Neerlandia. Jaargang 17

Vlaanderen

Alg. jaarvergadering van Groep B. 16 Maart 1913 te Antwerpen.

Onder het voorzitterschap van den heer Pol de Mont nam de vergadering kennis van het jaarverslag, door den secretaris-penningmeester uitgebracht. Indien het niet zoo volledig is als de heer Meert gewenscht had, dan komt dit, omdat verschillende Takken hem hun verslag òf te laat, òf in het geheel niet hebben laten geworden. Hij dringt daarom op verbetering in dien toestand aan en vraagt tevens dat de Takken hun maatschappelijk jaar met Januari zouden laten beginnen om het met December te doen eindigen.

Nadat de Commissie tot nazicht der rekeningen heeft meegedeeld dat alles in orde werd bevonden en zij in haar ambt voor het loopende jaar werd behouden wordt de begrooting over 1913, na eenige opmerkingen van ondergeschikt belang, goedgekeurd. De vergadering bekrachtigt vervolgens de nieuwe Groepsbestuursleden of degenen die in hun ambt worden behouden: voor Antwerpen: de heeren Mr. E. Wildiers, F. Reynaers, F. Peeters en F. Oyen; voor Aalst: de heeren Buys en Nys; voor Oostende: Dr. Van de Weyer.

Vervolgens wordt de bespreking van de eigenlijke dagorde aangevat. Mededeeling wordt gedaan, dat het antwoord van H. Meert aan J. Destrée reeds in een groot aantal exemplaren werd gedrukt en verspreid en dat dit eveneens zal geschieden met de Nederlandsche vertaling er van. Een beroep wordt gedaan op de Takken om tot de verbreiding van dit zoo uiterst belangrijke stuk zoo krachtig mogelijk mede te werken.

Over het punt: ‘Onze taal in het leger’ ontstaat een korte bespreking, waaruit blijkt dat, alhoewel het ideaal, n.l. de indeeling van het Belgische leger in Vlaamsche en Waalsche regimenten, ditmaal niet zal worden bereikt, de vergadering eensgezind is om het beoogde doel te blijven vervolgen. Door den heer Somers wordt betoogd, dat het wetsvoorstel van Minister De Broqueville aan het Vlaamsche volk geen voldoening kan schenken en dat tegenover de quaestie van vertrouwen, door den Minister op dit punt gesteld, het Vlaamsche volk zijn ijzeren wil moet plaatsen. Wij weten hoe de Vlaamsche wetten worden toegepast; maar ongelukkig is de politiek nog te machtig en zij zal het ons onmogelijk maken om de verwezenlijking van ons voorstel dezen keer te bereiken. Maar uitgesteld is niet verloren. De talrijke volksvergaderingen die in het Vlaamsche land werden gehouden, hebben indruk op het volk gemaakt, en de Vlaamsche Volksvertegen woordigers, die zich tegen het voorstel zullen gekant hebben, zullen eerder dan ze misschien veronderstellen de gevolgen van hun handelwijze ondervinden.

Ook door den heer F. Peeters wordt de meening uitgedrukt, dat men zich niet bij de stemming die in de Kamer gaat plaats hebben, mag neerleggen. Hij zou gaarne zien dat, wanneer het wetsvoorstel zal verworpen zijn, een groote volks-protestvergadering plaats heeft, waarin men zal onderzoeken hoe het mogelijk is om aan de eeuwigdurende fopperij waarvan het Vlaamsche volk het slachtoffer wordt, een einde te stellen. Persoonlijk meent hij dat twee middelen daartoe aangewezen zijn: 1^o. de stichting van een onafhankelijke Vlaamsche partij; 2^o. de bestuurlijke scheiding.

De heer F. Deckers vindt dat er nog wat an ders te doen is dan zich vooraf neer te leggen bij een stemming die nog niet gevallen is. Er moet worden onderzocht op welke wijze de Vlaamsche Volksvertegenwoordigers te bewegen zijn om voor de indeeling in Vlaamsche en Waalsche regimenten te stemmen. Het opleggen van een gebiedend mandaat schijnt hem daartoe de beste weg. Doch de voorzitter is van meening, dat er niets anders te doen is dan een stemming uit te brengen. Met het overige kan het A.N.V. zich niet inlaten, aangezien de politiek buiten zijn bevoegdheid valt en het zijn val zou zijn, indien het van dit standpunt moest afwijken. Wij kunnen als een vromen wensch uitdrukken dat een nationaal Vlaamsche partij tot stand komt naast de partijen die ons verkoopen en verraden. Doch daartoe is het oogenblik nog niet rijp. Alle droombeelden moeten wij terzijde laten en alleen practisch werk verrichten. De motie kan worden aangenomen en gezonden aan de Takken en de dagbladen.

