Het Nederlands onderwijs in Oost-Indië.
In Den Haag is voor enige dagen in een lezing gezegd, dat onze Oost ‘schreeuwt om onderwijs’; van Dokter Djawa Tehupeiory hoorden wij te Leiden nagenoeg hetzelfde in andere woorden. Er is een nieuwe tijd gekomen daarginds, dat staat muurvast en ons taalonderwijs moet daar in ruimer kringen gegeven worden, aan inlanders die ver van onze taal afstaan. Nu ligt het dus op onze weg, ook op die van het A.N.V., om dat met macht te helpen bevorderen.
Welnu, dan ligt het ook op de weg van het A.N.V. om te protesteren tegen het verbod van de Vereenvoudigde Spelling op de school in Indië. Hier kunnen, hier moeten voor- en tegenstanders van die spelling elkaar de hand reiken, evengoed als ze dat gedaan hebben in de Mij. van Letterkunde, toen men van Zuid-Afrika uit vroeg, of de regels van de Vereenv. Sp. in overeenstemming waren met de wetten en grondslagen van de Nederlandse taal. Niettegenstaande er in de Mij. v. Letterkunde verwoede tegenstanders van onze vereenvoudigingen zitten, hebben ze hun tegenzin weten te overwinnen en ‘ja’-gezegd. Z.-Afr. volgde de aangewezen weg en van de 2300 kandidaten voor de Taalbondexamens maakten verleden jaar 97% gebruik van de Vereenvoudigde en maar 3% waren nog aanhangers in de praktijk van De Vries en Te Winkel. Alle hogerstaande persoonlikheden in Z.-Afr. verklaren dat het nieuwe leven in de Taalbond en de uitbreiding van zijn werk in nauw verband staat met het toepassen van de regels der Vereenv. Sp. Er zijn nu ruim 1000 kandidaten meer dan verleden jaar voor die examens.
De Kaapse Regering b.v. laat de spelling officieel toe. Men verzoekt ons van Z.-Afr. uit ook die weg op te gaan, om tot de gewenste eenheid te komen.
Nu vragen de Indiërs niet aan een Mij. v. Letterk., maar ze ‘schreeuwen om onderwijs’; de Nederlandse Regering wil het hun geven, maar de Direkteur v. Onderwijs neemt, wat eerst gegeven is, door dat officiële verbod weer terug. Massa's onderwijzers zijn in Indië vereenvoudigers en dat niet zo maar bij wijze van verzet: zij voelen er het belang van.
Welnu: het is dringend nodig dat de leden van het Algemeen Nederlands Verbond, vóór- of tegenstanders van onze Vereenv. Sp., met mij protesteren en ik zou wensen dat er een adres gericht werd aan Z. Exc. d. Min. v. Koloniën om hem het belang van een eenvoudig-spelling-stelsel als het onze voor onze Oost onder het oog te brengen en hem te verzoeken aan de invoering van de Vereenv. Spelling daarginds niets in de weg te leggen.
Wie nu tegenstander is van onze Vereenv. Sp., laat die zich eens goed rekenschap geven van de indruk die de geslachtsregeling van de Vries en te Winkel, de tussen-n en -s -, de e- en o-kwestie met die van de niet meer gesproken ch e.a. moet maken op iemand in Indië wiens natuurlike taal zover van de onze afstaat. Me dunkt, hij zal tot de gevolgtrekking komen, dat het een misdaad zou zijn hem al die regels te willen leren, maar dan is het tevens een onverstandige daad van onze Regering daartoe te dwingen.
Wij moeten protesteren. Wie doet mee?
Haarlem.
J.B. SCHEPERS.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd