Neerlandia. Jaargang 18

Zuid-Afrika

Zuid-Afrikaansche Brieven.

XX.
Pretoria, 24 Maart 1914.
Afrikaners en Hollanders.

Wij leven hier in een moeilijke wereld, met welke zinsnede ik geenszins wil zeggen, wat algemeen bekend is, dat er hier te lande vele vraagstukken zijn, waarvan de oplossing onvindbaar schijnt; doch alleen dat de menschen hier elkander het leven zoo moeilijk maken. In de Unie van Zuid-Afrika zijn het Hollandsch en het Engelsch bij plechtig verdrag in de Grondwet gelijkgerechtigd gemaakt. De Engelschen - tenminste sommigen hunner - trachtten voortdurend op die gelijkgerechtigdheid te beknibbelen, waartegen van Hollandsch-Afrikaansche zijde onafgebroken moet worden gewaakt. Andere Engelschen vragen met schijnbare argeloosheid, welke taal bedoeld wordt met Hollandsch: het Hooghollandsch van Holland, het Vereenvoudigd Hollandsch van Zuid-Afrika, of het Afrikaansch, zooals het hier gesproken en ook geschreven wordt. Met die schijnbaar onnoozele vraag wil men te verstaan geven, dat de Afrikaners het onderling zelfs niet eens zijn over hun taal, en dat men daarom niet weet of men niet de een of andere partij kwetst door een der drie vormen te gebruiken. Dien Engelschen is het al zoo vaak aan het verstand gebracht, dat die drie vormen alle Nederlandsch zijn, maar dat Afrikaansch tot dusver nog niet officieel is erkend, noch bij het onderwijs, noch in de ambtenaarswereld. De Engelschman blijft echter die vraag stellen, als kon de weerlegging niet doordringen tot het Engelsche brein, wat heel verkeerd zou zijn om te denken. Het is nu eenmaal de taktiek van de Engelsche tegenstanders: een argument op te werpen, het te laten rusten voor een tijd, wanneer het afdoende wordt weerlegd, om het later even kinderlijk onschuldig weer op het tapijt te brengen. Die taktiek wordt niet eenmaal, maar tot in het oneindige toegepast.

Een ander element in onze samenleving dat de moeilijkheden van de tweetaligheid verzwaart, is een zekere klasse van Hollanders hier te lande. Zij stelt zich vijandig tegenover de Afrikaansche taalbeweging en prikkelt door haar onbekookte aanvallen de voorstanders dier beweging. Ik zelf heb in Holland herhaalde malen dit vraagstuk behandeld, zoowel in geschrifte als in woord; maar hier heb ik mij zorgvuldig van elke inmenging onthouden. In Holland was er reden voor betooging, omdat men daar het vraagstuk òf louter wetenschappelijk òf uit pure nationale belangstelling beschouwde. Maar hier is het een zaak, die de Afrikaners onderling maar moeten uitmaken en waarin Hollanders zich liever niet moeten mengen.

Feitelijk raakt het ons niet. Wanneer de Afrikaners er toe mochten overgaan om in stede van Hollandsch, Afrikaansch als de officieele taal in te voeren, dan hebben de Hollanders er zich bij neer te leggen. Zij kunnen het dan betreuren, dat wellicht de geheele beschaving van het oude Holland voor de Afrikaners zal zijn afgesloten en dat deze niet kunnen voortbouwen op hetgeen de Hollanders in al de eeuwen aan cultuur hebben gegeven, doch daarmee is hun deel aan de ontwikkeling van de Hollandsch-Afrikaansche taal dan ook volbracht.

Een hier ter stede verschijnend blad, dat verklaart voorstander te zijn van het Hooghollandsch als schrijftaal voor Zuid-Afrika, heeft on angs zijn ontevredenheid betuigd over het feit dat men in het Landbouw-Journaal tegenwoordig de Engelsche stukken in het Afrikaansch vertaalt in plaats van zooals vroeger in het Hollandsch.

‘Afrikaner’ antwoordt daarop in De Volkstem met het begrijpelijke bescheid: ‘Afrikaansch is onze taal en als wij die taal willen gebruiken, dan gaat dit niemand aan.’

De aanval van het Hollandsche weekblad was niet gelukkig, omdat er iets schoolmeesterachtigs in stak, wat een Afrikaner nu eenmaal niet kan verdragen. Het is een zijner voornaamste grieven tegen den Hollander, dat deze eenigszins van de hoogte uit op hem neerziet en het laat voorkomen alsof hij wil zeggen: ‘Och, wat weet jij daar nu eigenlijk van.’ Ik wil geen scheidsrechter zijn in deze kwestie tusschen Hollander en Afrikaner; ik stel alleen die grief tegen den Hollander vast. Ik wil intusschen niet verheelen, dat vele Hollanders meenen, dat zij alleen weten, hoe Hollandsch moet worden geschreven, en dat zij zich verbeelden, dat zij alleen Hollandsch zonder fouten kunnen schrijven. Die menschen staan vreemd te kijken, wanneer men hun vertelt dat zelfs personen die dag in dag uit zich toeleggen op het zuiver schrijven van het Hollandsch, nog altijd weer nieuwe voetangels en klemmen in die taal ontdekken.

