Neerlandia. Jaargang 15

De phosphaten van Aruba en Klein Curaçao.

In een nummer van Neerlandia, dat aan het eiland Aruba gewijd wordt, en waarin de aangelegenheden van dat deel der kolonie Curaçao besproken en behandeld worden, kan het niet anders dan dat van de ontginning en den uitvoer van de phosphaten, welke in het zuid-oostelijk gedeelte van dat eiland gevonden worden, zij het al in korte woorden gewaagd wordt.

Voor de arbeidende klasse van de bevolking is de bewerking der phosphaat-afzettingen, die van het jaar 1880 onafgebroken wordt voortgezet, een voorname bron van inkomsten.

Een groot aantal arbeiders, niet zelden meer dan 250, hebben vast werk en hun werkloon wordt wekelijks uitbetaald in baar geld; bij de Aruba Phosphaat Maatschappij wordt geen handel in provisiën en levensmiddelen gedreven, om dezen de arbeiders te leveren in betaling van het werkloon.

De som, wekelijks in omloop gebracht, komt de geheele bevolking van het eiland ten goede; de winkeliers verkoopen hunne waren, en de eigenaars van de schoeners en barkjes kunnen de schepen voortdurend in de vaart houden, om de benoodigdheden van uit Curaçao en de naburige steden van Venezuela en Columbia naar het eiland over te brengen.

Door de aankomst van vele groote schepen, welke door de Maatschappij tot het inladen van phosphaat bevracht worden, ontstaat op het eiland een niet gering te schatten vertier, waardoor de handel van het eiland gebaat wordt.

In de eerste dagen van het jaar 1879 is het geweest dat door het Koloniaal Bestuur aan een Britsch ingezetene, de heer Charles Brodie Sewell, te Londen woonachtig, concessie tot ontginning en uitvoer van de Aruba-phosphaten werd verleend.

In verband met de ontdekking van de phosphaat-afzettingen van Aruba dient vermeld te worden, dat aanleiding tot het instellen van onderzoek naar de aanwezigheid op Aruba van afzettingen van de meststof

[p. 283]

Foto
17. Woonplaats van Directeur en beambten der Aruba Phosphaat Maatschappij te Cerro Colorado.
Soublette en Zoon.

gegeven is door de ontdekking, eenige jaren te voren, van degelijke depositen op het eilandje Klein Curaçao door den heer John Godden.

Klein Curaçao is een eilandje, gelegen tusschen Curaçao en Bonaire. Het eilandje mag wel onbewoond genoemd worden, wijl daar geen andere personen zich bevinden dan de wachters van den lichttoren en hunne gezinnen.

Komende naar Curaçao uit een der eilanden van West-Indië, waar phosphaat ontgonnen wordt, ging de schoener, aan welks boord de genoemde heer John Godden als passagier zich bevond, voorbij Klein Curaçao; de formatie van het eilandje trok zijne aandacht, als hebbende eene zekere overeenkomst met die van het eiland, waar hij werkzaam was geweest.

Hij stelde een onderzoek in, en richtte tot het Gouvernement van Curaçao een aanvraag om concessie tot ontginning en verscheping van de phosphorzure kalk van het eilandje Klein Curaçao.

Te dien tijde waren de uitgebreide phosphaat-afzettingen van Florida nog niet ontdekt, en de prijs van de meststof op de Europeesche markt was in hooge mate loonend.

Gedurende eenige jaren kon dan ook de uitvoer van de phosphaten van Klein Curaçao, die van zeer goede kwaliteit waren, met groot voordeel voor den concessionaris worden voortgezet. Daarna raakte de voorraad van de phosphaten van hoog gehalte op, en werd de concessie overgedragen aan een Amerikaansche firma, die zich met den uitvoer bezig hield van de phosphaten van lager gehalte, die in de Vereenigde Staten van Noord-Amerika een markt vonden.

Nog korten tijd geleden zijn enkele ladingen van de stof uit Klein Curaçao verscheept.

Wijl het de ontdekking van phosphaat op dat eilandje geweest is, die tot de ontdekking der stof op Aruba en op Curaçao (Santa Barbara) geleid heeft, hebben wij gemeend in dit artikel wel van de ontdekking der stof op Klein Curaçao te kunnen gewagen.

Na deze korte uitwijding komen wij terug op de bespreking van de phosphaten van Aruba.

Wij zeiden hierboven dat door het Koloniaal Bestuur tot de bewerking der phosphaat-afzettingen van Aruba concessie was verleend aan den heer Sewell.

Moeilijkheden deden zich voor bij de oprichting in Engeland van een naamlooze vennootschap (Limited Company) voor de ontginning en verscheping, waartoe concessie was verkregen.

Door een gemachtigde van den concessionaris werd dan ook met eenige ingezetenen en kooplieden van Curaçao tot de overname der concessie onderhandeling geopend. En deze onderhandeling had tot gevolg de oprichting op Curaçao van een naamlooze vennootschap, de Aruba Phosphaat Maatschappij, welke met toestemming en goedkeuring van het Koloniaal Bestuur de concessie van den heer Sewell heeft overgenomen. De oprichting dier maatschappij heeft in de maand December van hetzelfde jaar 1879, in hetwelk de concessie aan den heer Sewell was verleend, plaats gevonden. Zij begon onmiddellijk hare werkzaamheden.

Wegen werden aangelegd, gebouwen opgetrokken,

Foto
18. Woning van den scheikundige der A.Ph.M
Soublette en Zoon.

