Neerlandia. Jaargang 18

De student Beets
en een nieuwe, volks-uitgave van de Camera.

Camera Obscura van Hildebrand f 0.90. 27de druk. Erven Bohn, Haarlem.
De student Beets, door Mr. H.Ph. 't Hooft, geîllustreerd door Louis Raemaekers. f 0.90. Erven Bohn, Haarlem. Uitgegeven ten voordeele van het Hildebrand-gedenkteeken.

Daar stonden we, armzaligen! Als door storm verdreven vogels, wier beschutting uit elkaar gewaaid is! Ze zongen daar zo lustig, ze kwinkeleerden van hun lief en leed en ieder gekwetter was in de eigen taal en voegde zich toch met al het andere samen tot één geheel van heerlike klank.

Maar de storm kwam en de arme, ontredderde vogels hadden te worstelen om op de been te blijven en niet gekanteld te worden. Ze zochten beschutting bij elkaar en enigen werden geheel als weggevaagd door de storm.

Zo ging het ook met de Nederlandse stam, die nog stevig staat, maar één tak kraakt hevig en één zwiept geweldig. Ook hier zongen de zangers zo heerlik, hun liedjes klonken luid, soms wel eens een beetje gekunsteld, omdat ieder vogeltje toch vooral anders moest zingen dan het andere, maar 't was toch zoet en mooi.

En nu... er piept nog wel iemand; er roept nog wel hier en daar iemand tegen de storm in, dat hij hem en zijn medevogelkens met vree moet laten; een ander krijst verontwaardigd over het gemene van zo'n storm, maar - de storm is er en - de kunst zwijgt. De Belgiese zangers zijn geheel verstormd en van de Afrikaanse vernemen wij niets meer: ze schijnen onder elkander te twisten. Maar ook wij lijden er onder. Wie indertijd een Aug.-nr. van een van onze grote tijdschriften ter hand nam, sloeg het teleurgesteld weer dicht: daar had hij geen oog of oor meer voor! Er waren geweldiger dingen aan de orde, dan de zoetste vooizen, over teleurgestelde liefde, en zo. Ja alle kunst scheen de mens onverschillig te laten, omdat er een orkaan woei in leven en denken. En zo geraakten ook onze Hildebrand-plannen met die voor het 33ste Taal- en Letterkundig Kongres van de baan. Maar - de prijsvraag was nu eenmaal uitgeschreven en de 25 modellen waren op tijd ingezonden, de jury bracht op tijd verslag uit en de bekroning met algemene stemmen van Bronners werk was een feit geworden. Zo ging het leven zijn gang en heeft ten slote geleid, toch nog, tot een tentoonstelling van de genoemde ontwerpen, weliswaar onder andere vlag, verbonden aan een tentoonstelling en verloting van schilderijen, voor het Haarlemse Steunkomitee, maar in zekere zin heeft het leven hier zijn rechten herwonnen.

Ook het bovengenoemde boekje over de student Beets is er een bewijs van. Mr. H.Ph. 't Hooft hield zijn terecht studentikoos getinte rede in een tijd, toen geen sterveling aan oorlog dacht en eerst leek, deze zomer, zijn werk, met zoveel anders, weggewaaid; maar, gelukkig, schrijver en uitgever hadden de durf, om er nu toch maar mee voor 't licht te

[p. 228]

komen. 't Gewone leven wint het en Louis Raemaekers, wiens scherpe tekeningen zo menigeen troffen

Hildebrand als student, teekening van Louis Raemaekers.

in deze droeve tijden, zien wij hier zich wijden aan de bekende tiepen van ons volksleven en dit naar voren brengen als het blijvende.

Eerst het boekje van de heer 't Hooft. Zijn doel is aan te vullen wat er ontbreekt aan de werken van Prof. Dr. Chantepie de la Saussaye, Dr. Johs. Dyserinck en G.v. Rijn. Een dagboek van Beets zelf uit zijn studentetijd gaf hem overvloedig stof.

[p. 229]

DE STUDENTEN SOCIETEIT MINERVA TE LEIDEN.

