Neerlandia. Jaargang 12

Ingezonden.

Over de Friezen en hun eigen taal.

Potchefstroom, 29 Juni 1908.

In het Mei-nr. van Neerlandia las ik onder bovenstaand opschrift een ingezonden stuk, waarin de schrijver de vraag doet of Friezen in het A.N.V. horen en of Friezen Nederlanders zijn? Schrijver schijnt speciaal het oog te hebben op de ijveraars voor hun taal.

Dat de Friezen ijveren voor hun eigen taal, strekt hun geheel niet tot eer, beslist niet, het is een natuurlik gevolg, het zijn Friese klanken, die wij van onze moeders het eerst horen, derhalve is die taal onze moedertaal, in de Friese taal krijgen wij onze eerste opvoeding, wij denken in die taal; de taal in onze speeljaren en zo voort tot aan onze dood is altijd die zelfde ‘Fryske tael’. De Fries is trots op die eigen taal, en wil die taal niet alleen behouden maar ook ontwikkelen. Friesland heeft eigen zeden en gewoonten. Hij is geen Hollander, wil ook geen Hollander zijn, want hij heeft geen stamgemeenschap met de Hollander, Friesland werd lang voor onze jaartelling door Friezen bewoond en wist zich door alle tijden heen als volk te handhaven, waardoor er voor de Fries goede redenen bestaan om trots te zijn op zijn land, zijn taal en volk. Maar wij zijn ook Nederlanders: 1^o. omdat onze gemeenschappelike belangen zo nauw verbonden zijn; 2^o. omdat de Friezen ook leden zijn van het Nederlands Gemenebest en dat wij Nederlanders zijn, ook daar zijn wij trots op. Een Fries, die het bewustzijn heeft, dat hij Fries is, is altijd een goed Nederlander en voelt zich genegen om iets te doen voor dat Nederlanderschap. Hij wil derhalve samenwerken met het A.N.V. tot verspreiding niet van zijn eigen moedertaal, maar wel degelik ter bevordering van de verspreiding van de Nederlandse taal (Vooral van de Nederlandse Stambelangen. Red.), natuurlik niet om zijn eigen taal in eigen land te verdringen, hetgeen de bedoeling van het A.N.V. ook niet zijn kan; de Fries wil optreden, daar waar hij in algemene zin ophoudt Fries te zijn, maar Nederlander blijft. Voor het A.N.V. bestaat dus geen gevaar om de Friezen te verliezen, maar wel hoop om ze te winnen, natuurlik zo lang van de zijde van het A.N.V. geen pogingen worden aangewend om de Friese taal op een of andere wijs te benadelen.

S. DE JONG.

Dit laatste ligt allerminst in de bedoeling van het A.N.V. Zie ook ons naschrift in het Mei-nr. Red.

* * *

Van den heer J. van Ravenheim, de schrijver van het stuk in het Mei-nr., ontvingen wij nog een artikel over de kwestie. Uit gebrek aan plaatsruimte kunnen wij het niet opnemen, maar op zijn vraag omtrent het algemeen gesproken Nederlandsch willen wij toch dit antwoorden:

Wij verstaan onder algemeen gesproken Nederlandsch hetzelfde wat Matthias de Vries er onder begreep, toen hij schreef: ‘Het raadplegen der levende, der gesproken taal, dat is het ware, het eenig middel om hier met zekerheid te werk te gaan’. (Inl. Ndl. Wdb. blz. LXIX). Daaronder verstond hij niet de dialekten, maar ook niet het surrogaat, de boekentaal, dat blijkens de werkelijkheid en het schrijven van den heer v.R. er vaak voor doorgaat. Het is zeer zeker de beschaafde omgangstaal, maar in ons vertellen loopt die als van zelf over in dieper zin hebbende, minder gewone, teekenende woorden; maar ook die leven. In Indië ontstaat soms door afzondering van het levende Nederlandsch, door slechte schoolboeken en verstijvend, d.w.z. stijf wordend en -makend Nederlandsch, bij de meesters een onnederlandsch Nederlandsch, dat door verblijf in Nederland weer lenig en levend wordt, het doode uitstoot.

Van daar het groote belang van druk Stamverkeer.

Zie verder over de taalkwestie: F. Buitenrust Hettema: Taal- en Dichterstudies en J.G. Talen, R.A. Kollewijn en F. Buitenrust Hettema: Nederlandse Taal, proeve van een Nederl. Spraakleer.

Het beste schoolboek is, dat wat zich bij de levende spraak aansluit; de beste krant, die waarin de schrijver spreekt als Brusse in zijn Onder de menschen.

Dan is er eenheid.

Geach'e Redacteur,

Het Nederlandsch Jongelings-Verbond (Beschermheer Z.K.H. Prins Hendrik der Nederlanden), wenscht landgenooten, die zich in 't Buitenland moeten gaan vestigen, den weg in den vreemde eenigszins

[p. 159]

gemakkelijk te maken door hun een vriendenkring te wijzen, die hen met alle welwillendheid zal ontvangen.

Chr. Jongelings-Vereenigingen op vele plaatsen hebben zich bereid verklaard aankomende landverhuizers, over wie ons Verbond inlichtingen verschaft behulpzaam te zijn.

Wie dus familie-leden of vrienden heeft, welke zich naar 't Buitenland zullen begeven, wijze hen op 't adres der Commissie voor deze zaak, waar ook gaarne alle mededeelingen aangaande bedoelde personen worden ingewacht.

(Zij, die naar Noord-Amerika gaan wenden zich bij voorkeur tot den heer W. Wagenaar, Goudschestraat 30, Rotterdam, bij wien tevens introductie-brieven voor Amerikaansche Chr. Jongelings-Vereenigingen en verdere inlichtingen verkrijgbaar zijn.

Voor Zuid-Amerika is 't adres bij den heer J.Ph. Marmelstein, Reyer Anslostraat 28, Amsterdam).

De Commissie voornoemd:

J.Ph. MARMELSTEIN, Reyer Anslostr. 28, Amsterdam.

W. LIOTARD, Stationsweg 3, Rotterdam.

W. WAGENAAR, Goudschestr. 30, Rotterdam.

P. v.d. AKKER, Delftschepoortpl. 7, Rotterdam.

J. HOOGWERF, Gorredijk (Fr.).

J.H. TIMMER, Heiligerlee (Gron.).

Potchefstroom, 15 Mei 1908.

Mijnheer de Redacteur,

Als lid van het Algemeen Nederlandsch Verbond en iemand, die belang stelt in zijn vooruitgang, van wege het groote nut, dat dit Verbond heeft ook voor ons hier, zou ik gaarne het volgende onder de aandacht brengen van het Bestuur en de leden van ons Verbond. Er is namelijk iets in de statuten van deze vereeniging, dat bij verscheidene Afrikaners een struikelblok is, om als lid toe te treden.

Zooals in de statuten omschreven, beoogt het Algemeen Nederlandsch Verbond de verhooging van de zedelijke en stoffelijke kracht van den Nederlandschen stam en is het werkzaam voor de handhaving en verbreiding van de Nederlandsche taal. Nu is het een feit, dat er hier honderden Afrikaners zijn, die zich niet kunnen rekenen te behooren tot den Nederlandschen stam en ook zijn er velen die voelen voor de handhaving van hun eigen taal, maar op het standpunt staan, dat de Nederlandsche taal de hunne niet is. Bij hen heerscht de indruk, dat het Algemeen Nederlandsch Verbond eene vereeniging is, waartoe alleen Hollanders kunnen toetreden als lid.

Dit is nu wel niet het geval, maar de statuten geven er wel aanleiding toe. Zou het niet mogelijk zijn, dat er een zoodanige verandering werd aangebracht, dat dit bezwaar niet meer werd gevoeld. Hoe zou het zijn, als men aan de zinsnede: ‘Het is werkzaam voor de handhaving en verbreiding van de Nederlandsche taal’, toevoegde: ‘in al hare vertakkingen, n.l. Hollandsch, Vlaamsch en Afrikaansch-Hollandsch’ of iets in dien geest. Door het Afrikaansch-Hollandsch officieel te erkennen zal het Verbond hier veel meer in de smaak van de Afrikaners vallen en zijne werkzaamheid hier brengen op een terrein, waar het de beste kansen tot slagen heeft. De broeders in Nederland behoeven zich er heusch niet ongerust over te maken, dat het Afrikaansch-Hollandsch zich zal ontwikkelen in eene richting, die al verder en verder van de Hollandsche taal af zal voeren. Integendeel er zal altijd meer en meer toenadering komen. Ieder, die er ernstig naar streeft om onze taal vooruit te helpen, zal moeten erkennen, dat een goede kennis van de Hollandsche taal daarbij onmisbaar is, en ongetwijfeld zullen we om meer buigzaamheid in onze taal te krijgen al nader en nader aan de Hollandsche taal komen.

Laten wij dus niet over kleinigheden kibbelen, maar het groote doel voor oogen houden, dat hier in Zuid-Afrika zeker meer bevorderd zal worden door officieele erkenning van de Afrikaansche taal.

Daardoor komen we tegemoet aan de bezwaren van den Afrikaner, die zich nu eenigszins miskend acht of vreemd voelt tegenover het Verbond. Wat ook onze oorsprong moge geweest zijn, vandaag voelen wij ons een en dat wordt veroorzaakt door onze taaleenheid. De taal is de band, die ons aan elkaar bindt en wanneer die in het banier staat zullen wij ons er niet over bekommeren of we tot den Nederlandschen stam behooren of niet.

Ik heb de eer te zijn

Uw dienstw. Dienaar,

Dr. H.D.J. BODENSTEIN.

De Red. komt in het volgend nummer op bovenstaande beschouwing terug.