Neerlandia. Jaargang 15

Verkort verslag der vergadering van het Hoofdbestuur, gehouden Zaterdag 30 September 1911, te Dordrecht.

Aanwezig: de heer Dr. H.J. Kiewiet de Jonge, voorzitter; mej. E. Baelde, onder voorzitster en de heeren Ch.R. Bakhuizen van den Brink, Prof. Dr. J. Boeke, H.D.H. Bosboom, A.C. van der Cruyssen, Joh. C. Kesler, H. Meert, J.M. Pijnacker Hordijk, Mr. Dr. C.F. Schoch, Mr. W. Thelen, D. Baron van Wassenaer van Rosande, Jhr. J.L.W.C. von Weiler en Mr. W. Dicke.

Afwezig met kennisgeving: de heeren Mr. C.Th. van Deventer, Prof. Dr. P. Fredericq, Jhr. Mr. O.F.A.M. van Nispen tot Sevenaer en Kapt. J.A. Snijders Jr.

Punt I. Notulen der vorige vergadering (29 April 1911 te Dordrecht).

Deze worden met enkele kleine redactiewijzigingen goedgekeurd.

Punt II. Nederlandsch onderwijs in hetbuitenland.

a. De ingekomen antwoorden op het rondschrijven te dezer zake aan Afdeelingen en Vertegenwoordigers, in hoeverre er behoefte is aan Nederl. onderwijs, zijn in het kort aldus samen te vatten: Berlijn zal gegevens verzamelen; Bremen, ter plaatse geen behoefte; Bangkok, in Siam geen behoefte, mogelijk geldelijke steun; Davos, geen behoefte; Egypte, geen behoefte; Genua, beslist behoefte, waarschijnlijk ook geldelijke steun; Londen, een school zal geen levensvatbaarheid hebben, misschien een Nederl. cursus; Mexico, Nederlanders te verspreid in dit land; Venetië, geen kans voor een school (een vroegere Holl. cursus daar ging te niet).

Nog meer gegevens worden ingewacht en dan zal een rapport worden opgesteld.

b. Nederlandsche school te Antwerpen.

Uit een pas ingekomen schrijven is gebleken, dat de ‘Oudersbond’ te Antwerpen de Nederlandsche school te Antwerpen met sympathie zal bejegenen, wanneer ze haar neutraal karakter laat varen. De heer Meyer, die tot heden de Ned. school bestuurde, blijft dan de leider.

Een overeenkomst met den Katholieken Oudersbond schijnt de eenige manier om de Ned. school, zij 't onder een anderen vorm, voort te zetten, daar dan toch het hoofddoel, onderwijs in het Nederlandsch, wordt bereikt.

c. Nederlandsch onderwijs langs de Oostgrens van ons land.

De Afdeeling Enschedé van het A.N.V. heeft pogingen in het werk gesteld om de kinderen van Nederlandsche arbeiders in de Rijnprovincie en Westfalen aan Nederlandsch onderwijs te helpen. De Minister van Buitenlandsche Zaken heeft daarop gunstig beschikt.

Besloten wordt voor het Nederlandsch onderwijs in den vreemde een commissie te benoemen bestaande uit de heeren Ch.R. Bakhuizen van den Brink, Prof. Dr. J. Boeke en H.D.H. Bosboom.

Punt III. Nederlandsche Vereenigingen in het buitenland.

Een onderzoek is ingesteld naar het aantal Nederlandsche Vereenigingen in Duitschland. Het A.N.V. heeft zich tot de Ned. consuls gewend.

De uitslag van het onderzoek is dat reeds de volgende lijst kon worden samengesteld:

Aken 4, Danzig 0, Dresden 1, Duisburg 5, Düsseldorf 3, Essen 2, Flensburg 0, Frankfort 2, Hamburg 1, Hannover 0, Keulen 0, Kleef 2, Leipzig 1, Lübeck 0, München 2, Oldenborg 0, Rendsburg 0, Schwerin 0, Stettin 0.

