magasin de parfumeries des premières maisons.

Parfums à la Mode de: Coty, Houbigant, Guerlain, d'Orsay, Lenthéric etc.

Bath-Salts ‘Morny’.

* _* *

Holland op z'n malst!

Chice Kamers. Zeer net ingericht, geh. vrij, stille omg., direct te aanvaarden.

(Avondpost).

* _* *

‘Die Haghe-Spelers’, zeker toch wel als een zuiver Nederlandsch tooneelgezelschap bedoeld en zich ook als zoodanig aandienend, zendt in de hofstad brieven rond, die op 't adres vermelden: ...... Esq.!

Of tart(en) E.V. de voorstanders van de taal, welke zij zoo mooi vertolken?

* _* *

Holland op z'n best!

Uit de openingsrede van Dr. A. Sikkel Azn. van de Jaarvergadering der Nederl. Mij. tot Bev. der Geneeskunst halen we met groote instemming het volgende aan; tevens wekken we nog eens allen, die de wetenschap beoefenen, op, dit zeer lofwaardig streven - ook het onze - te steunen.

‘Ervaring zij dus de machtige kenbron van onze wetenschap en kunst. Logische verwerking van zintuigelijke waarneming naar grondslag een dagelijksche eisch. Maar ook afleiding uit algemeenheid, verbeelding haar niet te onderschatten helpsters.

Wie over wetenschappelijk denken spreekt, kan niet geheel zwijgen over de beteekenis van het woord. Alle denken is gebonden en gevormd aan het woordbeeld, dat voertuig en inhoud er van is. In zuiverheid van denken, in zuiverheid van oordeel is begrip van het woord voorondersteld. En omdat geen woord in zijn beteekenis en zijn vermogen zóó gekend en doorvoeld kan worden als het woord der moedertaal, moet in Nederlandsche gedachten, Nederlandsche ervaringsoordeelen, het begrip van het Nederlandsche woord voorondersteld zijn. Wie niet streeft naar begrip van eigen taal, veronachtzaamt het hoofdmiddel om te komen tot zuiverheid van denken.

Wie het zelf niet ontdekte wat voortreffelijke taal de onze is voor vorming en uitbeelding van wetenschappelijke oordeelen, voor nauwkeurige redevorming en redegeving, die behoeft zich niet eens te laten voorlichten door hen, die in nieuwen tijd uit volksbesef voor haar strijden.

Hij moge, uitsluitend met wetenschappelijk inzicht, luisteren naar twee beroemde landgenooten uit den tijd van Hollands opkomst.

Ik noem Simon Stevin, Maurits' leermeester, den kwartierrneester-generaal in het leger der Unie, den pittigen Vlaming, den grooten wiskundige zijner dagen, en Hugo de Groot.

Hugo de Groot, Hollander in merg en been, maar erkend als latinist bij uitnemendheid, onverdacht getuige dus, scheen onze taal toe als ware zij uitgedacht door de wijste lieden, opdat de regelen der wetenschappen in de woorden van deze taal zouden geleerd worden, welke taal in het eigendommelijke van oneindig veel woorden alle anderen ver achter zich teruglaat. En Stevin, na de geschiktheid van het Grieksch voor de “wisconste” te hebben aangetoond, dat zij de “'t saemvouging corter en ghewisser heeft.” acht het Nederlandsch gene nog te overtreffen, omdat zij de “'t saemvouging corter en ghewisser heeft”.’

(Het Vaderland.)

* _* *

Uit de Bussumsche Courant drukken wij de volgende advertentie over, die toch zeker wel onder Holland op z'n malst mag gerekend worden:

Patisserie d'Amsterdam. 9 maal bekroond met medailles.

Beveelt zich beleefd aan voor de levering van Gelegenheidsgebak volgens elke opgave.

Vraag mijne assortiment Fantasie-Banket.

Aanbevelenswaardig zijn de Amsterdamsche Padvinders, 14 cent per ons.

Specialiteit in Relichieusse's en Rhum-Crem-Thompoucès.

Minzaam aanbevelend,

Maison ............

Leden van 't Algem. Nederl. Verbond gedenkt ‘Volksopbeuring’!