In dien zin wordt een dagorde met algemeene stemmen aangenomen.

Bij het punt ‘Vervlaamsching der Gentsche Hoogeschool’ deelt de heer Meert mede, dat, alhoewel, tengevolge van het ijveren voor het legervraagstuk, het inrichten van meetings tijdelijk geschorst werd, de propaganda toch dagelijks in stilte door het verspreiden van geschriften wordt voortgezet. Daaronder moet ook worden gerekend het orgaan van de Vlaamsche Hoogeschoolcommissie ‘De Vlaamsche Hoogeschool’, dat nochtans beter zou dienen te worden gesteund; want 1500 inschrijvers voor zoo een blad is te weinig.

Bij het punt ‘Middelen tot verheffing van het peil der tooneelvoorstellingen in Vlaamsch-België’ heeft een gedachtenwisseling plaats, waaraan de heeren Thelen, De Veen, Kasteels, Lefèvre, Van Vlaanderen en Meert deelnemen. Daaruit blijkt dat te Brugge de toestand alles behalve schitterend is en de Brugsche Tak vraagt of het niet mogelijk is om goede tooneelgezelschappen in verschillende Takken te doen optreden. Reeds werden stappen door den heer Thelen aangewend, om in Vlaanderen Nederlandsche tooneeltroepen te doen optreden. Voor den heer De Veen ligt daarin het redmiddel niet; doch beter zou hij het vinden, indien wat meer voeling tusschen de tooneelgezelschappen van Antwerpen, Brussel en Gent bestond; indien deze in hun geheel de verschillende plaatsen bezochten; eveneens zouden de beste elementen van die verschillende gezelschappen zich in andere steden kunnen doen gelden. De heer Kasteels meent dat de verbetering ligt in een meerdere ontwikkeling van de liefhebbers-tooneelspelers en -speelsters. Daarom zou het A.N.V. den wensch moeten uitdrukken dat een leergang in declamatie aan de verschillende muziek-

[p. 109]

scholen wordt ingericht. De heer Lefèvre heeft te Gent vastgesteld, dat het peil der Nederl. vertooningen in de laatste jaren gedaald is en dat de Nederl. troepen die er optreden, ondanks geldelijken steun van het A.N.V., te weinig publiek lokken. Daarmee is een andere Gentenaar, de heer Van Vlaanderen, het niet eens, die meent dat er meer zou kunnen en dienen te worden gewerkt. Hij zou gaarne zien dat in iederen Tak een comité tot stand kwam om Nederl. tooneelgezelschappen naar Vlaanderen te doen komen. Hij haalt als eigenaardig staaltje aan, dat de Nederl. Tooneelvereeniging van Amsterdam met Louis Bouwmeester slechts fr. 1000 voor een vertooning vroeg, terwijl de Koninklijke Nederlandsche Schouwburg van Antwerpen fr. 1200 bedong.

Daar de vergadering tot geen slotsom kwam, werd tot de aanstelling van een commissie besloten, welke de zaak zal onderzoeken, en waarin, buiten de vertegenwoordigers van Antwerpen, Brussel en Gent, ook die van Brugge en Oostende zullen zitting hebben.

Bij het punt: ‘Middelen om de Nederlanders in België er toe te brengen hun taal in ‘alle omstandigheden te gebruiken’, merkt de voorzitter op, dat de Vlamingen in de allereerste plaats dezen wensch tot zich zelf zouden dienen te richten; zij zelf bezondigen zich er te dikwijls aan, terwijl wij meermalen van wege Nederlanders, leden van het A.N.V., hebben kunnen vaststellen, dat zij ons het goede voorbeeld gaven.

