Neerlandia. Jaargang 12

De vierde Vacantieleergang te Leiden.

Men zal in dit nummer eene fotografie vinden van de deelnemers aan den vierden Vacantieleergang te Leiden, vereenigd met eenige hoogleeraren, met hunne gastheeren, en nog andere vrienden en bekenden. Een korte schets van het verloop van dezen leergang is, dunkt mij, hier op hare plaats.

Ingeschreven hadden 27 buitenlanders, waarvan twee door ziekte verhinderd werden metterdaad deel te nemen. Onder de 25 werkelijk gekomenen waren vier Zuid-Afrikaners, en één Engelschman, de overigen kwamen uit België. Dat er een man van een vreemd volk gekomen is om zich onze taal eigen te maken, is zeer te waardeeren, te meer daar in den regel juist de Engelschen zich ongaarne de moeite getroosten, ja veelal te trotsch zijn om andermans taal te leeren.

De oude getrouwe 't Zal-Wel-Ganers uit Gent zonden ook nu weer een garde, eene jònge garde; Leuven was (moge het 't volgend jaar er meer afzenden) door drie mannen vertegenwoordigd; een aantal leeraressen en een leeraar vertegenwoordigden het Belgisch onderwijs. Studenten uit Brussel en Lufk werden gemist.

Behalve de buitenlanders vermeldde de lijst van deelnemers nog tal van gedoctoreerde en minder geleerde belangstellenden, die door de onderwerpen der colleges aangetrokken, de lessen volgden.

Op Maandag dan, den 14en September, nam de leergang een aanvang met een bescheiden feestelijkheid: den openingsmaaltijd, vereerd door de tegenwoordigheid der hoogleeraren Kalff en Knappert, en, door de Studenten-Afdeeling zoo bijzonder op prijs gesteld, ook de algemeene voorzitter van het Verbond, Dr. H.J. Kiewiet de Jonge, was uit Dordrecht overgekomen.

Wij wenschen onzen algemeenen voorzitter bij zijn ophanden zijnden grooten trek naar het Zuiden van harte goede reis en veel succes.

[p. 191]

Na den maaltijd lag een stoombootje op het Galgewater te wachten, dat heel kalm en genoegelijk het gansche gezelschap naar Katwijk bracht, over een mooi water, met verrukkelijk najaarsweer. Na het ondergaan der zon werd er nog een beetje geschemerd bij een kopje thee. Toen bracht een tram de vermoeide reizigers weer naar Leiden, waar de sterkeren onvermoeid 's avonds nog op het biljart een reuzenpot speelden.

's Anderen daags begonnen de colleges. Om kwart na negenen riep Prof. Kalff zijnen hoorders het eerste welkom toe. Men verwachte hier niet een kort verhaal van het behandelde, het bestek van dit opstel laat het niet toe.

Het heeft niemand berouwd, 's morgens vroeger dan zijn moede luiheid wel wilde, opgestaan te zijn om te negen uur Prof. Kalff te hooren spreken over

Afscheidsavond, den deelnemers van den Vierden Vacantieleergang voor Vlamingen en Zuid-Afrikaanders te Leiden aangeboden in Hotel Levedag op Donderdag 24 September 1908.
Op de voorste rij zittend, van links naar rechts op de foto: de hoogleeraren Dr. D.C. Hesseling, Mr. W. van der Vlugt, Dr. J.J.M. de Groot, Dr. G. Kalff, Dr. J. Verdam (rector-magnificus); de heer H.C. Leemhorst (voorzitter der Leidsche Studenten-Afdeeling van het A.N.V); de hoogleeraren Dr. J.S. Speijer en Dr. L. Knappert; en de heer A.D. Fokker (commissaris voor den Vierden Vacantieleergang der Leidsche Studenten-Afdeeling van het A.N.V.)

