Neerlandia. Jaargang 19

Alkmaar's doophek in Londen.

In het bekende ‘Jaarboek der Vereeniging voor Nederlandsch-Luthersche Kerkgeschiedenis’, deel VI, dezer dagen verschenen, plaatste de redacteur, prof. dr. J.W. Pont, een opstel, waarop ik de aandacht van de lezers van ‘Neêrlandia’ vestigen moet. Niet voor hun of mijn genoegen. Want het door dr. Pont verhaalde is beschamend voor onzen nationalen trots. Maar het kan dienen om ons waakzaam te houden tegenover het kwaad, waarvan wij weder een voorbeeld onder oogen kregen, en dat is schandelijke onverschilligheid voor Nederlandsche kunstschatten. Het genoemde opstel is ook van belang voor onze kerkgeschiedenis, maar daaraan ga ik hier voorbij. Waarop het thans aankomt is, kort oververteld, aldus. In het jaar 1692 kreeg de Luthersche gemeente te Alkmaar een nieuw kerkgebouw. Bij die gelegenheid schonken drie gemeenteleden een prachtig gesneden eikenhouten doophek, met koperen bogen boven de deuren, die elk in het midden een prachtig bewerkten zwaan dragen, met een allersierlijksten koperen lezenaar en twee kandelaars - het geheel een meesterstuk van vaderlandsche kunst. In het jaar 1875 vond de toenmalige predikant, dat het er nu lang genoeg had gestaan. Het doophek verhuisde naar de consistorie-kamer - vier jaren later verkocht de kerkeraad het aan een antiquaar voor f 285.- deze verkocht het aan een Engelschman - uit diens boedel kwam het in het Albert- en Victoria-museum te

[p. 106]

Alkmaar's verkwanseld doophek in een Londensch Museum.

Londen. En dáár ontdekte dr. Pont het, bewonderde het, ging onderzoeken en kwam zóó tot de kennis, die hij ons daarna mededeelde. Eene fotografie geeft ons een indruk van den schat, dien wij eens bezaten. Dr. Pont doet zijn verhaal in zeer gematigde termen, zoekt zelfs naar verontschuldiging, maar één ding verklaart hij toch niet te begrijpen: moest het hek weg, waarom het dan aanstonds verkwanseld? Had het niet kunnen worden aangeboden aan een onzer musea en aldus voor het vaderland zijn bewaard? Thans hebben wij ons te schamen over zoo weinig eerbied en liefde voor de kunst der vaderen.

Zoo is het, en wij mogen het nog wel krasser zeggen. Wat te Alkmaar geschiedde is eene ergelijke openbaring van die doodsche onverschilligheid voor nationale glorie, die zich alleen nog even opricht als er met den verkoop van een stuk, dat tot die glorie bijdroeg, een zoet winstje te behalen valt. Sinds werd dat wel anders. Met groote dankbaarheid gedenken wij (ik schrijf dit op den zestigsten verjaardag van dr. Bredius) wat in onze dagen velen doen tot behoud onzer kunstschatten. Maar daarom is dr. Pont's waarschuwing nog niet als een vechten tegen windmolens. Nog leeft onder ons diezelfde Jan Salie, die maling heeft aan roemrijke tradities, geen oog voor de schoonheden, vaak aan zijne slappe handen toevertrouwd en die alleen maar weet, dat oude kunstproducten zoo ras mogelijk in klinkende specie moeten worden omgezet. Hoeveel schoons dreigt ons nog elken dag te ontgaan door verwaarloozing, door slooping, door verkoop. Nòg behoeven wij niet, gelijk dezer dagen de heer Henri Dommartin moest doen met kunstvoorwerpen uit de Yserstreek, onze schatten uit het land te sleepen ter bescherming tegen 's vijands geweld; te ergerlijker is het, dat onkunde en slordigheid, ja hebzucht en grove onaandoenlijkheid voortgaan te bedreigen zooveel scheppingen van schoonheid en kunst, als wij van de vaderen erfden. Slechts strenge wetsbepalingen zullen blijken schennig pogen in banden te kunnen houden. Onvermoeid moeten middelerwijl allen, die het vaderland liefhebben, gelijk nu dr. Pont deed, tegen dezen boozen geest protesteeren. Het gaat niet alleen om 't behoud van oude kunst. Het gaat om den eerbied voor alles wat in ons verleden groot, goed en schoon was. Natuurlijk ligt niet alleen in dien eerbied, in piëteit, de

[p. 107]

kracht van een volk. Neen. Maar waar zij worden gemist, hoe zal daar gevoel zijn voor wat nu het vaderland tot vreugde of smart is? Want dezelfde innige aanhankelijkheid, die zich hecht aan een stuk onzer historie, wordt tot trouw aan plicht en roeping tegenover het heden. Zoo toornde dan de schrijver niet alleen over een versjacherd doophek anno 1875. Hij deed meteen dien toon hooren van vaderlandsliefde en van nationale fierheid, dien het anno 1915 goed is te verstaan.

Leiden, April 1915.

L. KNAPPERT.

Dr. A. BREDIUS (1855-1915).