[p. 284]

allerhande benoodigdheden uit Engeland en Nieuw-York besteld.

De Maatschappij is opgericht met een kapitaal aan f 226.000. - verdeeld in 113 aandeden à f 2000. -. Van deze 113 aandeelen verkreeg de heer Charles Brodie Sewell 56, gelijkstaande aan f 112.000. -, welke ‘echter niet gestort, doch geacht worden de waarde te vertegenwoordigen van de concessie welke door hem aan de vennootschap wordt overgedragen’ (art. 4 van de statuten van de Aruba Phosphaat Maatschappij),.

Van de 57 overblijvende aandeelen, werden 56 onder de Curaçaosche oprichters der vennootschap verdeeld, en 1 aandeel ter beschikking van de Maatschappij gehouden om door de Algemeene Vergadering aan de aandeelhouders afgestaan te worden ‘aan zoodanig persoon of personen, die naar haar oordeel daarop wegens geleverde diensten aanspraak

Foto
19. R. Cath. Kerk te Oranjestad.
Soublette en Zoon.

mochten maken’ (laatste alinea van art. 4 der statuten van de vennootschap).

Het beschikbaar kapitaal van de vennootschap was dan ook slechts f 112.000. -. Dit bleek spoedig te gering te zijn, en om de werkzaamheden te kunnen voortzetten, moest de Maatschappij een leening van f 84.000. - aangaan, waarin door de 56 aandeelhouders van Curaçao, naar reden van f 1500. - voor elk aandeel, is deel genomen.

Met ijver en toewijding, met betrachting van de grootste zuinigheid is door de Maatschappij het voorbereidingswerk volbracht.

Zoo spoedig doenlijk werd met het mijnen der stof een aanvang gemaakt; een generale agent tot het verkoopen der phosphaten werd te Londen benoemd; scheikundige analysen van de stof gedaan, en reeds binnen ongeveer anderhalf jaar kon de eerste scheepslading Aruba verlaten.

Destijds was de toestand van de phosphaatmarkt in Europa zeer gunstig; de groote voorraden van Florida waren nog niet ontdekt en de resultaten in de eerste tien jaren door de Maatschappij verkregen waren allerbevredigendst. De aangegane leening kon reeds in Mei 1883 afbetaald worden. Op elk aandeel van f 2000. - werd van 1883 tot 1893 aan dividend ruim f 14.000. - uitgekeerd, ongerekend ruim f 230.000 aan de Aruba Island Gold Mining Company Limited als het haar, volgens het contract bij de overname der concessie, toekomend aandeel in de winsten der Maatschappij.

Daarna is een periode van een flauwe markt ingetreden; de prijs van de meststof daalde in die mate, ten gevolge van ontdekkingen hier en daar van phosphaatlagen. dat sedert 1893 de Maatschappij aan hare aandeelhouders geen dividend heeft mogen uitkeeren. Er waren in die bange tijden oogenblikken, waarop men wel vreezen moest de zaak niet langer gaande te kunnen houden.

Men gaf echter den moed niet op en bleef in afwachting van betere tijden voortwerken. Nu en dan is een betrekkelijke verbetering van den prijs merkbaar geweest, doch tot nu toe is het, van 1893 af, der Maatschappij niet mogelijk geweest dividend aan de aandeelhouders uit te keeren.

In de laatste twee jaren is de stand van de phosphaatmarkt zeer slecht.

De jaarlijksche verslagen, door het Bestuur der Maatschappij uitgegeven, nagaande, ziet men dat van af de oprichting der Maatschappij tot ulto September 1910, uit Aruba met phosphaatlading vertrokken zijn 945 schepen.

Diezelfde verslagen toonen aan dat van af de oprichting van de Maatschappij, zij aan de Koloniale Kas tot het einde van September 1910 heeft uitgekeerd een bedrag van bijna drie millioen gulden aan concessierecht.

Zoo is de ontginning der phosphaat-lagen van Aruba voor de kolonie een ruime bron van inkomsten geweest, terwijl zij voor de arbeidende klasse van dat eiland wel als een zegen beschouwd kan worden.

Die phosphaat-afzettingen waren aanvankelijk gevonden op het heuveltje Cerro Colorado; men had zich voorgesteld dat de hoeveelheid der stof daar aanwezig zeer groot was; dit bleek echter het geval niet te zijn. Na eenige jaren begon men te merken dat de laag phosphaat niet zeer dik was, en de uitvoerbare stof zou spoedig uitgeput zijn geraakt, ware het niet dat bij het graven van een put, onderaardsche lagen werden aangetroffen.

[p. 285]

Foto
Soublette en Zoon.
20. R. Cath. Kerk te Savonet.

De ontginning der phosphaat op eene diepte van ongeveer 20 meters werd sedert dien tijd onder handen genomen. Deze ontginning - dit laat zich licht verklaren - levert grootere moeilijkheid op en gaat met meerdere kosten gepaard. De stof, uit die onderaardsche mijnen, moet eer zij tot verscheping geschikt is, op pleinen verspreid worden, om door de zonnewarmte en den wind gedroogd te worden. Het droogen van de stof in ovens zou te groote uitgaven vorderen. Inlichtingen daaromtrent waren ingewonnen, doch de hooge kosten - verbruik van kolen - maken het onmogelijk deze droogwijze in toe passing te brengen.

De phosphaat-afzettingen van Aruba hebben van dat eiland het eenigste van de zes eilanden der kolonie gemaakt, dat sedert 1882 zijne huishoudelijke uitgaven dekt en een batig slot laat.

A. JESURUN.