Vondels leven en werken; het was de moeite waard om met scherpe aandacht te hooren hoe eindelijk in de zorgvuldig gestyleerde voordrachten van Prof. Van der Vlugt het antwoord kwam gloren op de vraag: ‘Waarom is de proef met het Britsche Parlementarisme op het Vasteland mislukt?’; ja, 't viel zelfs niet moeilijk om, al scheen de zon helder door de ruiten ook nog zoo verleidelijk binnen, toch nog te blijven luisteren naar den opgewekten toon waarop Prof. Speyer zijn hoorders de grondgedachten van het Boeddhisme open deed gaan. Zoo was het vier ochtenden achtereen in de eerste week, en nog eens vier ochtenden achtereen in de tweede week van den leergang. Ik kan niet verder schrijven zonder hier mijn oprechte erkentelijkheid te betuigen voor de moeite, en de opoffering van hunnen tijd, die zij zich zoo louter uit sympathie voor het streven der Studenten-Afdeeling hebben getroost. Zonder hen ware de leergang niet mogelijk geweest.

Dinsdagmiddag verschafte het zeestrand bij Noordwijk de meest verschillende genoegens, Woensdagmiddag werden de dames in het vereenigingslokaal der Leidsche dames-studenten onthaald op allerlei snoeperij, terwijl anderen wandelden door het feestelijk versierd en in de straten erg druk Delft, waar ter eere van den Oranjedag na het bezoek aan de bezienswaardigheden groote wafelen goed smaakten.

Het allerprachtigst herfstweer hield aan, en verlokte Donderdag tot een grooten boottocht door de Klager en Bresemermeren en langs den Ouden Rijn. Rustig en met vroolijken zonneschijn gleed de boot voorbij Holland-op-zijn-mooist. Niet zonder reden wordt deze streek de laatste jaren door steeds meer vreemdelingen bezocht. Zuiverder Hollandsch landschap kan haast nergens gezien worden. Ter eere van den vierden Vacantieleergang waren de boomen reeds begonnen zich in herfsttooi te steken, en hun wisselende kleur gaf aan de stille boerderijen een warm-innigen gloed.

Vrijdag herinnerde men zich eindelijk, Leiden zelf nog niet gezien te hebben, en enkelen klaagden, dat zij nog steeds verdwaalden, omdat naar het hun scheen Leiden telkens anders weer op z'n kop stond. Het Rijnlandshuis, het fraaie Stadhuis, eenige hofjes moesten hun schatten openbaren, ja zelfs (gebenedijd oogenblik!) werd de kans schoon gezien aan de oogen der dames een blik te gunnen in het heiligdom der studenten, in hun zoo grootsche ‘kroeg’.

Op Zaterdag viel het bezoek aan Rotterdam. Aan boord van het s.s. ‘Noordam’ der Holland-Amerika lijn werden de stoutste fantasieën gedroomd over de gelukzaligheid van in zoo'n prachtboot over den Oceaan te drijven. Na den middag genoot men van de hartelijke vrijgevigheid der Gemeente, die een stoombootje geheel ter beschikking had gesteld van de Rotterdamsche Afdeeling van het A.N.V., dat ons onder leiding van een ingenieur door de haven rondvoer. De a.s. ingenieurs konden hun hart ophalen; bovendien werd hun een gedrukte verhandeling met afbeeldingen aangeboden, over de manier van werken

[p. 192]

bij het maken der Rotterdamsche kaaimuren. In den avond werd de opvoering bijgewoond van Vondel's ‘treurspel aller treurspelen’: Adam in Ballingschap. De opvoering was uitstekend; toch was een Genienaar nòg meer verheugd om het feit, dat hij in de wandelgangen overal de meest voorname menschen Hollandsch kon hooren praten: dit maakte meer indruk dan de vertooning.

Den volgenden dag, Zondag 20 September, vertoonde de Residentie zich op haar best. Toen het vele Japansche en Chineesche kunstwerk in het Huis ten Bosch (waar de eerste vredesconferentie gehouden werd) was bezien, volgde een prachtige wandeling door het Haagsche Bosch, waar het klare goud der boomen stond te spiegelen in de vijvers. Ook het andere Koninklijk paleis in het Noordeinde, werd doorwandeld. Het snijwerk uit Djapara (op Java) dat de Indische zaal versiert, moest bewonderd worden, en de gladde vloer in de danszaal werkte wel heel verleidelijk! Om twee uur werd een kijkje genomen in de Ridderzaal, daarna zag men de schatten van het Mauritshuis, en toen eindelijk de laatste, de hevigste schilderijliefhebbers genoeg gezien hadden, was het nog steeds mooi weer, en liepen nog steeds de Scheveningsche boerinnen in Zondagspak langs den Ouden Weg. Na den eten werd de gezelligheid naar het Kurhaus verplaatst. De directie was zoo buitengemeen vriendelijk geweest vrijkaarten voor het concert te verschaffen, dank zij de voorspraak der Afdeeling ‘Stamverkeer’.

Maandag van de tweede week begonnen de colleges weer. 's Middags woonden de Vacantieleergangers de plechtigheid bij van de overdracht van het rectoraat der Hoogeschool. Daarna waren de dames weer op een kopje thee genoodigd bij de Leidsche dames-studenten, en gingen dus niet mee met de in groepen ondernomen tochtjes naar Den Haag en de zee in bij Katwijk. De volgende middagen werden gevuld: Dinsdag met een bezoek aan de Lakenhal, en een wandeling van Lisse naar Sassenheim, opgeluisterd door hardloop-wedstrijden, Woensdag met een wandeling naar 't intieme Warmond, en hevige scheepsgevechten op de Warmonder Zee, Donderdag met een klein stapje naar de uitspanning De vink, bij Leiden, waar natuurlijk weer een ongemakkelijk bankje in een boot verkozen werd boven de luiste stoelen aan den wal.

Nu ben ik met mijn verhaal reeds te ver, want den Dinsdagavond heb ik overgeslagen. Dien avond kon de Studenten-Afdeeling haar gasten een concert aanbieden, dank zij de groote vriendelijkheid van mej. Fokker, uit Den Haag, mej. Blüggel, uit Leiden, en de heeren Van West en Uljee, die het gehoor vergastten op piano-solo, op liederen, en op eene sonate en variaties voor viool en piano. Hoewel er zeer velen, vooral van de pas teruggekomen studenten, elders heen gelokt waren door een beruchte Weensche operette, toch was de belangstelling vrij groot. De afwezigen hadden ongelijk, want de avond was genotvol.

Donderdag nam het verblijf in Leiden eigenlijk een einde. 's Avonds vereenigden de benedenzalen van Hotel Levedag alle deelnemers, de hoogleeraren en andere Leidsche vrienden. Voorzitter Leemhorst sprak de vergadering toe, allen bedankend die op eenige wijze aan den leergang hadden medegewerkt, en den deelnemers opwekkend, om teruggekeerd in hun eigen land hun omgeving dusdanig op te wekken, dat een volgend jaar, behalve zij zelven, ook vele hunner vrienden naar Leiden zouden komen. De Rector-Magnificus der Hoogeschool sprak van zijne sympathie voor het met de Vacantieleergangen beoogde doel.

Dr. H.J. Kiewiet de Jonge zond namens het Hoofdbestuur van het A.N.V. een allerhartelijkst telegram getuigende van zijn belangstelling en waardeering.

Dr. P. Tack, uit Mechelen, dankte nog eens de Hoogleeraren en de Leidsche studenten voor hunne moeite, en ten slotte stamelde de commissaris voor den Vacantieleergang nog eenige woorden van dank voor de ondervonden hartelijkheid. Toen met een bliksemlicht voor de vereeuwiging van het gezelschap was gezorgd, werd verder de avond met gezellig gepraat en vroolijk gezang doorgebracht, en op Societeit Minerva het gezang voortgezet.

Vrijdagmorgen al vroeg begon het reizen. Na de verwelkoming in Wageningen vlagde, buitengewoon hartelijk, de heele stad. Het nieuwe gebouw der Landbouwsocieteit binnenstappende, werden de deelnemers ontvangen met een feestelijk aangeboden koffiemaal. Daarna werd het hoofdgebouw bezocht met de proeftuinen der Rijks Hoogere Land-, Tuin- en Boschbouwschool, en het Phytopathologische Instituut. De Hoogere L.T. en B. School is in een tijdperk van overgang. Van harte wenschen wij de studenten welslagen bij hun streven om hunne Hoogere School op te voeren tot hooger peil. De middag werd gesloten met een prachtige rijtoer naar het oude kasteel ‘Doorwerth’, een interessante antiquiteit, en langs mooie wegen terug. Een gezellige maaltijd vereende allen tot het uur van vertrek.

Zaterdag was een genoegelijke dag in Haarlem. Na de heerlijke stukken van Frans Hals in het stadhuis, de Oudheidkamer en Teyler's museum kwam de Leurt aan het koffiemaal, in het Brongebouw allervriendelijkst aangeboden door de Vereeniging tot Bevordering van het Vreemdelingenverkeer. 's Middags leidde de directeur van het Koloniaal Museum ons rond door de wetenswaardige bijzonderheden van Nederlandsch Oost-Indië; daarna was gezorgd dat de vermoeide leden konden rusten in de Groote Kerk, waar het pracht orgel bespeeld werd en de ooren zich in een concert konden verheugen. Aardig waren de ouderwetsch-ingerichte kamers in het kerkgebouw. Een kopje thee en overvloedig veel van de onvolprezen beroemde Haarlemsche halletjes wachtte in den Haarlemmerhout, en na een wandeling met zonneschijn door het gelende bosch was de tijd voor het middageten gekomen, en daarmee, sneller dan lief was, het uur van afscheid van Haarlem. Denzelfden avond zagen wij in Amsterdam de zeer goede opvoering van ‘Hamlet’, door Eduard Verkade en zijn gezelschap.

Hiermede was het eindpunt bereikt. Nog anderhalven dag bleven wij in Amsterdam, Zondag wandelende door de Jodenbuurt en de vroegere geheime kerk, thans Museum Amstelkring ziende, na den middag door de schatten van Rijks- en Stedelijk Museum dwalende, na een hartig maal op de Studentensocieteit de opera ‘Faust’ genietende. Voor Maandagmorgen was een bezoek weggelegd aan de groote diamantslijperij der firma Asscher; vol nieuwsgierigheid, weldra vol bewondering, volgden wij kijkgragen onze voorkomende geleiders door de ruime, heldere fabriek.

Het nu volgende koffiemaal was werkelijk het laatste. Nog eens genoegelijk bij elkaar zijn, een hartelijk afscheid van de uit elkander gaande menschen, en de vierde Vacantieleergang behoorde tot het verledene.

Ziehier, belangstellende stamgenoot, die me tot zoover zijt gevolgd, de geschiedenis van de leergangbeweging in Leiden. Een groot gedeelte van die geschiedenis gewaagt van de vele tochten, ondernomen om het land te leeren kennen. Geloof dan vrij dat het geen ijl compliment, maar heusch gemeend is, wanneer de Studenten-Afdeeling Leiden zegt groote erkentelijkheid te voelen jegens de Burger-Afdeelingen in Rotterdam, Den Haag, Haarlem, ook de Studenten-Afdeeling in Amsterdam, en de jongste, maar toch al zoo sterke Studenten-Afdeeling in Wageningen. Alleen door hare hulpvaardigheid toch was het welslagen dier tochten mogelijk.

De Studenten-Afdeeling Leiden koestert den innigen wensch, dat de laatste leergang beantwoord heeft aan zijn doel; de kennismaking met het Nederlandsche Onderwijs en Land, de Nederlandsche studenten, en daardoor een versterking van het Hollandsch taalge-

[p. 193]

voel, versterking van den Hollandschen kern in de gevoelens en gedachten der deelnemers.

Zij gelooft het, en meent zich ervan overtuigd te mogen houden.

A.D. FOKKER,

Commissaris voor den vierden Vacantieleergang.

Leiden, 7 October 1908.

* * *

Uit Den Haag werd nog het volgende gemeld:

Zondag 20 September werd Den Haag bezocht door de deelnemers aan den Leidschen Vacantieleergang. Voor de personen, die het vorige jaar als begeleiders van de ‘leergangers’ waren opgetreden, was het aangenaam te zien, dat hun aantal dit jaar was toegenomen en dat niet minder dan 6 dames hare belangstelling voor Holland kwamen toonen. Waar bleven echter ditmaal ‘de Afrikaanse noois’? Een bezoek werd gebracht aan de twee bekende historische gebouwen, welke voor velen zeker aan bezienswaardigheid wonnen, doordat zij aan de Haagsche Vredesconferenties een onderdak geboden hebben, het Huis ten Bosch en de ‘Ridderzaal’. Ook het Paleis van H.M. de Koningin werd bezichtigd, hetgeen dit jaar door de afwezigheid der hooge Bewoonster mogelijk was, en, zooals gewoonlijk, trok vooral de Indische zaal met haar sierlijk en kostbaar houtsnijwerk de aandacht der bezoekers.

Met de kleine, doch schitterende schilderijen-verzameling van het Mauritshuis maakten velen op dezen dag ook voor het eerst kennis. In den namiddag zag men de bezoekers, in kleine groepjes verdeeld, Den Haag doortrekken, om zich ten slotte, na den ouden Scheveningschen weg en de Boschjes te hebben verkend, in Scheveningen te verzamelen, teneinde een gezamenlijken aanval te ondernemen op den maaltijd, die ondertusschen in den Scheveningschen Burcht was opgesteld.

Het heerlijke weêr, dat dien dag het bezoek begunstigde, en de allerwegen heerschende genoeglijke stemming, maakte den dag tot een bijzonder geslaagden, en vermoedelijk zullen verscheidenen onder de gasten zich hebben voorgenomen het zonnige 's Gravenhage met zijn gezapig ritselende bosschages en zijn leutig zeestrand nog eens meer te zien. Wie Napels gezien heeft, wenscht te sterven,... wie Den Haag eenmaal gezien heeft, wenscht te leven!

De bezoekers werden rondgeleid door een aantal Leidsche gastheeren, door vertegenwoordigers der Haagsche Afdeeling van het A.N.V., en door leden van de Afdeeling Stamverkeer.

Het spreekt wel van zelf, dat in den Burcht vele hartelijke woorden werden gesproken; onder de merkwaardigheden behoorde een bijna in 't leven geroepen Fransche toespraak!

Door de zorgen van de Afdeeling Stamverkeer werden exemplaren van Neerlandia, een vlugschrift over het A.N.V. en het nieuwe A.N.V. lied van Hullebroeck onder de gasten verspreid. Met vreugde werd een zoo talrijk bezoek van stamgenooten door die Afdeeling begroet; namens haar werd de hoop uitgesproken, dat het werk der Leidsche studenten tot bevordering van een krachtig en bloeiend stamverkeer ook op ander gebied navolging zou vinden; dat het A.N.V. weldra zou komen te staan in het teeken van het Stamverkeer!

Des avonds werd nog de muziekuitvoering in het Kurhaus bijgewoond, waartoe het Bestuur der Maatschappij ‘Zeebad Scheveningen’ de deelnemers aan den leergang ook dit jaar had uitgenoodigd.

Ieder lid brenge ten minste twee nieuwe leden per jaar aan!