Hij schreef dit hoofdstuk uit het leven van Beets met veel toewijding en met smaak voor de oude herinneringen, ook hem als oud-student van Leiden dierbaar. Zo komt die jonge Beets meer levend voor ons te staan. Deze beschrijving is dan ook belangrijker dan de inleiding over de humor in 't algemeen, die in de studentewereld, in de Camera en in de overige Nederlandse literatuur, waarbij uiteraard niet lang genoeg stilgestaan kan worden in 20 blz., om de onderdelen behoorlik tot hun recht te laten komen. Maar datgene, waar het om te doen is, vult op prettige wijze een leemte aan in het leven van Beets en is dus belangrijk, al zou men er graag meer aanhalingen uit het Dagboek in gehad hebben, om Hildebrand in zijn stijl te herkennen.

En de plaatjes van Raemaekers: zij logenstraffen op besliste wijze de bewering, dat de Camera niet te illustreren valt. Is die Kegge niet goed, zoals hij daar wijdbeens staat te beweren, met zijn dikke, lange, gouden ketting over de welgevulde buik, de jas wat naar achteren geduwd door de ene hand (om de ketting en 't vest te laten zien), een sigaar in de andere? En dan die kop met de brede mond en de harde, zich voelende trekken! Die Charmante met zijn gebloemd vest, korte rok, oogglas, de mond een beetje open door de grote boventanden, klaar om ‘charmant’ te zeggen, allercharmantst is hij! Maar ze zijn alle goed: 't oude Keesje, Beets zelf met welgevormde gestalte, gezond glimlachende om zijn tiepen, Nurks een een heel andere dan die van de reklameplaat, wat fijner dunkt me, Pieter Stastok, onbeschrijfelik harkerig, geheel anders dan het heertje op de band van de nieuwe Camera, al is ook die verdienstelik, Buikje - wel de allermooiste! wat is 't er warm! - en dan Saartje met de mof. Waarlik, dit boekje zal wegvliegen, en voordeel aanbrengen voor het Hildebrand-gedenkteken, maar ook de weg bereiden voor een nieuwe geïllustreerde Camera. En hiermee kom ik tot de goedkope uitgave in het nette grijs-gele bandje met Pieter Stastok er op. Dit is dan de volksuitgave. Het is uitmuntend dat die er is. Maar is dit papier nu niet wat heel dun? De bladen zitten opelkaar als in een nieuw kerkboek; maar de letter is goed en die bladen zullen zich wel laten loslezen. Een vraag moest nu echter ook eens beantwoord: naar welke druk zich de uitgever gericht heeft. Dat staat er nooit bij en toch bijna alle drukken zijn verschillend. Dat is een verlangen voor de volgende drukken, want - er is geen twijfel aan - dit boekje, dat je geriefelik in de zak mee kunt nemen, zal de wereld gauw genoeg in zijn. En dan heb ik nog twee Camera's in mijn begeren: één een wetenschappelike Camera met een vergelijkende inleiding over de verschillende drukken, met korte verklarende no-

[p. 230]

ten, want het boekje ter verklaring van Beets zelf, ‘Na vijf en twintig jaar’, is ook al weer een 25 jaar oud, en te duur ook en te ongemakkelik voor iedereen. En dan nog diezelfde uitgave met noten, geheel omgespeld in de Vereenvoudigde Spelling in de eerste plaats ter wille van Zuid-Afrika, waar de Camera het meest geliefde Hollandse boek nog is. Het is nodig de Camera Obscura daar op de lijst van boeken voor scholen te behouden, ter wille van onze Hollandse invloed daarginds. Immers, blader in de Camera, nu de oorlogspanning ons niet meer zo hevig beroert en men krijgt ook hier het gevoel, dat het Hollandse wezen weer opkomt in ons denken, dat de vogels weer schut gevonden hebben en we 't eigen lied weer horen zingen. Nooit heeft de Camera zo'n kritieke tijd mee doorleefd als deze en dat nog wel het boek, bij uitstek, van de vrede, met maar één oorlogsherinnering er in: aan het slot van de famielie Stastok met ‘recruten met bevende handen’, ‘ladingen in vier tempo's’, ‘nijdige sergeants’ en ‘een bejaarde tweede luitenant’, een voor ons haast onwaarschijnlike herinnering uit een tijd die geen oorlog kende. Maar: het boek komt over deze tijden heen en ik vraag alvast om de 28ste, 29ste en 30ste druk, zó, als ik ze mij voorstel, en dan de 31ste, herdruk van deze.

Haarlem, Nov. 1914.

J.B. SCHEPERS.