De heer Roodschild, een Nederlander, sedert korten tijd in Antwerpen gevestigd, heeft meermalen ondervonden dat men zijn Nederl. niet verstond. Daarom heeft hij zich aanvankelijk van het Fransch bediend; doch hij heeft weldra beseft, dat hij dusdoende verkeerd handelde en hij heeft daarvan afgezien. Maar indien de Nederl. in Vlaanderen zoo dikwijls Fransch bezigen, dan komt dit, omdat het Nederl. hier zoo vreemd wordt uitgesproken; werd de taal zuiver gesproken, dan zouden ook de Nederlanders die hier gevestigd zijn of die hier heen komen, meer hun eigen taal gebruiken. Hoe meer het Nederl. hier ingang zal vinden, hoe meer de Nederlanders zich hier als goede Nederl. zullen gedragen. Daarbij laat de beschaving van 't Vlaamsche volk nog zeer veel te wenschen over en veel moet er nog veranderen om van dit volk een cultuurvolk te maken, dat op dezelfde hoogte kan staan als andere volkeren. Een der redenen, volgens hem, van de minderwaardigheid van het Vlaamsche volk is het alcoholisme, dat de oorzaak is van een groote zuigelingensterfte en van zoo een hoog percentage van achterlijken en zwakzinnigen.

Door den voorzitter wordt toegegeven, dat het wel ten gevolge van de in Vlaanderen gebruikte straattaal is, dat Nederlanders en Duitschers teruggehouden worden om hier Nederl. te spreken. Maar de wil van de menschen om zich uit dien toestand los te maken, staat boven verdenking. Men kan. ongelukkig niet steeds. Dit is ook het geval met Walen, die zich van het Nederl. bedienen, zooals handelshuizen. Dikwijls doen zij dit onoordeelkundig. Daarom zou in den schoot van het A.N.V. een commissie moeten tot stand komen, die, tegen vergoeding, de vertaling zou leveren van prospectussen, omzendbrieven, enz., en tevens zou een afdeeling moeten gesticht worden om zuiver Nederl. te leeren spreken.

Een korte bespreking of het het A.N.V. dan wel het Vlaamsch Handelsverbond is, dat bovengenoemde commissie in zijn schoot zou moeten zien ontstaan, eindigt met het voorstel van mejuffrouw De Guchtenaere, die meent dat in die commissie vertegenwoordigers van het een en andere lichaam zouden kunnen plaats nemen. Door dezelfde spreekster wordt gewezen op de krachtige medewerking die de Vlaamsche vrouwen kunnen verleenen om door de winkels het gebruik van het Nederl. te doen aannemen. Zij haalt het voorbeeld aan van de tweetaligheid, die sinds eenigen tijd door het groote warenhuis Tietz, te Brussel, werd ingevoerd, en dit, dank zij het flinke optreden van een enkele Vlaamschgezinde dame.

De heer W. de Bom wijst ten slotte op het groote nut dat de Liederavonden voor het Volk afwerpen; maar hij is van meening dat hun werking nog te beperkt is en dat zij een onvoldoenden invloed op de volksmassa oefenen. Hij stelt daarom de vraag of het niet mogelijk is om die zoo uilstekende beweging op een stevigen grondslag te vestigen door in de lagere scholen van Vlaamsch-België een minimum aantal degelijke Vlaamsche liederen te doen aanleeren, door het A.N.V. aan te duiden. Dat zou een uitmuntende basis vormen van de beweging der ‘Liederavonden’, die nu nog veel te weinig verbreid zijn.

De volgende dagorde wordt door den inleider neergelegd:

1^o.	Het Bestuur van 't A.N.V. (Groep België) zal de noodige middelen aanwenden om van de Gemeentebesturen en andere bevoegde overheden van Vlaamsch-België te bekomen: in 't leerprogramma van de Lagere Scholen als bestendige leerstof op te nemen, een minimumgetal liederen, door het A.N.V. vast te stellen.
2^o.	In alle belangrijke centrums van Vlaamsch-België Liederavonden te zien tot stand komen door het initiatief en de doordrijvende wilskracht der Vlamingen, met den zedelijken steun der Vlaamsche vereenigingen en, - waar 't mogelijk is, - met de geldelijke tusschenkomst der Gemeentebesturen.
3^o.	Door het Bestuur van 't A.N.V. (Groep België) een dringend verzoek te zien richten aan de besturen der harmonies en fanfaren van het Vlaamsche land, om hen aan te zetten Vlaamsche stapmarschen aan te leeren, waarin onze meest populaire volksliederen verwerkt zijn, om ze bij Vlaamsche feestelijkheden, zooals de Groeningher feesten b.v., te laten weerklinken.

Deze wordt aangenomen met dien verstande, dat men zich niet alleen tot de Gemeentebesturen, maar ook tot het Ministerie van Kunsten en Wetenschappen zal wenden, om den gewenschten uitslag te verkrijgen.