Het Dag. Bestuur stelt voor dit onderzoek ook tot andere landen uit te strekken en daarover dan een algemeen overzicht op te stellen. Goedgekeurd.

Punt IV. Kapitaalvorming. Verslag van de Commissie.

De Commissie is van oordeel, dat tot stichting van een fonds kan worden overgegaan nu het A.N.V. zelf f 1000. - beschikbaar stelde en reeds enkele giften zijn toegezegd of ingekomen. De Commissie heeft een reglement van beheer ontworpen. In een volgende vergadering zal het plan nader worden uitgewerkt.

Punt V. Rekening en Verantwoording der Tentoonstellings commissie (Brussel 1910).

Besloten wordt de Rekening en Verantwoording te laten nazien door een Commissie uit het Hoofdbestuur en bij goedkeuring ze met de verplichtingen over te nemen. Goedgekeurd. Als Commissieleden worden benoemd de heeren Bosboom en Von Weiler.

Punt VI. Brieven naar aanleiding van het bezoek der Koningin aan België.

Tegen het hoofdartikel in het Aug.-nr. van Neerlandia zijn enkele protesten ingekomen.

Na een uitvoerige bespreking wordt de volgende motie aangenomen:

[p. 219]

De vergadering, gelezen de opmerkingen naar aanleiding van het hoofdartikel in het Augustus-nr. van Neerlandia,

gehoord de besprekingen,

verklaart:

dat het Hoofdbestuur reeds bij een vroegere gelegenheid zijn leedwezen heeft uitgedrukt over het niet gebruiken onzer taal bij het bezoek van Koning Albert en zijn gemalin aan onze Koningin. (Zie hoofdartikel October-nr. van Neerlandia 1910);

dat het dezelfde gedachte blijft koesteren over het niet gebruiken van het Nederlandsch bij het bezoek van H.M. aan het Belgische Hof in Juli 1911;

dat in Neerlandia van Aug. die gedachte is vertolkt;

dat een gedeelte van het Hoofdbestuur dit leedwezen liever krachtiger had zien uitgedrukt;

maar is overigens geheel van meening dat vanwege het Hoofdbestuur van het A.N.V. in dezen niet anders kon worden gehandeld, daarbij afgaande op de gegevens die het in deze aangelegenheid nu en vroeger had verzameld,

en gaat over tot de orde van den dag.

In verband met de onvoldoende kennis in Noord-Nederland van de Vlaamsche Beweging wordt nogmaals gewezen op het groote belang der verspreiding van het geschrift: ‘De Vlamingen onder de nieuwe Regeering’.

Punt VII. Briefwisseling tusschen jongelieden.

Besloten wordt dit punt weer te verdagen, daar het rapport der Commissie nog niet is ingekomen.

Punt VIII. Overdracht van het Alg. Secretaris Penningmeesterschap.

Medegedeeld wordt, dat nog geen opvolger is gevonden. Op voorstel van het Dag. Bestuur wordt de heer Bakhuizen van den Brink uitgenoodigd zich voorloopig met de waarneming te willen belasten.

Deze verklaart zich daartoe bereid.

Punt IX. Ingekomen stukken en mededeelingen, o.m.:

Uitgave van het boek ‘In 't Zicht der derde Vredesconferentie’.

Eenige mededeelingen worden gedaan over de voorbereiding der uitgave, berustend op een besluit der vorige Hoofdbestuursvergadering.

De vergadering staat een crediet van ten hoogste f 350.- voor deze uitgave toe.

De zevende Vacantieleergang te Leiden gehouden.

Deze leergang, door Nederlandsche en Vlaamsche professoren mede voorbereid, is beter geslaagd dan de vorige en als een keerpunt te beschouwen.

Prof. Boeke vertegenwoordigde op het openingsnoenmaal het Hoofdbestuur.