De geheele pennestrijd werd onverkwikkelijk, omdat beide partijen zich niet bepaalden tot het bijbrengen van argumenten, doch liever hatelijkheden en persoonlijkheden begonnen los te laten.

Deze wijze van strijdvoeren, die hier algemeen is, doet vooral in de verhouding tusschen Hollanders en Afrikaners veel kwaad. Afrikaners onderling vergeven elkaar die hatelijkheden en persoonlijkheden gauw, omdat zij van één bloed en van één zin zijn. Zij verstaan elkaar en de onderlinge waardeering en het wederkeerig begrijpen zijn aanwezig, maar Hollanders en Afrikaners begrijpen elkaar slecht en de onderlinge waardeering ontbreekt te vaak. Wat onder Afrikaners aan elkaar wordt vergeven, blijft wrokken en mokken tusschen Afrikaner en Hollan-

[p. 114]

der; dat alles is heel begrijpelijk. Beide partijen zoeken achter elk woord meer dan er mee bedoeld is. Men wantrouwt elkaar. De Afrikaner denkt, dat de Hollander vijandig staat tegenover zijn taal en de Hollander, dat de voorstander van de Afrikaansche taalbeweging het Hollandsch in Zuid-Afrika wil dooddrukken en door de invoering van het Afrikaansch niets anders wil bereiken dan die sterke taalband, welke, tusschen Holland en Zuid-Afrika bestaat, met geweld voor altijd te verscheuren, en de Hollandsche cultuur af te snijden.

Hoe goed zou het zijn, wanneer de Hollanders hier eens begrepen, dat een taal niet kunstmatig wordt gemaakt en dat niet de mannen, die achter hun schrijftafel gezeten, een taal in elkaar trachten te zetten, de natuurlijke ontwikkeling van een taal kunnen tegenhouden of plotseling van richting doen veranderen. Het Hollandsch in Zuid-Afrika zal zich ontwikkelen langs lijnen van geleidelijkheid en hoe meer onnatuur men het volk tracht op te dringen in hun taal, hoe feller en sterker het verzet zal zijn. De oude waarheid zal zich ook hier openbaren, dat de taal het volk is en het volk de taal maakt en niet de geleerden. Zwijgen over die moeilijke kwestie is dus voorzeker het verstandigst. De eene partij, noch de andere kan er iets aan veranderen. Laten de Afrikaners onderling dezen strijd uitstrijden, maar laten de Hollanders zich er buiten houden, vooral wanneer zij merken, dat men hun ongevraagde diensten en raadgevingen aan verkeerde beweegredenen toeschrijft. Laten zij inzien, dat inmenging in dezen strijd alleen tot verbittering aan beide kanten aanleiding geeft. Ik zeg geenszins, dat alle schuld van den onaangenamen pennestrijd aan de zijde van de Hollanders ligt. Ook ‘Afrikaner’, die het Hooghollandsche weekblad van antwoord diende, heeft ‘de Hollander zeer gemaakt’. Hij schreef van zijn eigen volk, dat het nog gansch de toekomst voor zich had en dat Holland 'n ‘ou volk was wat voorbijgaan’. Zulk een uitdrukking - zelfs wanneer die anders is bedoeld, waarvan ik overtuigd ben, den persoon kennende, die ze heeft gebruikt - moet bij het bestaande wantrouwen tusschen beide partijen pijnlijk treffen^*). Dit wantrouwen maakt, dat men dubbel op zijn woorden moet passen en ook daarom is zwijgen goud en spreken zelfs minder dan zilver; tenzij men opzettelijk de verhoudingen slechter wil maken en het verderfelijke beginsel van verdeel en heersch wil toepassen, wat ik van geen van beide partijen mag veronderstellen. Ik geloof, dat zij beiden willen, dat Afrikaners en Hollanders in den zwaren strijd zooveel mogelijk elkaar zullen steunen, waarbij de Afrikaners het recht en den wil hebben voort te gaan en de leiding te geven en de Hollanders moeten volgen. Niet aan de Hollanders in Zuid-Afrika is de taak de richting te bepalen, waarin de Afrikaners zich zullen voortbewegen en dit wordt door sommige Hollanders wel eens vergeten.

OU-BOET.

*) Met zeer veel waardeering heeft de Redactie in de Volkstem van 20 Maart 11 het degelijke en afdoende betoog gelezen tegen de verbijsterende bewering ‘Die ou volk wat voorbij gaan’. De ongenoemde schrijver heeft daaraan een goed en rechtvaardig werk gedaan.