Neerlandia. Jaargang 20

Deventer aan den IJsel.

Wie verre reizen doet... maar, zijn het alleen de verre reizen, die stof geven voor vertellingen aan den haard? Ik deed zelf heel wat reizen, verre ook, maar verzuimde evenmin in de naaste omgeving rond te trekken en zou heel wat kunnen verhalen van wat vrij dicht bij honk ligt.

Een goede gewoonte dank ik menig aardig kijkje in het volksleven; zij leerde mij vele mooie hoekjes kennen in weinig bezochte plaatsen, verlevendigde de herinnering aan geschiedkundige gebeurtenissen, mij slechts bekend uit vervelende schoolboeken.

Die gewoonte is: ten eerste, om iets omtrent de historie na te slaan van de plaatsen, waar men komen zal; ten tweede, om buiten de vergaderuren of die, welke voor ‘zaken’ bestemd zijn, nog een paar uren vrij te houden voor ‘indrukken’.

Kwam ik in een plaats waar ik vermoedelijk nooit weer zou komen, dan had ik er steeds eenigen tijd voor over om rond te wandelen, het stadje van alle kanten te bekijken; hier een mooi geveltje, daar een oude poort, ginds een fraai riviergezicht. Zoo leerde ik menige plaats kennen.

Straks, als de leden van het A.N.V. opgaan ter vergadering naar Deventer, zullen velen nauwkeurig hun spoorboekje nasnuffelen en becijferen, hoe zij ‘juist op tijd’ voor de officieele ontvangst kunnen aankomen en des Zondagsmorgens, na wellicht onvoldoende uitgerust te zijn (men maakt het in Deventer graag laat, als er gasten zijn), zoo spoedig mogelijk weer huistoe kunnen gaan.

Mogen zij mijne goede gewoonte volgen en iets meer naar huis meebrengen dan een echte Deventer koek, die men, dank zij het handelsdoorzicht der fabrikanten ook heel goed elders kan krijgen.

Deventer is inderdaad de moeite waard om er wat langer te blijven, de oude Hanse-stad, wier bewoners Stokvisschen genoemd worden ter herinnering aan den levendigen handel in gedroogde kabeljauw, die er lang geleden rechtstreeks per schip uit Noorwegen werd aangevoerd.

De gunstige ligging aan den IJsel deed Daventria reeds eeuweit her een belangrijke rol spelen in het handelsverkeer. In 896 zou er al tol geheven zijn, terwijl er ook omstreeks dien tijd van een munt sprake was.

De Muntengang met Muntentoren, alhcewel van veel lateren tijd, herinneren hieraan. Een paar

[p. 59]

trouwe stedelingen redden dit aardige torentje en zijn omgeving van een anders wissen ondergang.

Heeft men den Muntengang bezocht, dan wandele men den heuvel op, waar thans de traaie Berg- of St. Nicolaaskerk staat; zij behoort tot de allerfraaiste en belangrijkste kerkgebouwen in wijden omtrek. Van den Berg komt men nu veel gemakkelijker naar den Penningshoek, waar een poort uit de zestiende eeuw toegang geeft tot de (moderne) Doopsgezinde kerk.

Hier en daar ziet men op den Brink een mooien gevel; dien van het huis in ‘de drie vergulden herinck’ zal men terecht bewonderen. Als heerscher over het plein staat daar de trots van Deventer's burgers uit de 16de eeuw, de mooie Waag.

Door een der tallooze nauwe straten van de stad komt men op het Kerkhof, met de Groote of St. Lebuïnuskerk, het Stadhuis - vergeet niet er Gerhard ter Borch's beroemde: Deventer Magistraat van 1667 te gaan zien en DeVier Evangelisten van Hendrik ter Bruggen - en de oude Stadsherberg, later Landshuis, thans Politiebureau, met haar sierlijken gevel.

De St. Lebuïnuskerk, met haar Gothische hallen en Romaansche Krypt stamt uit de 15de eeuw. Ter zijde van de hoofdkerk ligt de ruïne van de Mariakerk, reeds sedert meer dan 300 jaren gedeeltelijk gesloopt.

Van deze kerk wandele men naar de Roomsch-Katholieke Broederenkerk, uit het begin der 14de eeuw, waar veel U zal spreken van beroemde mannen als Lebuïnus, Radboud, Geert Groote en Flores Radewijnsz.

De Singels, Onder de Linden, met aan de overzijde der rivier het zeer fraaie park en de Stadsweiden met de speelplaatsen van het sportlievend Deventer, geven weer een gansch anderen kijk.

De IJsel met zijn nu eens traag stroomend water van de Duitsche landen, dan weer snelvlietenden breeden stroom, geeft nog altijd het eigen beeld, dat Deventer van alle andere steden onderscheidt, als daar de zon door den morgennevel schijnt of des avonds over vele honderden meters de vroolijke lichtjes den oever met een glinsterende lijn afteekenen. De IJsel geeft Deventer haar schoonheid, zooals het haar gaf, heur bestaan en heur bloei.

Twello, Febr. 1916.

W.J. LUGARD.