In Vlaanderen vooral worden de Vacantieleergangen van zeer groot nut geacht voor de Nederlandsche en Vlaamsche toenadering.

Aanstelling van een propagandist.

Op voorstel van het Dag. Bestuur wordt Jhr. C.M.E.R.C. von Bose tot propagandist van het A.N.V. benoemd voor den tijd van 1 jaar, met ingang van 1 October 1911.

Verzoek om steun voor het Ned. Sanatorium te Davos.

Besloten wordt in Neerlandia ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan dezer nuttige inrichting (Mei 1912) een artikel met foto's te plaatsen en de leden van het A.N.V. tot geldelijken steun op te wekken.

Verzoek om steun voor het Tweede Internationaal Congres voor Zedelijke Opvoeding (1912).

Besloten wordt lid te worden voor f 10.-.

Verzoek om medewerking van de Maatschappij voor weezenopvoeding ‘Zandbergen’.

Besloten wordt dat nader aan de vereeniging zal worden gevraagd, hoe zij zich dien steun voorstelt.

Het Nederlandsch op onze passen.

Gewezen wordt op de noodzakelijkheid om op de passen voor Nederlanders in de eerste plaats het Nederlandsch te gebruiken en niet àlleen het Fransch. In andere landen wordt ook de eigen taal in dergelijke gevallen niet verwaarloosd.

Deze aangelegenheid zal nog eens worden onderzocht.

Bekendmaking van Nederlandsche kostscholen voor het buitenland.

In den laatsten tijd is er navraag naar Ned. kostscholen voor Nederlanders in den vreemde, die er hun kinderen willen heen zenden. In Neerlandia is opgaaf gevraagd. Op het kantoor zal een lijst worden aangelegd om zoo noodig inlichting te kunnen geven, evenwel buiten verantwoordelijkheid van het A.N.V.

Bekendmaking van Nederl. nijverheidsartikelen.

Aan het A.N.V. wordt gevraagd een overzicht te geven van de nijverheidsartikelen, die men in Nederland even goed en goedkoop als in het buitenland kan koopen.

Besloten wordt deze vraag naar de Haagsche Commissie a.h. over te brengen.

Een voorstel van een Rotterdamsch lid van het A.N.V., om door oproepen in advertenties de eigen nijverheid te bevorderen wordt minder gelukkig geacht.

Lijst van Nederl. couranten over de wereld.

Besloten wordt deze lijst naar de nieuwste gegevens te doen samenstellen en er een klein crediet voor te openen, een en ander naar inzicht van het D.B.

Nederland in den aanvang der 20e eeuw.

Van dit werk heeft het Hoofdbestuur op voorstel van Groep Nederland 25 exemplaren gekocht ter verspreiding in het buitenland.

Dankbetuiging van Ds. Le Bouvier voor de laatste subsidie ten behoeve van het Wilhelmina-hospitaal te Smyrna (f 200.-).

De toestand van het onderwijs te Castelré (Noord-Brabant).

Vergeefsche pogingen zijn aangewend om hierin verandering te brengen. Deze aan de Noordbrabantsch Belgische grens liggende gemeente blijft dus verstoken van gemakkelijke gelegenheid om onderwijs te ontvangen en ter kerk te gaan, wat de nationaliteit niet ten goede komt.

Punt X. Neerlandia. Regeling der Redactie.

Een Commissie, bestaande uit mej, Baelde, Mr. Dicke en den heer Bosboom wordt benoemd om zoo noodig een hervormingsvoorstel te doen.

Punt XI. Stamverkeer.

Medegedeeld wordt, dat de Commissie a.h. in haar geheel ontslag heeft genomen; maar de heer Plokhooy bereid is deze afdeeling opnieuw te regelen. Besloten wordt den heer Plokhooy dank te zeggen voor zijn bereidwilligheid en hem te verzoeken een nieuwe regeling te ontwerpen.

Punt XII. België.

1.	Nederlandsche briefwisseling tusschen de Nederlandsche en Belgische Ministeries. Besloten wordt dat het A.N.V. zich in dezen tot onze Ministers zal wenden. Nog wordt opgemerkt, van hoeveel belang het is dat Nederlandsche handelaren met Vlaamsche in het Nederlandsch briefwisselen.
2.	Aanvraag om steun door de ‘Kunstvrienden van het Ned. Tooneel’ te Gent. Zij is een tegenhanger van de vereeniging, die Fransche voorstellingen in Gent laat geven. De Kunstvrienden van het Ned. Tooneel komen onder toezicht van het A.N.V.

[p. 220]

	De vergadering machtigt het Dag. Bestuur, als de inlichtingen goed zijn, f 200.- uit te trekken op de begrooting.
3.	Aanvraag om steun door een Belgisch lid voor een half jaar studie in Nederland, met verplichting de toelage terug te betalen. Het wordt van groot belang geacht dat de Vlaamsche geleerden de Nederlandsche terminologie bestudeeren. Er wordt juist een onderzoek gedaan naar alle Nederlandsche wetenschappelijke handboeken in verband met de te verwachten stichting van een Vlaamsche en een Zuid-Afrikaansche Hoogeschool. Besloten wordt het Dag. Bestuur te machtigen na ingewonnen inlichting, mits die gunstig luidt, de aanvraag in te willigen.
4.	Mededeelingen. a. Gegeven inlichtingen over Congo. Groep België gaf die aan een Nederlander, die zich aldaar wil gaan vestigen. b. Aanvraag voor den leerstoel te Chicago uit Gent. Geantwoord is dat de leerstoel reeds door den heer Mr. T. de Vries is bezet. c. Feestmaaltijd der Kamer van Koophandel te Brussel, in September, 't Hoofdbestuur A.N.V. werd vertegenwoordigd door Mr. W. Thelen. d. 25-jarig bestaan der Vlaamsche Academie in October. De heer Bakhuizen van den Brink heeft zich bereid verklaard het Hoofdbestuur te vertegenwoordigen.

Punt XIII. Oost-Indië.

1.	Twee verslagen van vergaderingen, gehouden 28 Maart en 16 Mei.
2.	Subsidie voor de Jongevrouwen scholen in Indië. (Voor bestrijding der voorloopige kosten is f 75.- toegestaan).
3.	Kolonisatie-vraagstuk. Kolonisatie in onze Oost acht het Hoofdbestuur niet gewenscht. Moeite en kosten voor een hernieuwd onderzoek beschouwt het als verloren. Overwogen zal worden of er iets voor kolonisatie in gematigde luchtstreken kan worden gedaan; waarbij de Gids voor asp. kolonisten in Engeland uitgegeven en de medewerking van de Vereeniging ‘Het Buitenland’ kan ter sprake komen; tevens zal overlegd worden, wat er nog meer kan geschieden om de Nederlanders in den vreemde Nederlanders te doen blijven.
4.	Emigratie naar onze Oost. Dit houdt verband met het vorig punt.
5.	De Rijnsche zending. Namens het Dag. Bestuur zijn inlichtingen gevraagd en verkregen, maar ze geven geen rechtstreeksch antwoord op de taalkwestie. Erkend wordt dat de Rijnsche zending in Indië veel nut heeft gedaan.
6.	Lantaarnplaatjes voor Indië over Nederland en het A.N.V.

Medegedeeld wordt, dat tegenwoordig door Groep Indië goed met lichtbeelden-voordrachten wordt gewerkt. O. a. heeft men een serie uit ‘Nederland in den aanvang der 20e eeuw’ samengesteld. Het denkbeeld is aan de hand gedaan, zulk een serie over het A.N.V. en zijn streven samen te stellen, wat door het Dag. Bestuur zal worden overwogen.

Nog maakte Majoor Kooy zich dezen zomer verdienstelijk door een 300-tal opnamen in Holland. Van de mooiste worden lantaarnplaatjes gemaakt ook voor Indië.

Punt XIV. Suriname.

De heer Schoch doet verslag van zijn bezoek aan de kolonie.

De toestand der Groep en der kolonie zelve wordt uitvoerig besproken in verband met de gebeurtenissen van den laatsten tijd, waardoor veel beroering in de kolonie is gewekt. Voor 't oogenblik moge ze eenig nadeel aan het A.N.V. hebben gebracht, op den duur komt dat wel weer terecht.

Punt XV. Nederlandsche Antillen.

1.	Verslagen (opgenomen in Neerlandia, Sept.-nr).
2.	Studiebeurs-Sprockel. De heer Sprockel wenscht door te studeeren voor de hoofdacte. Van zijn beurs groot f 2500.- is nog f 454.89 over. Op aanvraag is toegestaan dit geld als tegemoetkoming voor genoemde studie te besteden.
3.	Ontslagneming van den heer F. Agterberg als afgevaardigde der Groep in de Commissie tot nazien der Rekening en Verantwoording van het Hoofdbestuur. Aan het Groepsbestuur zal worden verzocht een nieuw lid te benoemen.

Met ingenomenheid wordt het Nederlandsch karakter der kolonie Curaçao besproken. Zij heeft in verband met het Panama-kanaal hoogstwaarschijnlijk neg een schoone toekomst.

Punt XVI. Zuid-Afrika.

Nederlandsche Kamer van Koophandel te Pretoria. Zij heeft dank betuigd voor toezending der bijdrage van het A.N.V. en deelt mede dat het de Kamer goed gaat.

Voorstel om de minimum-bijdrage voor de algemeene leden in Zuid-Afrika te brengen van 4/2 op 5/-.

De vergadering is van oordeel dat dit aan elk lid persoonlijk moet worden overgelaten.

Punt XVII. Zelfstandige Afdeelingen.

Constantinopel. Pogingen tot wederopleving.

Het Dag. Bestuur heeft een breed onderzoek naar den toestand daar ingesteld. De poging tot hervorming der Afdeeling zal nu denkelijk wel gelukken.

Leipzig. De Afdeeling is tot stand gekomen en werkt reeds goed.

Shanghai. Pogingen tot wederopleving.

Nog wordt meegedeeld dat pogingen worden aangewend tot oprichting van Afdeelingen te Dresden, Essen en Roubaix.

Punt XVIII. Vertegenwoordigers.

Australië. Bezoek van den heer en mevr. Semmens, vertegenwoordigster van het A.N.V. aan Holland.

Bangkok. Opening Java Siam-lijn. (Zie Neerlandia Sept.-nr.).

Mexico D.F. Herdenking 1913 van Nederlands onafhankelijkheid, met tentoonstelling van Ned. producten.

Het Dag. Bestuur vond de vraag om medewerking in dezen te vaag en heeft nader inlichtingen gevraagd.

Puerto Cabello. Aanneming van het vertegenwoordigerschap door den heer C.C. Debrot. Kennisgeving.

Salzbergen. Ontslagaanvrage van den heer Mekenkamp wegens vertrek. Wordt eervol verleend.

San Francisco. Bezoek aan Dordrecht van den vertegenwoordiger, den heer Hanswyk Pennink, die tevens door een gift voor het Fonds (zie Punt IV) zijn belangstelling toonde.

Singapore. Aanneming zijner benoeming door Dr. A.P. van Ryn.

Nieuwe Vertegenwoordigers.

Benoemd worden voor Budapest, de heer Arend van Hoogstraten, van Dordrecht; voor Hongkong, de heer J.A. Deknatel, van Amsterdam.

Bij de rondvraag wordt de aandacht van het Hoofdbestuur gevestigd op de Gentsche Wereldtentoonstelling in 1913 en er op aangedrongen dat het A.N.V. tijdig maatregelen neme om daar evenals te Brussel uit te komen.